Thành Kính Tưởng Niệm NS PHẠM DUY, một Cây-Đại-Thụ, một Tài-Hoa của nền âm nhạc Việt Nam đã nghìn trùng xa cách !

1/ Tạ Ơn Đời - Tuấn Ngọc - Phạm Duy

 2/ Tạ Ơn Đời - Tuấn Ngọc | X1pRVEJbaw==, Upload: Tiếng ... - Nhạc Số

 3/ Tình ca Phạm Duy ( PBN 19 )

http://www.youtube.com/watch?v=yzH6VYfItog

 

MyKieu

__________________
___________________

Ngậm ngùi tiễn “người tình già”

 HỒNG HẠNH | 28/01/2013 20:42 (GMT + 7)

Trang Thơ Nhạc tưởng nhớ Nhạc sĩ Phạm Duy
Hôm nay ngày 18 tháng Chạp

BBC:
Nhạc sĩ Phạm Duy qua đời

Người nhạc sỹ lớn của nền tân nhạc Việt Nam, Phạm Duy, vừa qua đời tại TP ************ ở tuổi 93, các nguồn thân thiết với gia đình ông cho biết.

Nhà thơ Đỗ Trung Quân cho BBC hay ông được tin nhạc sỹ qua đời vào buổi trưa Chủ nhật 27/1. Có nguồn tin nói ông ra đi trong bệnh viện.

Nhạc sỹ Phạm Duy có tiền sử bệnh tim và từng qua hai lần giải phẫu tim.

Ông Đỗ Trung Quân không giấu nổi nghẹn ngào: "Tôi thực sự rất xúc động khi nghe tin ông [Phạm Duy] qua đời".

"Ông là một trong những nhạc sỹ đã tạo nên diện mạo nền âm nhạc Việt Nam."

Các tác phẩm âm nhạc của Phạm Duy đã kết hợp được những nét của âm nhạc cổ truyền, dân ca, với các trào lưu phong cách hiện đại.

Ông từng nói trong một cuộc phỏng vấn với BBC: "Tôi nghĩ rằng tôi là người Việt Nam, nếu tôi muốn được gọi là một nhạc sỹ Việt Nam, thì tôi phải làm nhạc dân ca. Đó là chuyện rất giản dị".

"Tôi phải khởi sự sáng tác của tôi bằng những bản nhạc mang tinh thần Việt Nam và với chất liệu của Việt Nam nữa."

Mới tháng trước, con trai lớn của nhạc sỹ Phạm Duy, ca sỹ Duy Quang, cũng qua đời tại Mỹ.

Vợ của ông là ca sỹ Thái Hằng, bà qua đời năm 1999.

Tài năng lớn

Nhạc sỹ Phạm Duy sinh ngày 5/10/1921. Tên thật của ông là Phạm Duy Cẩn.

Không chỉ là tác giả của một khối lượng đồ sộ các sáng tác, ông còn là nhà nghiên cứu âm nhạc lớn, với công trình khảo cứu về âm nhạc có giá trị.

Phạm Duy bắt đầu con đường âm nhạc trong vai trò ca sỹ. Ông từng tham gia kháng chiến chống Pháp, nhưng sau di cư vào Nam.

Sau sự kiện 30/4/1975, khi ông vượt biên sang Hoa Kỳ. Các ca khúc của ông bị cấm ở trong nước một thời gian dài.

Việc ông trở về Việt Nam định cư năm 2005 đã gây ra nhiều tranh cãi.

Kể từ đó, một số ca khúc của ông mới bắt đầu được phép phổ biến ở Việt Nam. Tuy nhiên cho tới nay, mới khoảng 1/10 số bài hát của ông được biểu diễn ở trong nước.

Trong cuộc trao đổi với BBC, nhạc sỹ kỳ cựu thừa nhận ông từng có giai đoạn sáng tác tuyên truyền trong các giai đoạn chiến tranh, nhưng cho rằng ông chỉ làm như vậy vì yêu nước.

"Lẽ tất nhiên bổn phận của chúng tôi là thế. Bổn phận của người nhạc sỹ khi đi theo kháng chiến, thì phải dùng cái đàn của mình để xưng tụng cuộc kháng chiến."

