Thực ra thì ở đâu cũng có người này người kia, nhưng mỗi miền đất thường sẽ có một số nét chung nhất định mà  người ta bắt gặp. Sẽ là rất không công bằng nếu như vơ đũa cả nắm. Tuy nhiên biết thêm một số tính cách đặc trưng của một miền đất nào đó cũng rất hay, phải không?

Lang thang cà-phê Sài Gòn một lúc thì phát hiện ra bài viết này. Sống ở miền Nam khá lâu nên tôi cảm nhận được những gì bài viết nói là khá chính xác. Mà nói đúng hơn thì tính cách người Sài gòn cũng hòa chung trong tính cách người dân Nam bộ. Mộc mạc và gần gũi.

Tính cách người Sài gòn

Tính cách người SG cũng khó mà không hiểu được, vì họ thẳng tính, bộc trực, trong bụng nghĩ thế nào thì lời nói như vậy, và họ thích bộc bạch suy nghĩ của mình với bạn bè.

SG mưa nắng thất thường, nên tính tình của người SG cũng thất thường. SG mưa đó, rồi nắng đó, người SG cũng vậy, vui đó, rồi buồn đó. Nếu bạn yêu một cô gái SG, bạn nên chuẩn bị tâm lý. Ai mà biết được, khi bạn đặt một nụ hôn của mình lên gương mặt đáng yêu đó, bạn sẽ nhận được một gương mặt lạnh lùng đáng sợ, hay bạn sẽ nhận được một nụ cười làm mát dịu cả SG đang mùa nóng nực này. Còn nếu bạn yêu một anh chàng SG, thì cũng nên chuẩn bị tâm lý, anh ta vừa cãi lộn với bạn một trận kinh hoàng xong, quay ngoắt đi một mạch khỏi nhà bạn, thì 10 phút sau anh ta quay ngoắt lại, rủ em ơi rảnh không, tụi mình đi chơi đi, tỉnh bơ.

Nhưng SG mưa hay nắng thì cũng có mùa. SG không có đủ 4 mùa như Hà Nội, chỉ có 2 mùa mưa nắng. Tôi thích cái thời tiết ở Hà Nội, vì ở đó, tôi được thưởng thức thế nào là cái nóng oi người, thế nào là cái rét nàng Bân, gió mùa đông bắc, chứ ở SG, tôi mặc một bộ đồ cả năm cũng thấy thích hợp, chẳng cần mua đồ đông hay xuân gì cả.

Người SG cũng vậy, tính tình không phức tạp, thậm chí, bạn có thể đoán trước tâm lý của họ, nếu bạn quen họ lâu ngày. Tôi có một cô bạn người HN, cô này chỉ nói chuyện với tôi chưa đến 5 lần, thế mà cô ấy nhận xét tôi chính xác, chẳng biết có phải con gái HN quá nhạy cảm, hay con trai SG quá đơn giản.

Người SG suy nghĩ đơn giản, nói chuyện cũng đơn giản, không văn hoa, không rào đón, không ẩn ý, không mỉa mai châm biếm sâu xa. Tính tình của người SG rất thoáng, nhưng không dễ dãi. Nên người SG đi đâu cũng lập thân được. Mà người SG cũng sẵn sàng đón bạn bè khắp cả nước đến SG lập thân, cùng chung tay xây dựng một thành phố phát triển, phồn thịnh và năng động nhất cả nước như ngày hôm nay. “Hợp tác phát triển đôi bên cùng có lợi” là quan điểm chung của người SG hôm nay, cho dù đối tác là người mình ưa hay không ưa.

SG không phải là thiên đường như nhiều người vẫn nghĩ. Ở SG bạn dễ bị shock, ngay cả tôi, trước phong cách suy nghĩ và làm việc của người SG. SG không bao giờ ngủ, ngay cả trong khi ngủ SG cũng vẫn thao thức về những việc của ngày mai. Người SG có thể làm việc trong bất kỳ môi trường nào.

Ăn sáng, ăn trưa, ăn tối, cafe, m***age, câu cá, giải trí, bất cứ ở đâu, bạn cũng có thể bị người SG kéo bạn vào cuộc làm ăn của họ. Người SG bây giờ, làm việc đến 12h trưa, nghỉ ngơi trò chuyện một chút đến 1 giờ rồi bắt đầu làm việc tiếp là chuyện bình thường, mà trong cả lúc nghĩ ngơi đó, họ cũng có thể “tranh thủ” với một đối tác nào đó.

