Những nàng Phong Lan hoang lạ

Chú Mười Lăm kính !

Cám ơn Chú đã post bài nói về Hoa Phong Lan, nghề chơi nào cũng lắm công phu muốn có công phu thì trả giá.

Bài viết này thuật lại cái dốt nhiều tập của cháu, trong việc trồng hoa Phong Lan gởi Chú và các bạn xem cho vui

Cao Thệ

Dốt Đặc Cán Mai

Một ngày đẹp trời cả bọn “cúp cua” để xe đạp trong trường lên xe bus ra Sài Gòn xem chợ Tết. Xe ngừng trên đường Hàm Nghi khu vực chợ Cũ cả bọn long nhong men theo lề tiến về hướng chợ Sài Gòn.

Phía sau trường Cao Thắng là khu chợ bán chim, chó mèo, và cây cảnh nhỏ gọn để trên bàn chưng trong phòng. Tình cờ thấy cây hoa hình dáng như cây dứa nhỏ nhưng lá thì dầy hơn, rể được buộc lòng thòng vào tấm dớn vuông  trổ 2 chùm bông trắng tím trông như đuôi chồn phát ra mùi thơm nhẹ nhàng dễ chịu.

Nhìn người bán tôi hỏi

- Cây này tên gì vậy chú ?

- Lan Ngọc Điểm, nị mua đi bán rẻ cho

- Bao nhiêu vậy chú ?

- Bán nị 100 đồng

Tôi nhăn mặt, bằng một tháng tiền cơm trưa ở quán ăn Xã Hội của tôi rồi chứ ít sao, bước vào khu vực chuồng chó còn nghe tiếng của người bán vọng qua 

- 80 mua không !

Tôi về nhà trằn trọc với những suy nghĩ trong đầu , mua không ? không mua !

Cả xin keo bằng đôi dép Lào nữa, đôi dép cũng đồng tình bảo mua

Mua hay không mua, tôi đều đau khổ giống nhau, thôi thì mua quách cho rồi

Sau cùng đành chọn phương án “ đã con mắt, đói cái bụng”

Từ ngã tư Phú Nhuận tôi đạp xe tốc hành xuống Chợ Chim, mình mẩy vã mồ hôi,        nhìn quanh không thấy cây Ngọc Điểm đâu, tiếc hùi hụi tôi hỏi

- Cây 2 vòi bông đâu rồi chú ?

Tỉnh bơ không thèm nhìn, chú bảo

- Bán rồi ! Còn 1 cây nhỏ hơn chỉ 1 vòi bông mua không ?

- Bao nhiêu vậy chú ?

Ông thấy tôi có vẻ thích quá

- 60 đồng !

Tôi phân trần 2 bông 80 đồng cây này xấu bông ít hơn mà 60 rất mắc . Tôi bỏ đi chú gọi lại, sau cùng chịu giá 48 đồng.

Thanh toán tiền nông xong chú lấy cây lan máng lên ghi đông xe đạp như  móc nhánh cây chăm bầu không một chút gì cần phải quan tâm đến hoa quý !

Từ đây tôi chạy về nhà như trên xe có chở nàng công chúa, thấm thía câu “ nâng như nâng trứng, hứng như hứng hoa” … treo tấm dớn trước bàn học ngang cửa sổ  ngồi nhìn cánh hoa trắng xoá điểm những viên ngọc tím, toả mùi thơm dể chịu hai ba nhánh rể tòn teng mà lòng khoan khoái như lên cung tiên.

Cây chi mà thiệt là ngộ treo tón ten trên trời, rể chẳng chui trong đất, không hút nước thì làm sao mà sống, nghe lời thằng cha bán ba bốn ngày phun cho nó ngụm nước chẳng mấy hôm thì nó chết khô, rất tự tin tôi là người chơi kiểng sành điệu không lẽ nghe lời ông bán cây xúi bậy, ngày đầu tiên tôi đã đem ngâm nước đến 4 lần .

Đi học trưa không về nhà, đạp xe từ ngã ba đường Phùng Khắc Khoan Hồng Thập Tự  xuống Chợ Thị Nghè ăn cơm Xã Hội rồi về trường tiếp tục học buổi chiều, nghĩ đến thời gian quá lâu tôi bèn nghĩ ra một chiêu tuyệt vời cho 3 nhánh rể vào ly nước, rồi an tâm đi học.

