Nhà Báo Lê Sum và Việt âm văn uyển

Ông qua đời rất sớm, lại không có con cháu nối dõi nên ít người biết đến. Nhờ sự hướng dẫn tận tình của anh Bảy Tâm , trưởng phòng VHTT huyện Gò Công Tây. Chúng tôi về Đồng Sơn đi tìm mộ phần ông và được biết ông có một người connuôi , đó là bà tám Vinh năm  nay đã ở độ tuổi tám mươi . Bà cho biết , cả xóm nầy gọi cha bà là ông chủ bút  ,nên nói tên Lê Sum thì rất ít người biết.

Mở đầu cuốn Việt âm  văn uyển , Lê Sum viết : Trong Nam kỳ ta từ năm mươi năm nhân lại đây , việc nho học tuy càng ngay càng suy vong thói hư chưa dứt . Nên sự học kinh truyện thì lần lần muốn tu yệt . Nếu vậy mà đạo học chữ tàu ngày một suy , người biết đặt để càng lần càng ít.

Vậy thì ngày kia hàng hậu tấn của chúng ta muốn kiếm dấu tích của chư tiên giáo đặng xem cách đặt để văn từ thi phú ra thể nào nương đâu noi theo mà làm phép  Việt âm văn uyển do nhà in  J Viết xuât bản năm 1919.

Theo lời tựa , tác giả đã bỏ ra mười năm trời vơi sự thận trọng của một người “ khuôn phép “ mà tâm tư rất đỗi băn khoăn .. “ nên tôi mới ra công tìm kiếm những danh thi ,danh phú của chư tiền triết để lại ,và những thi phẩm của chư nho đương thời trong bạn thân bằng cố hữu của  tôi , những bài nào văn từ tao nhã ,trúng cách luật thi gia , đũ làm qui cũ tôi mới lục vào”.
Đây có lẽ là một trong nhữn g công trình sưu tầm và phê bình văn học đầu tiên được in thành sách,dù ở dạng sơ khai . Ngay phần đầu tiên của Việt âm văn uyển là phần thi pháp sơ giải , bình giảng và đưa ra phương pháp làm thơ theo niêm luật bát cú , tứ cú , ngũ ngôn , thất ngôn.. đồng thời có những bài minh hoạ đắc ý như bài “ tạ hương đảng” ( thất ngôn vần trắc ) của Học Lạc …

Theo ông th ơ bát cú phải theo niêm luật “ Phá –th ừa - trạng - luận - chuyển - kết “nhưng quan trọng hơn , thi văn phải “ tả đến sự vui thì nghe hân hoan khoái lạc , tả đến cảnh buồn thì nghe rât ưu sầu thảm thiết , tả đến sự trung cang nghĩa khí hào kiệt anh hùng thì người nhu nhược nghe cũng trở nên cứng cõi “ Và ông dẫn chứng một cách tâm đắc: “ Nước kia bởi gió nên nhăn mặt , non nọ vì sương chịu bạc đầu ….

Sông lo thiếu đất bồi thêm nước , Núi sợ trời nghiêng đỡ lấy mây “ Việt âm văn uyển mỏng , vỏn vẹn có 130 trang . Tổng cộng có 323 bài , trong đó có Hà Tiên thập vịnh ( 11bài ) của họ Mạc ; vịnh Nguyệt nga thập nhị thủ ( 12bài) của Nguyễn Quang Công; 32  bài cung oán (ông ghi là cổ thi) và một số bài cu ả cụ phan Thanh Giản , Cử Trị , Thủ Khoa Ngãi ( Nghĩa) , của Đặng thú Liêng..

nhưng quý nhất cho đời người sau là các bài của tác giả địa phương : (mà trong đó ta thấy có sự góp mặt của các nhân vật trong “ Gò công tứ tài tử “) Nhiêu Tâm , Nhiêu Phang, (Mai Đằng Phương) , Lê Bá Đảng ( Gò Công) Huỳnh Đình Ngươn (Gò Công) , Nguyễn Hữu Đức ( Vĩnh Long) , Trần Hữu Quang ( Mỹ Tho) Phan Tử Nhàn ( Gò công) ,Trần Khắc Hài ,Nguyễn Tử Thức, Phan Xuân Thảo , H.Q Viên, Đỗ Thanh Phong ( Giáo Sõi) , Huỳnh Trí Phú , Nguyễn Viên Kiều , Lê Văn LỘC , Trần Quang Quờn , Lâm Lợi , Nguyễn Kim Đính.. không chỉ có thơ , trong Việt âm văn uỷên còn có các bài văn tế rất hay như văn tế vợ của Thủ khoa Nghĩa , văn tế tình nhơn  văn tế Đức thầy Bá Đa lộc ..

Phần hai quyển sách là Lê  Sum thi tập , tổng cộng là 50 bài , được sáng tác theo 3 dạngkhác nhau : tả phong cảnh du lịch , xướng hoạ giao tiếp và thơ ẩn dụ , ngụ ý , trong đó có khá nhiều bài thơ có gia trị nghệ thuật như: Thầy kéo xe, ngồi xe kéo , Ngựa già , Nước lã khuấy nên hồ , 3bài cảm tác khi du lịch phan thiết , Phan Rang, và Nha Trang , Qui cố hương cảm tác , Hí đề , Tha hương cảm tác và một số bài thơ tặng cho các thi hữu Hồ Văn Trung , Phan tử Nhàn , Phạm Duy Hiệu , Đặng Bá Dung .. cho thây ông là người khoáng đạt,thích lãng du , giao thiệp rộng nhưng trong lòng lúc nào cũng ẩn chứa một nỗi buồn man mác.

