|
Hồi đó(1954-1955),làng Bình Xuân tôi nghèo lắm.
"Nghèo tận xương mông,nghèo không gạo nấu,nghèo thấu tới xương" và
"Nghèo khạt ra tro,nghèo ho ra máu...".Tóm lại là nghèo tận mạng.nghèo
chí xứ.Vậy mà khi làng mở trường,người dân cũng ráng cho con đi học.Họ
nói bọn trẻ có năm ba chữ lận lưng,biết đâu,mai mốt đời chúng đỡ cơ cầu.
Cha mẹ dắt con tới trường rồi thí luôn cho thầy giáo.Dạy dỗ,học hành ra
sao đó là chuyện của Thầy,của trò.Họ phải trở lại ruộng đồng,trở lại công
việc đầu tắt,mặt tối,dãi dầu một nắng hai sương.Do đó,thầy giáo là điểm
tựa của niềm tin,là nơi tôn kính của dân làng.Lời Thầy là khuôn thước.Cha
mẹ không bao giờ ngó ngàng tới chuyện học của con.Thì giờ đâu có.Vã
lại,muốn cũng không được.Họ biết gì là chữ,là nghĩa.Vậy mà khi đứa con
biết ráp vần,mới biết ráp vần thôi,họ đã thấy an ủi,tự hào,hãnh diện.Họ
khoe với bà con hàng xóm,họ tự đặt niềm hi vọng và mơ ước trên tương
lai của con mình.Thiệt tình,họ không biết mức thành đạt của nó sẽ lớn
đến đâu,bao nhiêu,nhưng niềm tin đứa con thoát được cảnh tay lấm chân
bùn đã bám chặt trong tâm tư họ từ đó.
Con đi học thì đi.Nhưng cục gôm,tấm bảng,phấn trắng,thước gạch,giấy
chậm thì làm ơn đừng nhắc tới.Lấy gì làm tiền mà mua ba thứ nầy.Lành
quần,lành áo với mấy cuốn tập chạy đã hụt hơi,là phước đức ông bà để
lại rồi đó con.Nhưng trời sanh voi thì sanh cỏ mà.Đâu phải học trò nào
cũng mạt rệp hết đâu.Không phải Thầy đã từng dạy rồi sao,bạn bè phải
thương yêu,giúp đỡ lẫn nhau.Nên mượn cục gôm,chấm ké mực,dùng đỡ
cây thước bảng là chuyện thường,chuyện nhỏ,xãy ra hoài hoài trong cuộc
đời học trò nghèo.Riết rồi quen.Đâu có đứa học trò nào muốn bị mang
tiếng ích kỷ chớ,nhứt là mấy học trò mà cha mẹ lỡ không bị nghèo.Thầy
giáo cũng ác,Thầy nói ích kỷ với bạn bè là xấu.Sao Thầy không dạy ích kỷ
xài lâu.Chắc tại Thầy thấy trong lớp học trò nghèo đông hơn.Nói gì thì nói
cũng cám ơn lời dạy bổ ích đócuar Thầy.
Đó là những nét phát họa về làng Bình Xuân,nơi tôi đã sinh ra,lớn lên
và được đi học.Đi học trong cảnh xơ xác của dân làng,trong cảnh nghèo
khó của nhà tôi.Cho nên vào lớp,tôi,cái gì cũng không.Giống như những
bạn nghèo khác,chúng tôi thản nhiên chấp nhận.Nhưng có một thứ mà
lòng tôi rất khát khao.Tờ giấy chậm.Tờ giấy chậm tinh khôi,màu hồng nhạt.
Chậm lên những dòng chữ vừa viết.Mực khô liền.Đàng hoàng lật qua trang
khác.Cảm giác đó sung sướng làm sao.Lúc đó,học trò chúng tôi phải dùng
ngòi viết lá tre.Thầy nói như vậy sẽ không bị hư chữ.Chữ hư hay không thì
chưa biết,nhưng chúng tôi thì khốn đốn vô cùng khi viết đến cuối trang.
Mực còn ướt,làm sao lật qua trang mới.Đó là giây phút thiêng liêng nhất
của tờ giấy chậm.Dùng miệng thổi vẫn không mau khô,trong khi Thầy cứ
tiếp tục đọc từng câu,từng câu.Tôi chưa bao giờ thấy Thầy ác như lúc nầy.
Khi được an toàn lật qua trang kế mà chắc chắn rằng chữ không bị lem thì
dường như Thầy đã đọc qua một khúc xa thì phải.Thôi thì liều mạng nhắm
chừng năm ba hàng gì đó,chừa trống,chép sau.Đôi lúc,tổ trát,chừa không
đủ,phải viết chữ vừa nhỏ vừa san sát với nhau.Đó là chép bài học bình
thường.Còn viết chính tả thì hết cách.Thầy đọc cho cả lớp dò lại lần cuối.
Sau nhịp thước,tất cả tập phải đưa ra đầu bàn,đem lên Thầy chấm.Trễ.Trừ
điểm.Viết thiếu một chữ,trừ một điểm.Ngó qua người bạn để chép những
câu chừa trống lúc chờ mực khô.Thầy thấy.Cọp dê,trừ điểm.Có lẽ tại Thầy
có rất ít điểm để cho học trò,nên tìm cách trừ bớt.Tôi không bao giờ làm
mất lòng bạn bè.Lỡ nó giận thì mượn gì cũng làm bộ như không nghe,lấy
tay khều khều coi như không biết.Bình mực hôm nay tự dưng để ra xa hơn,
vói tay cũng không làm sao chấm tới,nói bạn ích kỷ cũng không phải vì lỡ
không nghe,không biết mà,thôi lần sau.Vì vậy,những lúc làm toán đố,làm
luận văn là lúc tôi có dịp trả ơn ban bè.Tôi rất có khiếu về mấy môn nầy,tôi
không làm bộ che che tay để tự nhiên cho bạn bè tham khảo bài làm.
Tuổi học trò thơ bé rồi cũng qua đi.Nhưng tôi không thể quên màu hồng
nhạt của tờ giấy chậm tinh khôi mỗi lần viết đến những dòng cuối trang.
Tôi cũng không quên tiếng đọc bài của Thầy và những mái đầu nghiêng
nghiêng,cặm cụi viết.Thuở ban sơ,ký ức con người giống như tờ giấy chậm.
Thu hết,nhận hết những vết mực viết,những vết mực đời.Đậm lợt,lớn nhỏ,
lớp lớp chất chồng theo thời gian,để đến một lúc nào đó,giấy chậm thôi
không còn khả năng thu nhận gì được nữa,thì tất cả,mọi thứ,mọi chuyện
sẽ dửng dưng,mặc kệ,nhạt nhòa...
Giờ đây,lưu lạc xứ người,tôi có để tâm tìm tờ giấy chậm,nhưng không.
Ai biết nơi đâu có,làm ơn chỉ giùm tôi.
Phải chăng hiện tại,người ta không có gì để chậm.Đời không có gì để lưu
giữ và nhớ thương.
kỷ chớ
-------------
bx
|