Tống Biệt Hành

Diễn ngâm : Tôn nữ Lệ Ba

(bài hành tiễn biệt người đi xa)

 Là một bài thơ do Thâm tâm (1917-1950) sáng tác vào khoảng năm 1940.
Kể từ khi ra đời cho đến nay, dù đã trên 60 năm, Tống biệt hành vẫn luôn được giới yêu thơ yêu thích. Và hiện nay, bài thơ đang được giảng dạy trong hệ thống giáo dục ở Việt Nam

• Về tác giả:

Thâm Tâm là một người đa tài, ngoài tài thơ, ông còn vẽ tranh, viết truyện, soạn kịch, minh họa sách báo, nhưng thơ vẫn được biết đến nhiều hơn cả.

Ngữ văn 11 (nâng cao) viết: Là một nhà thơ mới mang tâm sự của "thời đại cái tôi", nhưng Thâm Tâm có giọng thơ rắn rỏi, gân guốc, phảng phất hơi thơ cổ, nhất là những bài hành, như Can trường hành, Vọng nhân hành, Tống biệt hành... Trong thơ ông sau những tâm sự uất đó đây, là một lòng nước kín đáo và cả khát vọng "lên đường" - trước hết là để thoát khỏi cuộc sống bế tắc.về thi phẩm Tống biệt hành:

Đây là bài hành về một cuộc đưa tiển. Qua những dòng cực tả tâm trạng và thái độ của người ra đi cũng như người ở lại, Thâm Tâm đã khắc họa nên hình tượng một “ly khách” với một vẻ đẹp hiếm thấy. Suốt bài thơ, tuy tác giả không hề nói rõ nguyên do ra đi, nhưng người đọc vẫn cảm nhận được và cảm thấy mến yêu, trân trọng một con người quyết chí ra đi vì nghĩa lớn.

Năm 1940, báo Tiểu thuyết thứ bảy đăng bài Tống biệt hành của Thâm Tâm, thì ngay tháng mười năm sau, nó là bài duy nhất được Hoài Thanh & Hoài Chân chọn in trong Thi nhân Việt Nam, kèm theo đôi dòng giới thiệu nhà thơ trẻ này, như sau:

Thơ thất ngôn của ta bây giờ thực có khác thơ thất ngôn cổ phong. Nhưng trong bài dưới đây (Tống biệt hành) lại thấy sống lại cái không khí riêng của nhiều bài thơ cổ. Điệu thơ gấp. Lời thơ gắt. Câu thơ gắn rỏi, gân guốc. Không mềm mại uyển chuyển như phần nhiều thơ bây giờ. Nhưng vẫn đượm chút bâng khuâng khó hiểu của thời đại. 

Vào những năm 60, khi soạn bộ Việt Nam Thi nhân tiền chiến, Nguyễn Tấn Long & Nguyễn Hữu Trọng, một lần nữa, đã nhắc lại cái “mới lạ” của bài thơ vừa nói:

Bài thơ Tống biệt hành của Thâm Tâm đã được giới yêu thơ tiếp đón như những gì mới lạ, và nhận thấy một sự thay đổi trong ý thơ và một biến chuyển tâm hồn của thi sĩ Thâm Tâm.

Khác với những bài thơ Gửi T.T.Kh, Màu máu tygôn, Dang dở v.v...khóc than cho câu chuyện tình tầm thường. Ở đây Thâm Tâm trút bỏ cái vỏ ủy mị cố hữu, đổi giọng điệu rắn rỏi, cương quyết để nói lên cái chí khí của người trai trong thời chinh chiến. 

Trong sách Tuyển chọn & giới thiệu Ngữ văn có đoạn:

Bài thơ Tống biệt hành vừa thể hiện tâm trạng chung của một lớp người vào buổi ấy đang “tìm đường”, vừa thể hiện được dấu ấn riêng của tác giả bởi hơi thơ trầm hùng, bi tráng...

Và sau khi phân tích bài thơ, GS. Nguyễn Đăng Mạnh & PTS. Trần Đăng Xuyên kết luận:

Sức hấp dẫn của Tống biệt hành không chỉ ở chỗ đã làm “sống lại cái không khí riêng của những bài thơ cổ” (Hoài Thanh) mà chủ yếu là vì đã tạo nên một chất thẫm mỹ mới cho một thi đề quen thuộc. Cái hay của bài thơ đã miêu tả thành công vẻ đẹp của cái cao cả trong mối quan hệ nội tâm sâu kín, thể hiện một cách nhìn nhiều chiều và sâu sắc về con người..