 Lê Sum , tên thật là Lê Khánh Sum , bút hiệu Trường Mậu , là con thứ tư trong một gia đình tương đối khá giả ở làng Đồng Sơn (Nay thuộc xã Đồng Thạnh , huyện Gò Công Tây ) Ông tinh thông Hán học và Tây Học , là một nhân vật nổi bật trong nhóm “ Tứ tài tử  Gò Công” , nhóm “ Tứ tài tử ‘nầy  không chỉ có 4 ngừơi  mà quy tụ khá đông các cây bút đương thời ở địa phương như các ông Huỳnh Đình Hao , Nguyễn Tử Yến , Phan Xuân Thảo , Trần Hữu Quang, Phan Tử Nhàn , Lê Nghiêm Kỉnh , Lê Sum , Trương Minh Biện , Hồ Biểu Chánh .. Năm 1916 , Lê Sum làm chủ bút tờ baó Công luận báo , xuất bản mỗi tuần 2 kỳ vào ngày thứ ba và thứ năm.

(Đây là bản việt ngữ của tờ Lopinion, số 1 ra ngày 29.8.1916 , Năm 1918 , trở thành Nhựt báo lấy tên chính thức là Công luậnbáo , Giám đốc là mộ t người Pháp . ông L.H éleury . Tổng Lý Nguyễn Kim Đính . Là một trong những tờ báo ngày sớm nhất , công luận báo có khuynh hướng thân chính phủ , đề cập đến những vấn đề có liên quan đến thời sự , chiến tran h Châu Âu  , nhưng đồng thời cũng là tờ báo đăng tải nhiều văn chương tiểu thuyết.

Năm 1917 , ông được mời làm phụ bút cho  tờ Nam Trung nhật báo của người đồng hương Nguyễn Tử Thức . Thời gian nầy , Lê Sum là cây bút thường xuyên viết  cho những tờ báo nổi tiếng lúc bấy giờ như tờ Lục tỉnh Tân văn , Nông cổ nín đàm .. Người đương thời nhận xét văn chương ông rất sắc bén , có thể nói là một trong những cây viết cừ khôi ở miền Nam , sánh với Phạm Huỳnh , Nguyễn Đăng Vĩnh của miền Bắc . Làm báo có gì vui ? đọc bài Sơ nhậm Công luận báochủ bút tự trần cho thấy tâm trạng của ông dường như có sự căng kéo giữa cái mới và cái củ , dương như việc làm chủ bút là chuyện bất đắc dĩ:

Buồn viết tân văn trót mấy niên , cúc tòng( tùng) co duỗi phận hầu yên , Gia đình những ngỡ vui danh giáo , Nghiên bút hay còn vướng nợ duyên  , Tân thối tuy rằng người trước định  , Ân trừng song cũng lẽ tự nhiên , Nóng lòng nong cả đều công ích , đâu phải mơ chi chốn thị thiền.

Gia thế cụ lê Sum không giàu có như một số nhà giàu nổi tiếng ở Đồng sơn thời bấy giờ , những cũng có thể xếp vào bậc khá giả . Bà tám Vinh , cong nuôi cụ Lê Sum kể , hồi ba tôi làm chủ bút , ruộng đất gần cả trăm công đem bán sạch .. Đến nỗi bây giờ khoảnh đất nơi ôn g an nghĩ cuối cùng ở khu vực ngã ba Đống Sơn cũng đã thuộc về người khác từ  lâu . Câu nói của bà như xác nhận lại lần nữa bài nội dung bài t hơ Hí đề mà ông đã tâm sự : Nghĩ mình thôi cũng nực cười thầm , Giàu cũng chẳng ngàn muôn cũng chẳng trăm , Xe ngựa ngã nghiêng liền trót tháng. , Áo xiêm loè loẹt trải quanh năm , Ruộng vườn tuy kém trang hào hộ Xài phá đà mang lắm tiếng tăm Thật cũng khéo dày công tạo hó a , Sanh voi sanh cỏ ví không lầm.

Sau khi lê Sum mất , mộ phần được một anh tá điền là “ Lục lộ Tảo “ hâm mộ tài năng “ông chủ bút “đứng ra chăm sóc . Ngôi mộ toạ lạc trong một khu vườn phía sau dãy nhà trọ tường rào kín kẽ , đó là một ngôi mộ bằng xi măng đắp hình yên ngựa . Tấm bía ghi Lê Khánh Sum , sinh năm 1878, mất tháng Décembre năm 1927 . Ông chủ bút giả từ cuộc chơi còn quá trẻ , khi mới 49 tuổi . Không để lại gì , trước khi qua đời , ông đem tất cả sách vỡ, trong đó có quyển Việt âm văn uyển tặng hết cho học trò.                                  

 Ông Huyện Nguọn họ Huỳnh chớ không phải họ Nguyễn. Ông là rể bà Nguyễn thị Sanh (vợ Trương Công Định). Con gái là Huỳnh thị Diệu (bà Đôc phủ Hải) và Huỳnh thị Nữ, bà ngoại của Ng V Loan, cựu hội trưởng hội trưởng hội T H Gò Công tại H T Đ.

 

 

Thì ra bà Đốc phủ Hải là con gái của ông Huyện Nguơn à? Hay quá !

Thưa PT

Trong tiếng Việt hình như không có vần "uơ" nên ông này không thể là tên Nguơn được và cũng không ai gọi là Tết Nguơn đán cả, mà gọi là Tết Nguyên Đán cô giáo ngày xưa bây giờ lại viết lộn rồi, cuối năm sửa sắc đẹp lại cho PT chút vậy chắc là không giận.

Độc Cô Lãng Tử xin bái chào. để tiếp tục ngao du sơn thủy, có dịp sẻ trở lại

Nhiều việc quá sơ sót 1 chút có sao đâu, hi hi...

 

Kinh thua Dao Coc Lang Tu va quy vi than huu:

Tôi xin mạo muôi góp ý vê chữ NGUƠN.

Tai Go Cong co ten duong Huyen Nguơn. Chac tien sinh khong biet do thoi, neu la dan dat Go, ai cung biet gia dinh ong Huyen Nguơn.