Chẳng hiểu gì sao phần rể ngâm vào nước bị ung, những hoa đầu tiên của vòi bông ngã sang màu vàng rủ quập xuống, mấy lá xanh mập ú hôm nào, hôm nay bấm vào như bị dập thúi,  đọt lá chuyển sang màu vàng, đau khổ quá hỏi thằng Hải nó chẳng biết gì, cái thằng hôm xuống nhà xem cây Lan nó ngẩu hứng giảng cho nghe bài nói về Lan y chan như chuyên gia, bây giờ đứng trước sự việc quan trọng té ra chẳng biết gì hết.

Đã lấy rể ra khỏi ly nước nhưng phần rể còn lại vẫn cứ thúi hoài, mỗi lần cắt bỏ một đoạn là mỗi lần đau nhói bụng, bó tay !

Miệng lưỡi bán hàng không tin được, bảo đãm bông hơn tháng mới tàn, chưa được 2 tuần cây đã chết ngắt mất toi 50 đồng , thiệt là đau !

Mang bầu tâm sự kể các bạn nghe không bạn nào hiểu thấu, một buổi trưa ngồi tán dóc với các bạn ở ngã tư Phùng Khắc Khoan Trần Cao Vân chờ giờ trường mở cổng, tôi chợt nghe mùi hương thoang thoảng quen quen, đưa mắt nhìn trên ngọn me cao tôi bắt gặp Lan Ngọc Điểm khoe hương sắc trên ấy.

Con đường Phùng Khắc Khoan, nơi có những ngôi nhà của các vị nổi tiếng đương thời, Kiến Trúc Sư Ngô Viết Thụ, Đại Tá Đổ Mậu v.v…  được che mát bởi hai hàng me cành lá xanh tươi, trên chót vót những nhánh me thường điểm những cây lan tươi tốt vì vậy dân gian gọi Ngọc Điểm là Lan Me. Trời vào tháng giêng, tháng hai người đi tản bộ sẽ được hít thở mùi hương thoang thoảng của hoa mà ít ai biết nó xuất phát từ đâu.

Me trên đường vào mùa trái được đấu thầu, người trúng thầu sẽ tổ chức hái gần hoặc sau tết, khu vực bệnh viện Đồn Đất, đầu đường Lê Thánh Tôn trước Nhà Trắng, đường Nguyễn Du bên hông trường Võ Trường Toản dài đến nhà Đại Tướng Lê Văn Tỵ những con đường đầy me, nhưng me trên đường Phùng Khắc Khoan là có nhiều Lan Me nhất, tôi làm quen được người hái và họ nói với tôi như vậy, chủ Thầu lấy me, người hái me gở lan bán cho bạn hàng ngoài Chợ Cũ kiếm thêm thu nhập, tất cả có mối lái nài mua lại các cây Lan Ngọc Điểm rất khó, đã vậy còn bán giá cao. Công việc gầy dựng giàn Lan bắt đầu nhờ mua được số cây Lan Me, tôi mua thêm những cây lan rừng khi đi chợ Đà Lạt mua của những người dân tộc .

Vào thời gian này cây Lan Ngoại giá rất cao năm ba trăm đô là chuyện thường. Lan được huy chương giá tình bạc ngàn. Những năm đầu của thế kỷ thứ 19 người ta phát hiện Lan Vân Hài nằm giữa biên giới Việt Trung giá bán nó vào thời đó đã tròn trèm 5,000 F  

Vì vậy người bình dân khó vươn tới, nhất là học sinh như tôi chơi lan nội cho đở ghiền.

Thuở đó tôi thường ngắm Lan ở hai nơi

- Trên đường An Dương Vương trước chợ An Đông

- Cầu Băng Ky trên đường Nguyễn Văn Học, Gia Định

Tôi thích điểm trên Cầu Băng Ky hơn vì giàn Lan trước cổng nhà mặc tình nhìn ngắm, không bị người đi đường dòm ngó,  nhưng  lan ở đây chất lượng cây và bông  không  tốt  so với An Dương Vương.

Giàn lan của tôi xây dựng thời gian kéo dài khoảng 7 năm được chừng bốn chục giò Ngọc Điểm, Hoả Hoàng, Đuôi chồn … và hai bụi Thạch Hộc, Thạch Hộc khi nào lạnh vài ngày sau đó ra bông như bầy cò trắng.

