Éo le

Hễ có công nghệ “đột phá” thì làm ăn mới dễ dàng. Nhưng diễm phúc đó không tới các cơ sở nhỏ. Ông Nguyễn Thành Tâm, ở Gò Công (Tiền Giang) đã mày mò làm ra chiếc máy gia nhiệt, ép dồn biến trấu thành “củi”. Khoa công nghệ trường đại học Cần Thơ cải tiến, nâng cao tính năng máy. Trong thời buổi giá gas, giá điện tăng, mua 2kg củi trấu, tốn 2.000đ có thể nấu xong bữa cho bốn người ăn… nghe khá lý tưởng. Vậy mà khi biết giá một chiếc máy làm củi trấu 15 - 20 triệu đồng thì những “nhà đầu tư” lại do dự.

Ông Vương Văn Bích, chủ nhà máy xay lúa ấp 3, xã Phong Phú, huyện Cầu Kè, từng khốn khổ vì trấu nói: “Tui sẽ mua thử một cái máy”. Mỗi ngày nhà máy này thải ra 2 - 4 tấn trấu; mỗi tháng xay 200 - 300 tấn lúa, trấu vun như cái núi, tràn xuống sông. Bán trấu cho lò gạch, lúc được giá thì 50.000đ/ghe. Nói một ghe chứ hốt bao nhiêu thì hốt để khỏi choán bến bãi”, ông Bích nói.

Triển khai chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, trung tâm Khuyến công Trà Vinh hứa hỗ trợ 20% vốn để khích lệ ông Bích mua một máy làm củi trấu, nhưng lần đầu tiên nghe nói trấu làm ra củi ông vẫn có vẻ ngần ngại vì hồi xưa ông đã nghe đồn ở Tân An, Trà Cú cũng có máy làm củi trấu nhưng không thấy ai khá lên.

Những cơ sở nhỏ như ông Tâm, khi làm được chiếc máy ép trấu có ưu thế hơn cả mẫu máy của Thái Lan lại lúng túng không biết làm thế nào để nó thành hàng hoá. Khi bán được hàng, số lượng lớn chừng nào càng khổ chừng nấy vì không có đủ vốn để làm. Ông Bích có sẵn nguồn trấu, ép thành củi băn khoăn nhất là “ai mua?”.

ThS Phạm Thị Vân, khoa công nghệ, trường đại học Cần Thơ, thuyết phục: sử dụng trấu để làm thành củi trấu là giải pháp vừa tiết kiệm vừa góp phần giảm ô nhiễm môi trường. Một cơ sở làm củi trấu ở Cần Thơ cung cấp củi trấu cho bếp ăn tập thể của các xí nghiệp, chi phí cho bữa ăn công nhân giảm xuống rõ rệt. ThS Vân nói: “Thị trường có thể chấp nhận giá bán 800 - 1.000đ/kg củi trấu vì chi phí thấp hơn than, củi. Chắc chắn rẻ hơn than tổ ong 500 - 700đ/kg”.

Trấu… nguyên liệu

Khi xay lúa, trấu tách khỏi hạt chiếm khoảng 20%. Mỗi năm ĐBSCL xay xát 18 - 20 triệu tấn lúa, lượng trấu thải ra ở ĐBSCL 3,6 - 4 triệu tấn trấu. Trấu đổ đống là chất thải, nhưng là nguyên liệu đầu vào cho máy làm củi trấu thì giá từ 100đ/kg lên 200 - 300đ/ kg.

Một dự án do Luxemburg tài trợ đã mua một chiếc máy ép củi trấu 15 triệu đồng, động cơ điện ba pha 15 HP giá năm triệu đồng để mở rộng cuộc vận động các nhà máy đầu tư máy ép củi trấu. Với công suất 70 - 80kg củi/h chỉ hao điện 6 - 7 kW/h, cứ 1,1kg trấu làm ra 1kg củi trấu, đường kính 73mm. Thanh củi trấu dài 21cm, nặng 1kg. Mỗi tháng cần 60 - 70kg củi trấu. Giá mỗi ký 1.000đ, gia đình bốn người chỉ tốn 60.000đ đến 70.000đ, tiết kiệm cả trăm ngàn đồng so xài gas (bình 12kg), ThS Vân khẳng định. Công ty Thai Boiler chứng minh 1kg trấu khi đốt tạo ra 3.400Kcal, bằng 1/3 năng lượng tạo ra từ dầu nhưng giá thấp hơn 25 lần.

Nhờ công nghệ gia nhiệt ép trấu thành củi, trấu được giá, nhưng đó là lý do khiến những ông chủ nhỏ do dự… khi giá trấu leo thang. Trong khi đó xưởng thực nghiệm của trường đại học Cần Thơ cũng khó sản xuất hàng loạt, phần vì mảnh đất hẹp cho công nghệ mới và vì chẳng có tiền để làm nhiều. Các giảng viên đại học đi vận động, tự nguyện chuyển giao công nghệ cho cộng đồng để tạo nhận thức “công nghệ sẽ thay đổi cuộc sống vốn eo hẹp và nhiều thách thức với bạn”. Nhưng đối với cơ sở nhỏ thì đầu tư 20 triệu là lớn, đối với nhà máy lớn thì máy ép củi trấu lại trở thành chuyện nhỏ.

bài và ảnh Hoàng Lan