Theo tôi , trong tiếng Việt có âm vận UƠN .Nếu  không lầm lúc học vơ lòng, các thay co thoi cua toi 1942-43 da bat hoc tro doc nhung am van nay, ma thong thuong hay goi la van nguoc, doc ma leo ca luoi, meo ca mieng, luc do cha me hay noi di dom la qua bao nguoc (o Go Cong dan di thuyen, ghe chai cho lua hay lo so khuc song nay, co song to gio lon,rat nguy hiem, kho khan cho ghe tai lua ve Cho Lon, do do ong ba hay vi cac van nguoc, kho doc la qua bao nguoc). Cu the hon, co cha me sau nay cung dat ten con kho doc, nhu  Nha thuoc tay Cổ Trung NGUƠN, Gia dinh ho Cổ Trung ...nay rat co tieng tam o Go Cong, va LE VAN NGUƠN (mot si quan cua VNCH, sanh tai Go Cong, hoc Trung Hoc Go Cong,con ban be va co nguoi biet cai ten de viet lam nay, bi dong vien, ra truong bo binh Thu Duc, va tro ve Go Cong phuc vu, da tu tran, Thieu Uy NGUƠN nay la ban cua ong Le van Co , Pho hoi Truong hoi Than Huu Go-Cong, xin ong Co xac nhan ong NGUƠN, co ten dung nhu vay khong?) va mot nguoi nua ma toi duoc biet ten Nguyen Van Nguơn cong chuc ngach A, sanh xa Thanh Tri, lam viec tai Bo Thanh Nien- VNCH-, da qua doi).., ngoai ra toi cung co nguoi than hien song thi My Tho co ten Huynh Thi Nguơt, con gai cua mot cong chuc cao cap o So Bao Thu Dien Tho My Tho(Hay Dinh Tuong) va co luc Co Huynh Thi Nguơt la Pho Truong Ty Dien Tho tai Go COng nhung nam 1965-66-67..co ba con co cau voi Thieu Ta Canh Sat Tran Cong Hoang- Cali- Mot cai ten de bi viet lam- bo dau lam, dung hon- .Truong hop  chu U  them nham dau "rau"truoc chu o -co dau "rau"- doc se lech nghia ngay va trai khuay nua.. Va chu Tet NGUƠN DAN co noi dung, co le nhung vung phia can nam cua Nam Bo. Chu Nguơn Dan co the luc phat am ma nhieu nguoi khong phat am dung, cung co the. Truoc day toi cung co thay chu in Tet Nguơn Dan thay vi Nguyen Dan 

Xin man phep gop y,neu co so sot xin thu loi.

Cổ Trung Nguơn là em Cổ văn Hai và chú Cổ Minh Đức. Đức có về VN giúp đở trong ngành Tin-học, và các việc khác.

 Vấn đề chữ VN tôi xin chịu thua vì trên diển-đàn toàn là thây nọ cô kia dạy Việt-văn nên bần-đạo xin rút lui vậy! (tôi rời VN gần 50 năm rồi, còn hiểu tiếng Việt là may-mắn lắm rồi).

Xin Đào Cốc Lã tha thứ cho. Cám ơn.

Đào Cốc Lã ơi ! Cô giáo này không lầm đâu , và đúng như anh Heichpe viết ở trên , người miền Nam phần đông đều biết vần uơn này:

- Hôm nay anh có quởn không?( tức là rảnh không đó )

- Bận túi bụi chứ đâu có mà quởn như anh!

Lúc nhỏ gia đình PT ở thị xã Gò Công , nhà trên đường Huyện Nguơn mà ,nên PT biết  Huyện Nguơn phải viết như vậy . Có vài người nhầm viết là Huyện Ngươn thì khi phát âm sai  tên ông Huyện này ngay. Ngày xưa người miền Nam hay cử tên của Vua Chúa hay người quí tộc....nên thường đặt tên sai đi một chút để khỏi phạm húy. Như là Duyên đổi thành Dang( thằng này vô dang thật !) ,Nguyệt đổi thành Ngoạt , Quí đổi thành Quới ,  Nguyên thì đổi thành Nguơn. Vì vậy  Tết Nguyên Đán thì có người đọc là Nguơn Đán, ngày rằm Nguyên Tiêu thì gọi là Nguơn Tiêu  . Hồi PT dạy học tại Trung Tâm Giáo dục Lê Quí Đôn Sài Gòn , có ông Giám Đốc ( tức Hiệu Trưởng nhưng vì trường Lê Quí Đôn được gọi là Trung Tâm Giáo dục, nên Hiệu trưởng được gọi là Giám Đốc ) tên là Nguyễn Trung Nguơn. Có nhiều thơ hoặc văn bản gửi đến trường  viết nhầm là Nguyễn Trung Ngươn. Ông ấy không bằng lòng và đều trả lại người gửi . Ông ấy bảo rằng Ngươn viết đã sai mà  nếu đọc lên thì càng sai , không phải tên tôi nên tôi không nhận.

Trung Nguơn hay Huyện Nguơn đọc lên âm như quởn , còn viết Ngươn thì đọc âm như con lươn thì sai bét phải không?

Vài dòng qua lại với ĐCL cho vui vậy thôi. Chắc ĐCL không phải người miền Nam nên không biết.

 

 

Han hanh duoc gap anh tren dien dan nay. Hom anh quaVA rat tiec khong gap de nhac lai chuyen xua, du rang toi voi anh khong hoc chung, nhung anh la gia dinh vong toc, toi co hoc voi Lo Cong Muoi Ba, chac anh Muoi Ba cung quen roi, vi tu 1948-49, co the nho hai chi em con ong Lam la Can va.., Chi em Kim Lan va..Sang, con ong bac si Huan, con ong VV Giap la Ky va Mau..Ngoai ra cung co the voi Phan Thi Hieu la chi cua Phan Thuy nua. Toi cung cam on anh da xac nhan voi toi la co ong Co Trung Nguơn, chu Nguơn Chu UON( co "rau" o O ma khong "rau " o U. Chu voi nghia doi khi bo minh ma di , tim tuoi tre de ga nghia, vi anh va toi da qua "date".

Tham anh chuc anh va gia dinh dong thoi xin anh gui loi toi chao va chuc lanh den anh Muoi Ba.

Heichpe.