Các loại khác, khi mua về có bông, trồng năm này qua năm kia chỉ nhìn lá xanh um, có một năm Ngọc Điểm trổ được hai chậu mừng húm, ngòng dài thòong  không quá 20 bông mọc lác đác như cột đèn cắm trên đường.

Việt cộng tấn công năm Mậu Thân, tôi bị động viên đi lính về Cần Thơ ở nhà không ai dòm ngó số chết đem quăng, bạn bè đến tha đi chỉ còn được bụi Thạch Hộc máng trên nhánh mãng cầu, may mắn vì nó có vị thuốc chửa bệnh viêm họng nếu không cũng theo ông theo bà đi biệt xứ.

Năm 1975 bụi Thạch Hộc theo gia đình tôi lên rừng đi kinh tế mới, ghép vào cây Mít trước nhà, khí rừng sương núi  Lan vượt lên lớn như bụi xả thay nhau ra hoa trắng cây.

Tôi mê Lan nhưng dốt về đời sống, nhu cầu cần thiết của lan, chăm sóc theo ý riêng của mình nên vừa tốn tiền, tốn công .  

Hơn mười năm chỉ còn lại bụi Thạch Học

( còn tiếp )

Chú Mười Lăm kính !

Cháu cám ơn những lời Chú khen “ chuyện mê Lan” của cháu.

Trồng Lan thì có giỏi có dở, còn mê Lan thì chỉ có chết !

Gởi Chú xem tiếp cái dốt của cháu nữa nè.

Cao Thệ

Vào lúc bên Pháp bà Vân đã cấy mô Lan thành công đăng trên tờ Thế Giới Tự Do. Ở Việt Nam thời gian này người chơi lan không có tài liệu phổ biến, cho nên biết ngoại ngữ thì xem tiếng Tây tiếng U,  tay ngang nếu không học lóm được thì phải tự mài mò.

Nhìn lại quá trình trồng lan “  Cái Dốt nhiều tập “ của tôi , rút ra được chút kinh nghiệm căn bản bỏ túi :

- Vào mùa Lan phát triển có thể tưới nước nhiều lần trong ngày, nhưng phải có thời gian để cho các giá thể khô.

- Trong ngày phải cho cây Lan trực tiếp dưới ánh mặt trời một khoảng thời gian nhất định tuỳ theo giống loài.

- Phải đặt cho gốc Lan nằm trên giá thể, giá thể tôi thích vẫn là than rừng với chậu đất nung trên mặt chậu có thể phủ kín nhưng bên dưới chậu phải cho thông thoáng

- Thay chậu, bỏ các giá thể cũ, ít nhất 2 năm 1 lần, hoặc thấy đuôi lá có vấn đề và khi các giả hành con mọc loạn xạ không đúng nguyên tắc

- Tuỳ theo tăng trưởng của cây xử dụng các loại phân bón khác nhau, không bao giờ tưới mãi một thứ phân ure như tôi. Bây giờ ngoài N-P-K kích thích ra rể, ra lá, ra hoa, người ta còn pha thêm phân vi lượng … nên nhớ đây là con dao 2 lưỡi.

- Điều hết sức quan trọng Lan xứ lạnh đem về xứ nóng khó trổ bông và ngược lại, với những người chơi lan thuộc loại tép riu như tôi thì Lan vô phương trổ !

Những năm sau 75 chuyện cơm áo gạo tiền, chuyện đi chui đi nhủi nên em Lan em liếc quên hẳn trong đầu.

Đến khi tiền hết, phải xuống ghe tập làm “ giặc lái” hầu kiếm một chổ ra đi không trả tiền, thì máu mê lan lại đến.

Trong chuyến ghe chở hàng về Hợp Tác Xã xã Tây Phú, ghe đi vào huyện Thoại Sơn ngang dưới chân Núi Sập tiến vào Xã Vọng Thê đánh vòng khu vực Núi Ba Thê , thấy phong cảnh đẹp quá đi không nổi, đành cho ghe nghĩ 1 ngày tham quan Núi, Chùa Phật 4 Mặt, đền thờ ngài Phan Thanh Giản , ngon lành hơn nhà thờ của Ngài ở Ba Tri Bến Tre quê hương của người ?! và đi loanh quanh chợ Xã tìm mồi về ghe ăn nhậu.