Ở SG, nếu bạn không năng động, không thực sự giỏi, thì bạn sẽ thấy rất khó khăn để kiếm sống, còn nếu bạn là người có tài, thì SG luôn mong mỏi sự đóng góp của bạn. Đó là lý do, ngày càng nhiều người từ những địa phương khác đổ xô đến SG làm ăn, công chức, nhân viên, ca sĩ, nhạc sĩ, những người lao động tay chân đã chọn SG làm ngôi nhà thứ 2 của họ. Thậm chí, họ chỉ đến SG kiếm tiền thôi, rồi về quê nhà lại, SG cũng vẫn chấp nhận, không định kiến, không cục bộ, lúc nào cũng mở rộng vòng tay, như bản tính của người SG, đánh người chạy đi chứ không đánh người chạy lại.

Người SG không giận ai lâu bao giờ, trái lại, người SG rất dễ tha thứ. Nếu bạn chọc giận cô bạn gái SG của mình, bạn hãy chịu khó dỗ ngọt vài câu, cô ấy sẽ nguôi cơn giận ngay. Con trai SG cũng vậy, ít khi nào để bụng chuyện gì. Bực mình là cứ thế oang oang, ầm ĩ một lúc, hết, là hết. 

Người SG không mời lơi. Người SG thảo ăn, tôi nghe mẹ tôi nói vậy. Mời là mời, khách không ăn là giận, chứ người miền khác, mời mà khách ngồi vào ăn là không thích, chỉ mời thế thôi. Người SG uống cũng vậy, uống là uống thiệt tình, uống khi nào chủ xỉn khách xỉn mới về, chứ không có bỏ cuộc giữa chừng. 

Tôi có khá nhiều cơ hội gặp gỡ và tiếp xúc với bạn bè nhiều nơi, tôi thấy chỉ có người SG là làm biếng. Mà công nhận, SG làm biếng thật. Nhưng khi họ siêng, họ làm việc rất tích cực và có hiệu quả. Bạn bè tôi nhận xét người SG hiền, dễ tin người, tôi thấy đúng. Người SG không biết ăn miếng trả miếng, người SG không thù dai. Giận thì giận, tức thì tức, nhưng mà hết tức hết giận xong thì huề, hìhì, huề là huề, chứ không phải huề và vẫn còn quê.

Người SG sống đơn giản, ít suy nghĩ, ít để bụng, hay chia sẻ và luôn dang tay chào đón những điều mới mẻ đến với mình. Cũng như cái thời tiết của SG vậy, mưa là mưa, nắng là nắng, lâu lâu thì vừa mưa vừa nắng, nhưng căn bản, thì đất SG quanh năm cũng chỉ có nắng, gió và mưa mà thôi… khá dễ hiểu phải không bạn…

Tuy nhiên với chuyên môn không phải trong giới folklore (dân gian học) nên cũng chỉ như biết đến đâu, nghĩ và viết đến đó thôi. Mong cũng là một chút quà gửi đến các bà các mẹ và hàng đội ngũ đằng sau nữa nhân dịp 8/3, 20/10…( bài viết được phát triển từ “nguyên lý mẹ của nền văn hóa Việt Nam – cố gs Trần Quốc Vượng .)

1. Từ huyền thoại khởi nguyên

Cặp vợ chồng khởi nguyên của dân tộc ta: mẹ Âu Cơ và bố Lạc Long Quân (theo truyền thuyết là như thế) sinh ra trăm trứng nở ra trăm con. Sách toàn thư và Lĩnh Nam chích quái còn chép rằng: Mẹ Âu trách bố Lạc mải rong chơi không chăm sóc con cái nên đã chia: 50 con theo bố xuống biển, 50 con theo mẹ lên non (vùng đồng bằng thì sao? …và  nói phải tội không biết như thế này có phải gọi là ly thân không?). Điều này theo suy luận của cá nhân tôi thì dù đây không phải là có thật thì cũng đã thể hiện cách nghĩ rất “hiện đại" của người xưa: vợ chồng đều phải có trách nhiệm nuôi dậy con cái, khi tách riêng ra thì mỗi người phải chịu trách nhiệm như nhau?