Rat tiec la hom toi sang VA anh lai co viec phai ve VN gap. Neu khong hom do minh da gap nhau, ngoi lam bao xuan Mau Ty.

Neu anh hoc chung voi anh 13 va VV Kỷ, nhu vay  thi toi thuoc ve dang em cua anh do.

Nghe noi cach day may nam, BS Kỷ co sang HTD , anh co gap khong?

Tham anh va chuc gia dinh anh nam Mau Ty nhieu dieu tot dep, nhat la suc khoe doi dao.

15

Cam on anh tra loi ngay. Thua anh, ngay anh Bac Si Ky den VA, toi co den gap anh kY tai nha nguoi em la Ty, luc do vo chong Ty o gan toi. Thoat dau luc gap, anh Ky khong nhan ra toi, ke ca ten toi. Thoi gian qua dai, lam sao ma nho het. Ngoi noi chuyen l luc, nhac lai ky niem xua nhu toi cung thuong noi voi anh Thong, la anh Muoi Ba da hoc chung voi toi, Anh Ky nho lai thuo hoc nam do 1948-49 ve sau len Sai gon, moi nguoi moi nga, Thoi chung toi Go Cong minh chua co Trung Hoc nen hoc sinh phai di ve Sai Gon hay MyTho. Noi chuyen voi anh Ky cung vui. Khi anh Ky sap tro ve VN, thi anh Ky co den tham toi. Ke ra thi ban be qua lau, khong gap nhau lam sao nho het, chi co vai dac diem, nhu Ky va Mau la chi em hoc chung va lai la con cua ong thay V V Giap nua, thi lam sao ma khong nho, toi co nghe Ty noi gio day anh Ky muon qua My, vi da nghi huu, o My anh Ky co nguoi con gai o California, khong biet anh ay da doan tu voi cac con ben nay chua. Nam chung toi hoc chung, co ca anh em cua Bachus Ngo va nguoi em la Hóa sau la Thieu ta Khong quan,(nghe dau con o lai VN) , anh Ngọ la Hien Binh truoc khi sap nhap voi Canh Sat. Sau nay khong biet di ve dau.

Tham anh va gia dinh.

HP

HỒNG ĐỨC

 

HNH giới thiệu:

a, ac, âc, ăc, ach, ai, am, âm, ăm, an, ân, ăn, ang, âng, ăng, anh, ao, ap, âp, ăp, at, ât, ăt, au, âu, ay, ây,

e, ê, ec, êc, êch, em, êm, en, ên, eng, ênh, eo, ep, êp, et, êt, êu,

i, ia, ich, iêc, iêm, iên, iêng, iêp, iêt, iêu, im, in, inh, ip, it, iu,

o, ô, ơ, oa, oac, oăc, oach, oai, oăm, oan, oăn, oang, oăng, oanh, oao, oap, oat, oăt, oay, oc, ôc, ơc, oe, oen, oeo, oet, oi, ôi, ơi, om, ôm, ơm, on, ôn, ơn, ong, ông, oong, op, ôp, ơp, ot, ôt, ơt,

u, ư, ua, ưa, uân, uât, uây, uc, ưc, uê, uêch, uênh, ui, ưi, um, ưm, un, ưn, ung, ưng, uơ, uôc, ươc, uôi, ươi, uôm, ươm, uôn, uơn (*), ươn, uông, ương, ươp, uôt, uơt, ươt, ươu, up, ưp, ut, ưt, ưu, uy, uya, uych, uyên, uyêt, uyêt, uyn, uynh, uyp, uyt, uyu,

y, yêm, yên, yêng, yêt, yêu. ...

________________________________________________

(*) về vần "uơn", ngoài các quý danh đã đựoc dẫn chứng trên đây, cháu đích tôn của chủ quán chè HUỜN CHÂU - Gò Công - cũng đã có bài viết về chữ "HUỜN" này  http://diendan.edu.net.vn/forums/37/295688/ShowThread.aspx - http://diendan.edu.net.vn/forums/37/295688/ShowThread.aspx .

 

Lịch sử

Tiếng Việt là ngôn ngữ có nguồn gốc bản địa, xuất thân từ nền văn minh nông nghiệp tại nơi mà ngày nay là khu vực phía bắc lưu vực sông Hồng và sông Mã của Việt Nam.

Theo A. G. Haudricourt giải thích từ năm 1954, nhóm ngôn ngữ Việt-Mường ở thời kỳ khoảng Công nguyên là những ngôn ngữ hay phương ngữ không thanh điệu. Về sau hệ thống thanh điệu xuất hiện và có diện mạo như ngày nay, theo quy luật hình thành thanh điệu. Sự xuất hiện các thanh điệu, bắt đầu khoảng thế kỷ thứ 6 (thời kỳ Bắc thuộc trong lịch sử Việt Nam) với ba thanh điệu và phát triển ổn định vào khoảng thế kỷ 12(nhà Lý) với 6 thanh điệu. Sau đó một số phụ âm đầu biến đổi cho tới ngày nay. Trong quá trình biến đổi, các phụ âm cuối rụng đi làm thay đổi các kết thúc âm tiết và phụ âm đầu chuyển từ lẫn lộn vô thanh với hữu thanh sang tách biệt.

Ví dụ của A.G. Haudricourt.