Tình cờ ngồi nghỉ trên một tảng đá chót vót núi cao, thấy một đám lan khoe lá rể khô cằn, động lòng nhổ đem xuống ghe một mớ, tôi chọn được một số giả hành còn tốt lấy dây buộc quanh trên thân 2 cây gổ mục, làm móc treo tòn ten trước cabin. Đời tôi trôi nổi chẳng biết về đâu nhìn các giả hành bỏ núi theo tôi thân thể teo tóp nhăn nheo trông thật thảm thương , thôi thì ráng dìu nhau mà sống.

Khi ghe quẹo vào xã Tây Phú đậu cho bốc vác chuyển hàng lên hợp tác xã, tôi bận giao kiểm hàng,  thằng Tùng xèng thấy cây cối gì khô queo, Tám Mắt Kiếng làm biếng không tưới, tài lanh đem xuống kinh trấn nước . Khi tôi xuống ghe ăn cơm  thằng Hiệp gà nói nhỏ cho nghe như thế.

Trời ơi con kinh này từ sông Thoại Giang mang nước biển Rạch Giá chảy vô

Đầu nguồn con kinh từ Tân Phú mang phèn của những rừng tràm khu Long Châu Hà đổ lại.

Lan là Vua các loài hoa có nguồn gốc từ Tây Vương Mẫu chốn Cung Tiên trên trời bàn tay nào nở lòng nhún vào dòng nước hạ tiện ! tôi chế ra bài này để lên lớp mấy ngài thuyền viên, tụi nó phục lăn.

Quả nhiên sau chuyến đi Sài Gòn về tôi thấy các giả hành thúi dần còn lèo tèo vài mục cũng chuẩn bị lìa đời, nhân tiện ghe vào  Xã Vĩnh Trạch chở hàng , tôi đem hai “ Giá Thể “ máng lên cây Xoài . Dặn anh”  Năm khăn rằn”  bởi lúc nào cũng thấy khăn rằn quấn cổ coi chừng dùm

Ông trề môi nhìn tôi

- Cái đồ quỷ đó cho chẳng ai thèm lấy, mà chú lại sợ bị chom !

Này nhé cái bọn quan lại quyền quý bên Tàu, trước của dinh phủ họ thường trồng hoa Mẫu Đơn tuỳ theo màu để tuyên xưng cái giai cấp cao quý của họ.

Vào mùa đông tuyết giá, cây rừng trơ cành trong giá rét, ẩn trong rừng sâu núi cao Lan bày sắc toả hương tặng đời. Lan chỉ bám trên cây nhưng không giết cây như loài Chùm gởi, bọn ong bướm thường tình không dám bén mãn. Vì vậy Lan được ví như hạng chí nhân quân tử chưa gặp thời ẩn thân, nhưng không mất đi tài cao chí cả của mình, giống như Khổng Minh lúc còn trong thảo am. Chỉ những bậc thượng nhân mới cảm nhận được,  bọn phàm phu tục tử, đứa bị thịt túi cơm, lũ sâu dân mọt nước không thể nào nhìn thấy sắc chẳng ngủi được hương, nên chúng dung tiền ra thuê người đội sương đạp tuyết băng rừng vượt núi tìm hái cho được nhánh Lan rừng đem về treo trong vương phủ, kháo với thiên hạ rằng Vương Giả Chi Lan để tuyên xưng cái cao sang của họ.

Nhưng nhánh Lan Rừng được đem xuống phố thị, khác nào nàng Hương Phi vợ của Hoắc Tập Chiêm bị vua Càn Long cướp, bỏ núi rừng đem về Kinh Thành !

Treo để mà khoe cái sang giàu, nhưng hương sắc vẫn man mác tận núi cao rừng sâu ở lại cùng sương tuyết.

Ôi cái bọn giá áo túi cơm ôm cái Giả Lan mà loè đời !

Sau khi nghe bài thuyết pháp ứng khẩu làm anh Năm khăn rằn phục sát đất , hứa giữ dùm hai khúc củi có buộc Vương Giả Chi Lan cho tôi.   ( còn tiếp )

Cao Thệ

Một sự kiện kinh hồn bạt vía, trong giới “ Lan, Than ! “ nhanh chóng đến tai dân “ than lan “ như chúng tôi.

Sáu Bích trước năm 75, là người ký tên trong thẻ căn cước của quý vị ở Gò Công

Đẹp như tài tử đóng phim, học thức ăn nói hoạt bát dễ thương.