Có thể đọc được ở tài liệu (bằng truyền miệng, văn bản) đâu đó rằng Hùng Vương – (ông tổ dựng nước Việt Nam sau này) là một trong số con theo bố. Thì xin đính chính lại điều trên là sự xuyên tạc dân gian (fakelore) của các nhà viết sử bị ảnh hưởng lớn của tư tưởng Bắc quốc.

Một ai đó trong số bạn đọc khi nào nghĩ về nữ giới  nước ta đều tưởng tượng cảnh bất bình đẳng giống như trong phim Trung Quốc hay trong quá khứ cũng như hiện tại. Ồ không, tôi sẽ đưa ra một số bằng chứng rất khác đấy.

2. Người Việt cổ chưa chắc đã “lạc hậu” so với người Việt hiện đại

Sách Hán thư của Trung Hoa quyển 116 chép: “Người Việt không biết đạo cha con, không biết đạo vợ chồng”

Người Trung Hoa đúng là rất “khinh”  “Người Việt” vì không có ông Khổng Tử, không có nền Nho giáo như nước sở tại (Trong cái bối cảnh lịch sử ấy thì nói đi cũng phải nói lại Trung Hoa đã có một nền văn hóa đáng kể so với người Việt). Thế nhưng chúng ta cũng hãy “chấp” mấy ông ý đi vì thực ra trong những dòng ghi chép trên mấy ông viết sử Trung Hoa đã để lại một thông điệp có ý nghĩa lớn: Cấu trúc gia đình, xã hội của người Việt cổ khác hoàn toàn so với Hoa Hạ cổ, chí ít là từ đầu công nguyên). Tức là chưa có chuyện “thuyền theo lái, gái theo chồng”, có khi người phụ nữ còn đóng vai trò chủ động và mạnh mẽ hơn. Xin đưa một ví dụ là cuộc khởi binh kháng Hán (40 – 43 ) là do Bà Trưng lãnh đạo, Hai Bà cưỡi đầu voi dữ trên xa trường – đàn ông mấy ai đã làm được?

Thế thì có phải phụ nữ Việt ta chưa bao giờ được bình đẳng không, thưa các vị?

3. Ai là to nhất?

Theo Nho giáo thì nhất là trời, sau đó là con trời (vua – thiên tử), tiếp đó là quan lại rồi bét nhất là dân. Thế nhưng sau hơn một ngàn năm Hoa hóa thì người Việt ta vẫn không chịu công nhận như vậy và chắc “phép vua thua lệ làng” nên mấy vị Bắc quốc không thể dùng tư tưởng của mình để thay đổi cho trật tự “Nhất vợ nhì trời”. (May ra thì Vua đứng thứ ba vì còn các bà trên trời nữa…).

4. Cái gì là to nhất?

Có ai nói “Đường Bố”, “ ông Bố”…”Ngón Bố” rồi vân vân và vân vân chưa?. Câu trả lời là chả có ai cả cho dù người không được đi học hay đến ông giáo sư đại học. Chỉ có Đường Cái, Sông Cái, Ngón Cái… và từ trước đến nay có ai gọi khác đi đâu, mà nghe chữ “ Cái” cũng rất xuôi, rất ngọt đấy chứ, phải không các bạn? (Có khó nghe không khi nói “to tổ bố”? ).

5. Ai có trách nhiệm nhất?

Chúng ta hay nghe câu “con dại cái mang” (bố nó đâu rồi?). Sự việc chia con theo mẹ lên non, theo bố xuống biển liệu có phải bắt nguồn từ sự sống buông thả của người chồng không?

6. Trước khi gác tay đánh máy

Xin mạn phép thay mặt anh em cảm ơn chân thành đến các cụ, các bà các mẹ… Mấy dòng trên đã là cái gì đâu so với những gì mà các cụ… đã và đang trải qua, tất cả cũng chỉ tại cái tính “lười biếng” của anh em chúng tôi mà một phần lỗi cũng tại “ con hư tại mẹ…”. Nói không ngoa thì lỗi này chủ yếu là do cái tư tưởng Nho giáo gây ra, và rất may nó đã bị kết án tử hình vắng mặt. Bởi dư âm của cả một hệ tư tưởng là rất khó phai nhòa. Và cũng đừng vì những dòng trên mà ngày càng chiều anh em hơn trong khi công cuộc giải phóng phụ nữ vẫn đang cần đẩy mạnh. Xin hết.