Đầu công nguyên (không thanh)	Thế kỉ 6 (ba thanh)	Thế kỉ 12 (sáu thanh)	Ngày nay
Pa	pa	pa	ba
sla, hla	hla	la	la
Ba	ba	pà	bà
La	La	là	là
pas, pah	Pà	pả	bả
slas, hlah	hlà	lả	lả
bas, bah	Bà	pã	bã
las, lah	Là	lã	lã
pax, pa?	Pá	pá	bá
slax, ba?	Hlá	lá	lá
bax, ba?	Bá	pạ	bạ
lax, la?	Lá	lạ	lạ

 Ảnh hưởng từ miền nam Trung Hoa

Tiếng Việt là ngôn ngữ dùng trong sinh hoạt giao tiếp của dân thường từ khi lập quốc. Có 6 âm sắc chính là: không, huyền, sắc, nặng, hỏi, ngã. Bắt đầu từ khi Trung Quốc có ảnh hưởng tới Việt Nam, tiếng Việt có rất nhiều âm mà không có trong tiếng Trung Hoa; "đ". Trong quá trình phát triển đã du nhập thêm những từ ngữ Hán cổ như đầu, gan, ghế, ông, bà, cậu..., từ đó hình thành nên hệ thống Hán-Việt trong tiếng Việt bằng cách đọc các chữ Hán theo ngữ âm hiện có của tiếng Việt (tương tự như người Nhật Bản áp dụng kanji đối với chữ Hán và katakana với các tiếng nước ngoài khác). Số lượng từ vựng tiếng Việt có thêm hàng loạt các yếu tố Hán-Việt. Như là tâm, minh, đức, thiên, tự do... giữ nguyên nghĩa chỉ khác cách đọc; hay thay đổi vị trí như nhiệt náo thành náo nhiệt, thích phóng thành phóng thích... Hoặc được rút gọn như thừa trần thành trần (trong trần nhà), lạc hoa sinh thành lạc (trong củ lạc, còn gọi là đậu phộng)...; hay đổi khác nghĩa hoàn toàn như phương phi trong tiếng Hán có nghĩa là "hoa cỏ thơm tho" thì trong tiếng Việt lại là "béo tốt", bồi hồi trong tiếng Hán nghĩa là "đi đi lại lại" sang tiếng Việt thành "bồn chồn, xúc động".... Đặc biệt là các yếu tố Hán-Việt được sử dụng để tạo nên những từ ngữ đặc trưng chỉ có trong tiếng Việt, không có trong tiếng Hán như là các từ sĩ diện, phi công (dùng 2 yếu tố Hán-Việt) hay bao gồm, sống động (một yếu tố Hán kết hợp với một yếu tố thuần Việt). Nói chung tỉ lệ vay mượn tiếng Hán trong tiếng Việt rất lớn (khoảng 50%) nhưng đại đa số những từ đó đều đã được Việt hóa cho phù hợp với nhận thức của người Việt. Do vậy tiếng Việt vừa giữ được bản sắc riêng của mình trước ảnh hưởng của văn hóa Hán, vừa lợi dụng được những thành tựu ngôn ngữ trong tiếng Hán để tự cải tiến mình.

Kể từ đầu thế kỷ thứ 11, Nho học phát triển, việc học văn tự chữ Nho được đẩy mạnh, tầng lớp trí thức được mở rộng tạo tiền đề cho một nền văn chương của người Việt bằng chữ Nho cực kỳ phát triển với cái áng văn thư nổi tiếng như bài thơ thần của Lý Thường Kiệt bên sông Như Nguyệt (sông Cầu). Cùng thời gian này, một hệ thống chữ viết được xây dựng riêng cho người Việt theo nguyên tắc ghi âm tiết được phát triển, và đó chính là chữ Nôm. Nhờ có chữ Nôm, văn học Việt Nam đã có những bước phát triển rực rỡ nhất, đạt đỉnh cao với Truyện Kiều của Nguyễn Du. Tiếng Việt, được thể hiện bằng chữ Nôm ở những thời kỳ sau này về cơ bản rất gần với tiếng Việt ngày nay. Tuy hầu hết mọi người Việt đều có thể nghe và hiểu văn bản bằng chữ Nôm, chỉ những người có học chữ Nôm mới có thể đọc và viết được chữ Nôm.

Chữ Nôm được chính thức dùng trong hành chính khi vua Quang Trung lên ngôi vào năm 1789.

Ảnh hưởng của Pháp

Kể từ khi Pháp xâm lược Việt Nam vào nửa cuối thế kỷ thứ 19, tiếng Pháp dần dần thay thế vị trí của chữ Nho như là ngôn ngữ chính thức trong giáo dục, hành chính và ngoại giao. Chữ Quốc ngữ, vốn được tạo ra bởi một số nhà truyền giáo Tây phương, đặc biệt là linh mục Alexandre de Rhodes (tác giả cuốn Từ điển Việt-Bồ-La vàNgữ pháp tiếng An Nam năm 1651), với mục đích dùng ký tự Latinh để biểu diễn tiếng Việt, ngày càng được phổ biến, đồng thời chịu ảnh hưởng bởi những thuật ngữ, từ ngữ mới của ngôn ngữ Tây phương (chủ yếu là từ tiếng Pháp) như phanh, lốp, găng, pê đan... và tiếng Hán như chính đảng, kinh tế, giai cấp, bán kính... Tờ Gia Định báo là tờ báo đầu tiên được phát hành bằng chữ Quốc Ngữ vào năm 1865, khẳng định sự phát triển và xu hướng của chữ Quốc Ngữ như là chữ viết chính thức của nước Việt Nam độc lập sau này.

 Thời kỳ 1945 cho đến nay

Chữ Quốc Ngữ đã được sử dụng trong bản Tuyên ngôn Độc lập được Chủ tịch ************ đọc, đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Chữ Quốc Ngữ là chữ ghi âm, chỉ sử dụng 27 ký tự Latin và 6 dấu thanh, đơn giản, tiện lợi và có tính khoa học cao, dễ học, dễ nhớ, thông dụng; thay thế hoàn toàn tiếng Pháp và tiếng Hán vốn khó đọc, khó nhớ, không thông dụng với người Việt.

Trong thời kỳ đất nước chia cách sau Hiệp định Giơnevơ, sự phát triển tiếng Việt giữa miền Bắc và miền Nam có chiều hướng khác nhau. Vì lý do chính trị và kinh tế, chính quyền miền Bắc có mối quan hệ sâu xa với Trung Quốc, và sự hiện diện của các chuyên viên nhân sự Trung Quốc đưa nhiều từ Bạch Thoại (ngôn ngữ nói của Trung Quốc) vào ngữ vựng tiếng Việt. Những từ này thường có gốc Hán-Việt, nhưng thường đổi ngược thứ tự hay có nghĩa mới. Tại miền Nam, sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ đã đem một số từ tiếng Anh vào ngôn ngữ giao tiếp hằng ngày.