Sau năm 75 trèo được vào ban lãnh đạo công an Tỉnh Tiền Giang, một ngày đẹp trời nổi máu văn nghệ bèn chom chỉa của vị đại gia mắc nạn nào đó xách về nhà, căn Villa đầu tiên nằm ngay ngã ba Đường Ắp Bắc với Tết Mậu Thân, trước nhà là Chợ Thạnh Trị  phía sau nhà  giáp với Toà soạn Báo Ắp Bắc treo lủng nhủng trên ban công mấy chậu Cattleya , Hồ Điệp để khoe quyền uy và cái tao nhã của mình !

Nghe đâu mỗi cây có giá đến mấy cây vàng , dân chơi Lan hành thích nhau đúng không ?! vào thời điểm này kiếm 1 chỉ đóng trước đi vượt biên đỏ con mắt, ham hố gì bỏ ra mấy cây vàng rước của nợ treo trước nhà khoe thiên hạ.

Hồ Điệp hoa trổ thời gian có khi 2-3 tháng tuỳ theo bông nhiều ít và cách chăm sóc  Hoa Cattleya nở khoảng 3 tuần rồi héo, xịt nước phong tên tưới là đi đời nhà ma, chỉ có đám hổn quan hổn quân bọn cán bộ chơi để khoe của, để nhìn hoa nhớ thời gian chui nhủi trong rừng, xuất thân từ bưng biền rẫy ruộng chữ A chưa biết,  biết gì về Lan với liếc, treo để tuyên xưng cái dốt,  để dụ trộm và  để ghẹo người !

Tôi nói có chứng cứ rõ ràng sau này Sáu Bích được cấp hai căn nhà liên kết nhau trên đường  Nguyễn Duy Dương , phường 3 quận 5 Sài Gòn. Nhà đẹp có sân trước rộng mênh mong chẳng thấy khoe giò hoa lan nào ?

Trộm ngày gặp phải trộm đêm nhà của xếp công an phản gián, chúng dám leo tường chôm hết giàn lan chẳng ai hay ai biết. Điên tiết ngài lệnh cho gọi đám công an ngoại vi gì đó bằng mọi giá tìm cho được. Nhà Hai Nhất thuộc lãnh đạo tỉnh, hai lúa chơi chim lan cây cảnh nổi tiếng nhất nhì Tiền Giang chúng cũng mò đến, vườn lan nhỏ xíu nhà ông Đại Đoàn Kết trên đường Lý Thường Kiệt chúng cũng ghé thăm, lặn lội lên tận Sài Gòn, vườn hoa Ba Tài  đường Nguyễn Trãi cũng xông vào … sau cùng tha về được 2 giò lan dâng công, 3 chậu kia chắc trên đường  Bắc Tiến ra những hang động ngoài Ba Đình !

Tôi lúc nào cũng lận giữa 2-3 miếng vãi trong lưng quần tây 1 khoẻn vàng, để phòng thân có mà đóng liền cho những chuyến ra đi không biết trước.

Một hôm đến nhà anh Ba thấy cây Cattleya Mount Anderson, loại hoa này vào năm 1963 hay 1965 trong cuộc thi hoa Phong Lan bên Mỹ đoạt giải nhất hay nhì gì đó lâu quá chỉ nhớ man mán. Hoa đoạt giải khi được giới thiệu phải nói tên bằng cấp trước rồi đến tên hoa sau, trị giá cây lan đoạt giải bỏ xa đồng loại ở mút trên từng trời cao !

Hoa rất hợp với thời tiết Việt Nam, cây khoẻ và đẹp xử dụng phân bón đúng, giả hành mập ú cùng lá dầy bản to cao trên 4 tấc, cánh hoa lớn và dài nở tròn đường kính phải hơn 2 tấc. thường thì 1 bông đôi khi thấy nở đến 3 bông

Nếu  được chăm sóc cẩn thận tuổi thọ của hoa phải trên 3 tuần

Hoa màu tím nhạt nhụy vàng toả mùi thơm thoang thoảng như gần như xa rất đã

Cả đời tôi chỉ nhìn mà chẳng dám ước, tôi tự nói cho tôi nghe :

- Trời ơi chậu hoa gần 20 giả hành lần đầu mới thấy, có tách 3 giả hành cũng chẳng ăn nhậu gì.

