Núi Ba Thê còn có tên gọi là Vọng Thê, tên gốc là Hoa Thê Sơn, đời các vua nhà Nguyễn, vì kỵ húy nên đổi tên. Đây là một ngọn núi nằm lẻ loi giữa đồng Tứ giác Long Xuyên, ngày nay thuộc thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang.

Qua thị trấn Núi Sập (nay có tên mới là thị trấn Óc Eo) là đến chợ Ba Thê. Nơi đây từng là một thương cảng phồn thịnh thời trung cổ, bị vùi lấp dưới lớp đất phù sa hơn 3 m. Người ta đã phát hiện di chỉ này vào năm 1942 và khám phá ra thành cổ Óc Eo vào năm 1944, lúc đào kinh xáng Ba Thê. Nhiều cổ vật thu được như khuôn chế tác vật dụng và nữ trang bằng gốm, đá, vàng, đồng đã thu được từ địa điểm này. Các tượng đá mang dấu ấn văn hóa phật giáo và Hindu giáo rất đa dạng như: tượng Phật, linh vật, Yoni và Linga có niên đại cách đây trên dưới 1.500 năm. Đặc biệt là nhóm tượng Ganesa với mình người, đầu voi trông rất ấn tượng. Bảo tàng tỉnh An Giang hiện có trưng bày nhiều hiện vật và phiên bản của nhiều cổ vật, tượng, xương thú hóa thạch...

Núi Ba Thê.

Trên đỉnh Vọng Thê có ngôi chùa cổ tên Sơn Tiên Tự, dựng vào năm 1933. Trước sân chùa có tượng phật quan thế âm bồ tát cao chừng 8 m, đứng trên tòa sen, khoác áo choàng đỏ, uy nghi, tự tại, sừng sững trên đỉnh như nhìn bao quát khắp thế gian. Ở trên đỉnh núi, mây bay là đà, mang hơi sương mát lạnh, cỏ cây xanh tốt ngút ngàn. Có nhiều tiếng chim hót líu lo, ríu rít khắp nơi. Thỉnh thoảng tiếng chuông chùa ngân vọng thênh thang, bàng bạc khắp núi rừng làm bâng khuâng, xao xuyến lòng người.

Có một di tích rất lạ, gợi trí tò mò, thích thú cho khách đó là hòn đá hoa cương cao chừng 3 m, to cỡ gốc cổ thụ bốn, năm người ôm, nằm bên hông chánh điện của Sơn Tiên Tự. Trên mặt viên đá khổng lồ ấy có dấu bàn chân người to hơn bình thường, rất rõ. Người địa phương gọi đó là “bàn chân tiên”. Các sư trên núi kể lại: xưa kia lúc mới tạo sơn, đá núi còn mềm như đất sét, có một vị tiên đã ấn bàn chân mình lên đá để làm dấu...

Đi xuống phía triền núi cách chùa Sơn Tiên chừng 10 m sẽ thấy một công trình mới. Đó là nhà trưng bày, nơi giới thiệu những cổ vật, hiện vật có liên quan đến lịch sử cũng như văn hóa của Ba Thê- Óc Eo.

Điều đặc biệt là công trình này có phong cách kiến trúc rất giống những đền đài của các nước vùng Nam Á, dấu ấn của Hindu giáo thể hiện rất rõ qua kiến trúc mái vòm. Các mặt vách xung quanh công trình đều có tượng thần Ganesa mình người, đầu voi, ngồi với tư thế nghiêm trang, nửa như trầm mặc thiền định, nửa như răn đe, canh giữ. Lan can bao bọc sân trang trí tượng nhỏ. Khu nhà trưng bày có chu vi hình vuông chừng 40 m, tam cấp cửa chính ở phía mặt trời mọc, là nơi ngự trị của các thần linh theo quan niệm Ấn Độ giáo.

Ở ngọn núi nhỏ cạnh bên, có một hòn đá trơ vơ, trên đầu có một phiến đá tròn giống cái nón. Truyền thuyết và huyền thoại ở vùng này kể rằng, xưa có một người lên núi tu hành, xa lánh thế gian, bụi đời. Nhưng vị này lòng trần chưa rũ sạch, nên chiều chiều ngóng vọng về phương xa nhớ nhà, nhớ vợ. Sau đó, ông chết đi... Người ta cho rằng vị sư kia đã hóa đá, thành hòn vọng thê giống như chuyện hòn vọng phu ở miền Trung và miền Bắc, nhưng.

Phía Bắc núi Ba Thê còn có một tảng đá có dáng hình như một cây đao vĩ đại. Dân gian gọi đó là Thạch Đại đao, là bửu bối của trời đất, dành để trừng trị bọn gian ác.

Buổi chiều tà, đứng trên đỉnh Ba Thê nhìn xuống đồng bằng xa xa mờ ảo trong khói lam chiều, bạn sẽ thấy tâm hồn như lắng lại, lòng lâng lâng cảm giác thoát tục, giữa bốn bề sơn thủy hữu tình.