Sau khi thống nhất vào năm 1975, quan hệ Bắc Nam được kết nối lại. Gần đây, sự phổ biến của các phương tiện truyền thanh và truyền hình trên toàn quốc đã làm tiếng Việt được chuẩn hóa một phần nào.

Thanh điệu

Dấu của tiếng Việt
Dấu	Chữ mẫu
ngang	a
huyền	à
sắc	á
hỏi	ả
ngã	ã
nặng	ạ

Trong tiếng Việt có sáu thanh: ngang (không dấu: a), huyền (nghiêng trái: à), sắc (nghiêng phải: á), hỏi (dấu hỏi: ả), ngã (dấu ngã: ã) và nặng (dấu chấm: ạ). Tất cả các dấu đều được đặt trên nguyên âm, riêng dấu nặng được đặt dưới nguyên âm.

chị huyền mang nặng ngã đau

anh ngang sắc thuốc hỏi đầu bớt chưa

Tiếng Việt là một ngôn ngữ đơn âm, nhưng những từ ghép cũng có nhiều. Nguyên âm đôi và nguyên âm ba rất thông thường. Tiếng Việt có nhiều giọng địa phương, trong đó có giọng Bắc (điển hình là giọng Hà Nội), giọng Trung (điển hình là giọng Huế) và giọng Nam (điển hình là giọng Sài Gòn) là ba phân loại chính. Những tiếng địa phương này khác nhau ở giọng điệu và từ địa phương. Thanh hỏi và thanh ngã ở miền Bắc rõ hơn ở miền Nam. Giọng Huế khó hiểu hơn những giọng khác vì có nhiều từ địa phương. Cách đọc tiêu chuẩn hiện nay được dựa vào giọng Hà Nội.

 Ngữ pháp

Bài chi tiết: Ngữ pháp tiếng Việt

 Chữ viết và cách viết

http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:L-2360-a_0008_1_t24-C-R0072.jpg - - - - - - - - -

http://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%ACnh:L-2360-a_0008_1_t24-C-R0072.jpg - -

Một trang Từ điển Việt-Bồ-La

Hiện nay, tiếng Việt dùng hệ chữ viết như ký tự Latin gọi là chữ Quốc Ngữ. Theo tài liệu của những nhà truyền giáo Bồ Đào Nha lúc trước, chữ Quốc Ngữ phát triển từ thế kỷ thứ 17, do công của một nhà truyền giáo người Pháp tên là Alexandre de Rhodes (1591–1660). Sau cuộc xâm lăng của người Pháp giữa thế kỷ thứ 19, chữ Quốc Ngữ trở nên thịnh hành và hầu như tất cả các văn bản viết đều dùng nó. Trước đó, người Việt dùng hai loại chữ viết là chữ Nho (chữ Hán đọc theo cách Việt Nam – ngôn ngữ hành chính) và chữ Nôm (mô phỏng chữ Nho để viết chữ thuần Việt – ngôn ngữ dân gian).

Ngày nay, chữ Nho và chữ Nôm không còn thông dụng ở Việt Nam; chữ Nôm đã bị mai một nhiều.

 Thư pháp

Cùng với chữ Hán và chữ Hàn, chữ viết tiếng Việt cúng được nhiều người yêu thích thư pháp nâng lên thành một nghệ thuật.

Có thể nói, thư pháp chữ Việt đầu tiên được viết là thư pháp chữ Nôm. Dần dần, cùng với việc chữ Nôm bị thay thế bởi chữ quốc ngữ, do nhu cầu treo chữ trong nhà, người ta đã khởi xướng thư pháp chữ quốc ngữ.

 Chính tả

Những quy tắc chính tả dưới đây đã được tham khảo rất nhiều qua những thảo luận về chính tả tiếng Việt, thậm chí đã quay ngược lại lịch sử từ năm 1902 khi Hội nghị Khảo cứu Viễn Đông được tổ chức tại đây, vấn đề về chữ Quốc Ngữ đã được Uỷ ban Cải cách Chữ Quốc Ngữ đề nghị lên chính phủ Toàn quyền lúc bấy giờ. Từ đó tới nay, đã có rất nhiều thảo luận được tổ chức nên đã giúp quy tắc chính tả tiếng Việt dần được điển chế hoá tới một mức độ khả quan hơn. Song song đó, sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự chuẩn hoá của mã chữ Unicode đã mang tính quyết định trong việc hệ thống hoá những quy tắc về chính tả tiếng Việt.

Các định nghĩa

Các định nghĩa sau quan trọng cho việc xây dựng các quy tắc chính tả:

Âm tiết

Âm tiết là đơn vị phát âm tự nhiên nhỏ nhất trong ngôn ngữ. Trong tiếng Việt, một âm tiết bao giờ cũng được phát ra với một thanh điệu, và tách rời với âm tiết khác bằng một khoảng trống. Trên chữ viết, mỗi âm tiết tiếng Việt được ghi thành một "chữ" và đọc thành một "tiếng". Ví dụ: hoa hồng bạch gồm 3 chữ, 3 tiếng hoặc 3 âm tiết.

Nguyên âm

Các nguyên âm là a, ă, â, e, ê, i, o, ô, ơ, u, ư và y. Trong đó, các nguyên âm có dấu phụ là ă, â, ê, ô, ơ và ư.

Bán nguyên âm

Chỉ có 3 trường hợp của oa, oe, uy thì có o và u là bán nguyên âm, đóng vai trò đệm cho nguyên âm. Có nghĩa là o và u không được xem là nguyên âm trong tổ hợp 3 âm tiết trên.

Phụ âm

Các phụ âm là b, c, d, đ, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x.