Anh Ba thấy tôi khoái quá, anh nói thiệt

- Chẳng dấu gì mày, cây này tao xin của thằng em làm việc trong Quân Y Viện Nguyễn Tri Phương đem ra vườn hoa Ba Tài ở Nguyễn Trãi nó chỉ mua 1 chỉ, tao dự định trong đầu rẻ lắm cũng phải 1 cây, sau đó tao mang tiền về Cái Bè mua chừng công đất, tiền còn lại làm vốn trồng Lan, Lan có bông chở lên này bán. Bây giờ lở cở rồi mầy bấm đại 1 bụi đưa cho tao bao nhiêu thì đưa, phần cây còn lại tao tính sau.

Vui như bắt được vàng, tôi chạy vào nhà trong mượn chị năm lưỡi lam, tiếng anh Ba vọng vào

- Cái thằng, lưỡi Lam làm sao cắt được cây Lan !

Tôi mở dây nịch ra mò vào lưng quần dùng lưỡi lam cắt chỉ may, lôi ra một khoẻn vàng khè đưa cho anh Ba. Anh cằm tay run run, vội đút chiếc nhẩn vào ngón tay trỏ,  giọng anh buồn hơ.

- Mày cắt liền đi !

Cuối tuần mang về nhà, con nhỏ em thấy cây chẳng bông nào, hỏi

- Cây này bán được 5 đồng không ?

Tôi đang ngồi trong lớp, Thầy Đoàn Xuân Thịnh vào kê miệng bên tai nói nhỏ

- Đi ngay bây giờ được không ?

Chết rồi cái khoẻn cách đây mấy ngày lấy đưa cho anh Ba mua cây Lan, tiền đâu mà đi !

Tôi cùng Thầy Thịnh ra sân

- Năm 1987 nghe nói bên đảo họ đóng cửa rồi !

- Đóng đâu mà đóng, chổ này chắc ăn lắm, dân di cư năm 54 cùng gia đình tôi họ không gạt đâu, không phải đi đâu xa xuống bến ngay tại Cầu Nhị Thiên Đường

Tôi vẩy tay chào Thầy Thịnh mà cõi lòng tan nát, vừa đi với Thầy Thịnh ngã Cà Mau vất vả quá chèo xuồng từ chợ Cà Mau hơn một ngày xuống tới Hòn Đá Bạc chưa đến con cá lớn đã bị rượt, Bà Cậu độ cho chạy về được Sài Gòn thề trong lòng … không đi nữa, nhưng khi được gọi thì nhanh chóng ra đi. Không hiểu nổi !.

Hơn tháng sau tôi ghé nhà trên Chợ Cầu, Quang Trung mẹ Thầy Thịnh cho biết Thịnh đã tới đảo, sau này thầy định cư tại Úc

Ôi  Mount Anderson em giử chân tôi lại rồi !

Lần này không nói “vui cái tâm, đã con mắt” mà phải nói “ tâm vui , tâm tiếc ! “

Sự nghiệp trồng Lan của anh Ba là đi tha những cây đẹp ở nhà mấy tên lính của anh thuở trước đem về máng trên giàn, bởi tụi nó chơi bông rồi liệng cây biết gì mà trồng. Giàn lan của anh trồng toàn loại xịn được ve ra đường hẻm, anh chế cây vòi sáng mở nước phong ten tưới, người đi đường nước nhiểu trên đầu la như giặc tới.

Tối giăng mùng ngủ trên ghế bố tại hàng ba, dân chơi đi ngang chỉ đưa mắt ngó

Số cây được chiết ra đem về Cái Bè trồng không biết ra sao, số còn lại ở Sài Gòn teo tóp mỗi ngày, rệp đỏ rệp đen đầy trên lá, khi biết chất Clor trong nước là thủ phạm thì giàn lan của anh cũng sắp lìa đời.

Anh Ba cuộc sống vất vả ngủ bụi ngủ bờ, nhiều năm tháng nhịn đói nhịn khát, ăn uống kham khổ, khi tuổi già ngủ ở hàng ba gió sương, Anh chợt ra đi trước khi giàn lan mà anh xem như con qua đời.