Đưa người, ta không đưa qua sông

Sao có tiếng sóng ở trong lòng

Bóng chiều không thắm, không vàng vọt

Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong ?

Đưa người ta chỉ đưa người ấy

Một giã gia đình một dửng dưng...

-Li khách! Li khách! Con đường nhỏ,

Chí nhớn chưa về bàn tay không

Thì không bao giờ nói trở lại!

Ba năm mẹ già cũng đừng mong.

Ta biết người buồn chiều hôm trước,

Bây giờ mùa hạ sen nở nốt,

Một chị, hai chị cũng như sen,

Khuyên nốt em trai dòng lệ sót.

Ta biết người buồn sáng hôm nay:

Giời chưa mùa thu tươi lắm thay

Em nhỏ ngây thơ đôi mắt biếc

Gói tròn thương tiếc chiếc khăn tay...

Người đi? Ừ nhỉ, người đi thực!

Mẹ thà coi như chiếc lá bay.

Chị thà coi như là hạt bụi,

Em thà coi như hơi rượu say.

1940

Thâm Tâm

– (Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, Hà Nội, 1998


Chỉnh sửa lại bởi Hoa Hạ - 20/Mar/2009 lúc 3:52am

  Tống Biệt Thi
 

---

楊 柳 青 青 著 地 垂
Dương liễu thanh thanh trứ địa thùy


楊 花 漫 漫 攪 天 飛
Dương hoa mạn mạn giảo thiên phi


柳 條 折 盡 花 飛 盡
Liễu điều  chiết tận hoa phi tận

借 問 行 人 歸 不 歸
Tá vấn hành nhân quy bất quy

Tác giả : Vô danh thị


HH Sưu tầm


Chỉnh sửa lại bởi Hoa Hạ - 20/Mar/2009 lúc 4:17am

 

* Dịch xuôi :


Dương liễu xanh xanh rủ cành xuống đến mặt đất
Hoa dương bay loạn lên khắp bầu trời
Cành đã bẻ hết , hoa cũng bay hết rồi
Vậy xin hỏi người ra đi có trở về hay không ?


* Dịch thơ :


Liễu xanh xanh rủ mềm trên đất
Hoa dương vàng vướng vất khắp trời
Hoa bay , cành chiết tận rồi
Hỏi người đi có hứa câu trở về ?

Xích Bích Kiều


* Chú thích :

Trứ (著) : dựa vào , bám vào
Trứ địa thùy : rủ xuống đến mặt đất

Mạn mạn (漫漫) : dằng dặc , mênh mông , đầy khắp

Giảo (攪) : làm rối lên
Giảo thiên phi : bay loạn khắp trời

* Hình như những bài " chiết dương liễu " thường nói đến cảnh chia tay ,đưa người đi mấy đoạn đường , dừng lại bên lề , bẽ cành liễu trao cho người , dùng làm roi ngựa ," lên đường bảo trọng " .

* Xích Bích Kiều



Xanh xanh rặng liễu rũ trên sông
Tản mác ngang trời bụi phấn thông
Liễu dứt cuối ghềnh , hoa vẫn tiếp
Người đi thầm hỏi có về không ?

Đồng Văn

Sưu tầm

  Tiển Đưa

Tiếng hát Vũ Khanh

  Khi em về chừng như sao đông
Trời tháng năm mà nghe lành lạnh
Khi em về ngồi nghe biển hát
Chiều qua nhanh như em xa anh
Mai em về mình không đưa nhau
Lời cám ơn giữ lại cho người
Một nụ cười thôi cũng đủ
Mai em về ta không đưa nhau
Làm người ở lại có bao giờ vui
Khi tình nhân không còn đứng chung đôi
Làm người ở lại bao giờ cũng buồn
Như nụ quỳnh hương chẳng còn ngát hương
Em đi rồi còn chi em ơi
Bao yêu thương cũng theo người rồi
Em xa rồi trời buồn không hát
Mưa sẽ buồn ai vuốt tóc em
Em đi rồi tình ta tan mau
Và tháng năm phai tàn úa màu
Em xa rồi nụ cười đã tắt
Người ở lại có bao giờ vui

  Tiếng hát Quang Linh