Tổ hợp phụ âm

Các phụ âm ghép chuẩn là ch, gh, kh, ng, ngh, nh, ph, th, tr, gi và qu. Ngày nay, các tổ hợp phụ âm không được nhìn là chữ riêng khi sắp xếp theo chữ cái, cho nên những từ điển mới bỏ ch ở giữa ca và co, nhưng một số từ điển cũ, như là Từ-Điển Thông-Dụng Anh-Việt Việt-Anh của Nguyễn Văn Khôn năm 1987, bỏ ch đằng sau co.

Chú ý: gi và qu là tổ hợp bán phụ âm. Tại đây, i và u không là nguyên âm, mà chỉ là một bộ phận của phụ âm bất khả phân li.

 Đặt dấu thanh

Có nhiều quan điểm khác nhau về việc vị trí đặt dấu thanh, một trong các quan điểm đó như sau:

1. Với các âm tiết [-tròn môi] (âm đệm /zero/) có âm chính là nguyên âm đơn: Đặt dấu thanh điệu vào vị trí của chữ cái biểu diễn cho âm chính đó. Ví dụ: á, tã, nhà, nhãn, gánh, ngáng...
2. Với các âm tiết [+tròn môi] (âm đệm /w/, được biểu diễn bằng "o, u") có âm chính là nguyên âm đơn thì cũng bỏ dấu thanh điệu vào vị trí chữ cái biểu diễn cho âm chính. Ví dụ: hoà, hoè, quỳ, quà, quờ, thuỷ, nguỵ, hoàn, quét, quát, quỵt, suýt...
3. Với các âm tiết có âm chính là nguyên âm đôi:
• Nếu là âm tiết [-khép] (nguyên âm được viết là: "iê, yê, uô, ươ"; âm cuối được viết bằng: "p, t, c, ch, m, n, ng, nh, o, u, i") thì bỏ dấu lên chữ cái thứ hai trong tổ hợp hai chữ cái biểu diễn cho âm chính. Ví dụ: yếu, uốn, ườn, tiến, chuyến, muốn, mượn, thiện, thuộm, người, viếng, muống, cường...
• Nếu là âm tiết [+khép] (nguyên âm được viết là: "ia, ya, ua, ưa") thì nhất loạt bỏ dấu vào vị trí chữ cái thứ nhất trong tổ hợp hai chữ cái biểu diễn cho âm chính. Ví dụ: ỉa, tủa, cứa, thùa, khứa...
4. Phân biệt vị trí đặt dấu thanh điệu ở tổ hợp "ua" và "ia":
• Với "ia" thì thì phân biệt bằng sự xuất hiện hay vắng mặt của chữ cái "g" ở đầu âm tiết. Có "g" thì đặt vào "a" (già, giá, giả...), không có "g" thì đặt vào "i" (bịa, chìa, tía...). Trường hợp đặc biệt: "gịa" (có trong từ "giặt gịa" và đọc là zịa [ʐie6]).
• Với "ua" thì phân biệt bằng sự xuất hiện hay vắng mặt của chữ cái "q". Có "q" thì đặt vào "a" (quán, quà, quạ...), không có "q" thì đặt vào "u" (túa, múa, chùa...). Hoặc để giản tiện cho việc làm bộ gõ, có thể coi "qu" như là một tổ hợp phụ âm đầu tương tự như "gi, nh, ng, ph, th"... Khi đó, sẽ coi "quán, quà, quạ"... như là những âm tiết có âm đệm /zero/.

Trong đời sống, hiện vẫn tồn tại hai cách đặt dấu thanh trong tiếng Việt. Ví dụ "hòa" là một cách đặt dấu thanh khác cho "hoà", trong đó "hòa" còn gọi là cách đặt dấu thanh "cũ". Bảng sau liệt kê các trường hợp mà hai cách đặt dấu thanh khác nhau:

Những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "mới" cho rằng vì oa, oe & uy phiên âm theo IPA(International Phonetic Alphabet) à là wa, we & wi nên phải bỏ dấu vào vần a, e và i tương đương.

Trong khi đó những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "cũ" thì cho rằng cách lí luận như trên là thiếu cơ sở vì IPA là để biểu thị cách phát âm chứ không phải biểu thị cách viết do đó không thể dùng để quyết định là cách bỏ dấu kiểu "mới" là đúng hơn. Thêm vào đó, IPA mới chỉ được phát triển vào cuối thế kỉ 19, trong khi chữ Quốc Ngữ đã được phát triển hoàn toàn độc lập và không ngừng thay đổi từ thế kỉ 17. Do đó, theo những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "cũ" việc dùng IPA để quyết định xem tiếng Việt phải bỏ dấu thế nào là bất hợp lí. Những người này còn cho rằng mặc dù IPA là phương pháp biểu thị cách phát âm phổ dụng nhất nhưng không có nghĩa là cách biểu thị cách phát âm duy nhất cũng như không phải là cách biểu thị cách phát âm chính xác nhất vì vậy không có lí gì lại sử dụng nó làm chuẩn để quyết định cách bỏ dấu tiếng Việt mà không phải là một trong các phương pháp biểu thị cách phát âm khác.

Hơn nữa, theo như những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "cũ" thì việc dùng IPA để quyết định cách tiếng Việt bỏ dấu là thiếu thống nhất vì lẽ IPA là phương pháp phiên âm quốc tế do đó nếu nó có thể áp dụng trong tiếng Việt để làm chuẩn mực cho vị trí bỏ dấu theo cách lí luận của những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "mới" thì cũng phải áp dụng được cho toàn bộ các ngôn ngữ khác trên thế giới. Tuy nhiên, cách lí luận đó lại không thể giải thích thỏa đáng việc tại sao chữ C trong tiếng Catalan (phiên âm IPA là /k/ hoặc /s/) lại có thể được bỏ dấu để trở thành Ç (phiên âm IPA là /s/). Những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "cũ" còn cho rằng lí luận như những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "mới" là sử dụng một số ngôn ngữ nhất định để làm chuẩn mực cho toàn bộ các ngôn ngữ khác bởi vì đúng là ở một số ngôn ngữ thì không thể bỏ dấu trên chữ w, nhưng ở một số ngôn ngữ (ví dụ như tiếng Wales thì chữ w hoàn toàn có thể được bỏ dấu), do đó, bỏ dấu kiểu "cũ" vẫn dựa chính xác theo cách phát âm.