Dân trồng Lan chúng tôi sau cùng có ông kỹ sư ( quên tên ) xuất bản quyển sách dạy trồng Lan, một bước tiến cho những người trồng lan tài tử như chúng tôi mua về nghiền ngẫm

Rồi mấy năm sau trường Đại Học Sư Phạm tiến thêm bước thứ hai dạy trồng lan, chương trình học thấy tương ứng như trong quyển sách, học trong ngày Chúa Nhật kéo dài mấy tháng, tham quan …cộng lại học phí  là 500 đồng tốt nghiệp được cấp văn bằng, lại bay lên trời !

Dân trồng Lan thật khổ, cái gì có liên hệ đến Lan giá cả bổng dưng nhảy tuốt lên mây xanh. Một hộp phân NPK chưa được 1 kg  xuất xứ từ Mỹ giá 1hoặc 2 khoẻn vàng  như không còn tuỳ theo địa vị của người mua, giá bán được đưa lên cao mút.

Trong sách dạy trồng Lan có hướng dẫn cách pha phân, tôi tự mua phân đạm, phân lân , phân muối ớt. Ra chợ Kim Biên mua cân đem về tuỳ theo tăng trưởng của cây tôi pha để xử dụng, kết quả rất tốt !

Cây Pompadour anh Ba bán cho tôi ra được 6 ngòng , mỗi ngòng trên 25 bông, dân chơi lé mắt hết chỉ xài phân tự pha giá phân rẽ rề

Phong trào trồng Lan nở rộ, nhưng thời này giá bán 1 cây Hồ Điệp vẫn từ 1cây đến 2 cây vàng là chuyện thường.

Dân trồng Lan bắt đầu nhập Lan từ Thái về, cây con có, cây trổ bông có và cả trong ống nghiệm.

Dân bụi như chúng tôi năm ba người góp tiền lại mua 1 chai  khoảng trên dưới 50 cây nhỏ xíu như cây bèo hoa dâu gọi là “ Lan cấy mô “ mang về chia nhau

Sau này ở Việt Nam người ta cũng cấy mô được, đa phần là Dendro

Người chơi Lan mở rộng hơn bắt đầu nhập Lan từ Đài Loan về

Dạo này giá cả vào năm  2010. vừa túi tiền người chơi nhưng so với các loài hoa khác giá hoa Lan vẫn còn bay lượn trên mây xanh

Những loại lan thông thường , dạng cá kèo trung bình chơi được có giá như sau :

Lan Dendro khoảng 70,000 đồng/cây

Phalaenopsis gọi là Hồ Điệp 200,000 đồng/cây

Cattleya  trung bình 500,000 đồng/cây

Oncididum Vũ Nữ giá khoảng 80,000 đồng/cây

Có nhiều loại Vanda nở bông từng chùm to, bộ rể lòng thòng rất ấn tượng, họ này tôi chỉ thích chi Ngọc Điểm đa phần nở vào ngày tết cây đẹp múi thơm, loại đẹp phải trên 200,000 đồng/cây

Loài Mokara cao gần 2 mét,  hoa to từng chùm giá trên triệu/cây

Lan đất có tên khoa học là Cymbidium giá cũng trên mây rẻ nhất cũng 700,000 đồng/cây chơi được.

Lương công nhân trung bình từ 1,5 đến 2 triệu đồng / tháng

Vào khoảng năm 2000, người dân tộc vùng Đà Lạt Lâm Đồng đổ xô đi rừng trèo cây nhổ Lan Vân Hài đặc chủng của Việt Nam, đem xuống tận Sài Gòn bán kg cho Đài Loan, họ mua bao này đến bao nọ hầu làm mất giống ở Việt Nam, đem về Đài Loan lai tạo giống mới, rồi chở vào Việt Nam bán giá trên trời. Thật là Việt Nam !

Một lần đi Ban Mê Thuột nghĩ ở Khách sạn Đam San trông thấy cây Vân Hài lòng ngơ ngẩn tận bây giờ , Chiếc hài kết bằng sợi mây của Việt Nam đẹp chi mà đẹp lạ lùng !

Trong ba lần trồng Lan có khi vườn Lan gần 500 chậu, bạn bè thân thuộc ai thấy thích cứ thoải mái xách về, tôi xem Lan như con, quý Lan như bạn vì vậy suốt thời gian nuôi trồng, chỉ có trao đổi để vườn lan phong phú thêm, chưa hề bán Lan bao giờ. Ai nói ngu thì chịu !

Cao Thệ