Trên quan điểm ngôn ngữ là do con người tạo nên và luôn biến đổi theo nhu cầu của con người, những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "cũ" còn chỉ trích những người ủng hộ cách bỏ dấu kiểu "mới" là đang cố phức tạp hóa tiếng Việt, gây khó khăn không cần thiết nhất là trong giảng dạy học sinh tiểu học cũng như trong việc phát triển thuật toán và xử lí tiếng Việt trên máy vi tính. Họ còn cho rằng, thêm một quy tắc như trên không đem lại gì cho tiếng Việt nói chung và chữ Quốc Ngữ nói riêng do đó là hoàn toàn không cần thiết. Họ lấy dẫn chứng cho quan điểm của mình là việc chữ Quốc Ngữ từ khi được phát triển vào thế kỉ 17 đến nay đã trải qua rất nhiều thay đổi, bổ sung có và loại bỏ cũng có.

Quy tắc sử dụng chữ I và Y

Trừ tên riêng, đề xuất tương đối hợp lí cách dùng hai chữ i-ngắn và y-dài hiện nay như sau:

• Đối với các âm tiết có phụ âm đầu /ʔ/, âm đệm /zero/, âm chính /i/ và âm cuối /zero/, thì có hai cách viết:
1. Dùng "i" trong các trường hợp từ thuần Việt, cụ thể là: i - i tờ; ì - ì, ì ạch, ì à ì ạch, ì ầm, ì oạp; ỉ - lợn ỉ, ỉ eo, ỉ ôi; í - í a í ới, í oắng, í ới; ị - ị, béo ị
2. Dùng "y" trong các trường hợp còn lại (thường là từ Hán-Việt), ví dụ: y - y tế, y nguyên, y phục; ỷ - ỷ lại; ý - ý nghĩa, ý kiến...
• Đối với các âm tiết có âm đệm /zero/ và âm chính /ie/ thì dùng "i". Ví dụ: ỉa, chịa, đĩa, tía... kiến, miền, thiến... Trừ trường hợp có âm đầu /ʔ/ và âm cuối không /zero/ thì dùng "y": yếm, yến, yêng, yêu...
• Đối với các âm tiết có âm đệm /w/, âm chính là /i/ hoặc /ie/ thì dùng "y". Ví dụ: huy, quý, quýt... khuya, tuya, xuya... quyến, chuyền, tuyết, thuyết...
• Việc biểu diễn nguyên âm /i/ trong các trường hợp còn lại (âm đệm /zero/) thì dùng "i". Ví dụ: inh, ích, ít... bi, chi, hi, kì, khi, lí, mì, phi, ti, si, vi... bình, chính, hít, kim, lịm, mỉm, nín, phình, tính, sinh, vinh...
• Việc biểu diễn âm cuối /-j/ không có gì thay đổi, vẫn dùng "y" trong các trường hợp có nguyên âm chính ngắn: (bàn) tay, (thợ) may, tây, sấy... và dùng "i" trong các trường hợp còn lại: (lỗ) tai, (ngày) mai, cơi, coi, côi...

Dấu hỏi hay dấu ngã

Tiếng Việt có 6 thanh là ngang (hoặc không) – huyền – ngã – hỏi – sắc – nặng. Đối với một số người, việc phân biệt hai thanh hỏi và ngã khá phức tạp

Đào Cốc Lãng Tử này trở lại diễn đàn hơi nhanh, nên sẵn dịp xin chúc quí bạn Nam kỳ một năm mới vui khỏe và hạnh phúc hẹn năm sau có dịp gặp lại. Hy vọng là không đề cập đến vấn đề Ngôn ngữ học nữ. "Không lấy chi tiét để kết luận tổng quát" 

Xin các cô thầy thứ lỗi cho câu hỏi ngớ-ngẩn của người học trò nầy.

Cám ơn (hay cảm ơn) các sư-tổ (chứ không phải tổ sư đâu nha).

Kính bái.

 

 

 

http://caodaism.org/CaoDaiTuDien/t/t1-132.htm - CAO DAI TU DIEN - Tam nguon (Tam nguyen)

 

 

http://www.google.com/search?as_q=&hl=en&num=10&btnG=Google+Search&as_epq=Ngu%C6%A1n&as_oq=&as_eq=&lr=lang_vi&cr=&as_ft=i&as_filetype=&as_qdr=all&as_nlo=&as_nhi=&as_occt=any&as_dt=i&as_sitesearch=&as_rights=&safe=images - http://www.google.com/search?as_q=&hl=en&num=10&btnG=Google+Search&as_epq=Ngu%C6%A1n&as_oq=&as_eq=&lr=lang_vi&cr=&as_ft=i&as_filetype=&as_qdr=all&as_nlo=&as_nhi=&as_occt=any&as_dt=i&as_sitesearch=&as_rights=&safe=images

 

Ngay sau ý kiến trên đây của Đào Cốc Lãthì HEICHPE, Phan Thủy, lo cong đã có phản hồi xoay quanh 2 ý :

1. tiếng Việt hình như không có vần "uơ"

2. không ai gọi là Tết Nguơn đán

 

 

Ngọc Hùng sóm sếp p o s t bái Báo Som

Thủy kia tỏ ra hiếu kỳ

Cong lên phán bản bài này quá sai

Lão Cóc chui ra cữa nhà

Nói đi nói lại cũng là chữ UƠ

Híp Bi đánh chín chữ mò

viết bài không dấu, ai mò được ai

Thủy ra dao kéo chửa bài

Hùng kia a â ắc ừ nữa trang

Cóc Lão ra tay nguyên bài

Lịch sữ 10 đời cũng gì chử UƠ

Locong hạ kiếm bái thầy

Nội kia lên chức Ông già dạy ai

Google 1 đóng u ờ

Cù Lao Lợi Quan chạy vào chia vui

cười to lớn tiếng.. diễn đàng vui heng......