"Ngoài những bản nhạc về tình ái, hay về những chuyện khác, thì những bản nhạc có tính chất gọi là tuyên truyền đó thực ra cũng là những bản nhạc yêu nước thôi. Đừng nói là tuyên truyền hay không tuyên truyền."

Nhạc sỹ cho rằng âm nhạc của ông đa dạng và luôn biến đổi vì thân phận và tâm trạng của ông luôn "vui buồn" và "trôi nổi" theo vận nước.

(BBC: 27 Jan 2013)

Mới đây Bác có viết mail sau cùng thăm hỏi và cậy nhờ NNS làm pps "Trường Ca Con Đường Cái Quan" từng đoạn có lời thuyết minh của Bác. Giờ pps đã xong, thì chợt nghe tin Bác đã ra đi.

NNS và Thân hữu xin thắp cho Bác một nén Tâm nhang. Mong Bác siêu thoát nơi cõi Vĩnh Hằng.

Một vài lá thư của Bạn bè NNS gởi đến Bác:

• Được tin Nhạc Sỹ Phạm Duy vừa qua đời tại VN hồi 2.30 H ngày 27-1-2013,theo thiển ý những chuyện thị phi quanh cuộc đời của Ông chỉ là chuyện nhỏ, nhưng công của Ông trong việc tạo dựng nền Tân nhạc  Việt Nam và đã cống hiến một gia tài Âm nhạc đồ sộ  để lại cho hậu thế là một công ơn to lớn đối với người Việt bất kể là trong hoặc ngoài nước. Nhân tin Ông mất tôi xin tỏ một chút lòng  nhớ ơn Nhạc sỹ tài hoa Phạm Duy, một Đại thụ nền tân nhạc VN, xin  vinh danh Ông: 

Dẫu gì,

Xin Tạ Ơn Người

 

Quẳng đi hèn mọn kiếp người

Quẳng đi lời trách tiếng cười thế gian

Thị phi một thuở tiêu tàn

Ngàn năm còn lại điệu đàn lời ca

Ơn tằm rút ruột tài hoa

Phun châu nhã ngọc chan hòa nước non

Tiếng lòng réo rắc thon von

Chín mươi dư vẫn chưa mòn hiến dâng

Nhạc hùng trổi khúc bao lần

Giục người vì nước nhẹ phần tử sinh

Quê nghèo đau đáu bên mình

Chiến chinh khói lửa điêu linh xót lòng

Vút vi Tục,Đạo tơ đồng

Ngông nghênh một cõi đục trong mặc đời

Phạm Duy_ Xin tạ ơn Người

Bóng râm cổ thụ vợi vời giai âm

 

(Hà Nguyên Lãng)

• Thành Kính Phân Ưu

 

Kính nhờ chuyển đến  Gia Đình  NS Phạm Duy và Tang Quyến.

Nghìn trùng xa cách, người đã đi rồi

Còn gì đâu nữa mà khóc với cười

                                     PD

 

KHÚC PHẠM DUY

 

Tưởng nhớ Người Nhạc Sĩ đã đóng góp

cho nền Âm Nhạc VN

 

                  ***

Trăm năm trong cõi đi về

Trần gian cõi tạm bến mê cuộc đời

Ta về từ bỏ cuộc chơi

Ôm trăng đánh giấc bên đồi dạ lan*

 

Ta đi từ Ải Nam Quan

Làm người lữ khách xuôi ngàn ra khơi

Lạng Sơn mây phủ lưng đồi

Núi Nàng Tô Thị ngậm ngùi đứng trông

 

Mẹ Ta tấm áo nâu sồng

Bên Cầu Biên Giới đợi mong con về

Ngưa hồng thả vó đường quê

Bên Kia Sông Đuống Người Về Đầu Non

 

Chắp Tay Hoa tiếng vọng buồn

Đường Chiều Lá Rụng, Phố Buồn, Tìm Nhau

Mẹ Quê tóc trắng bạc mầu

Lời ru của mẹ như câu kinh chiều

 

Tình Ca trong tiếng mẹ yêu

Quê Nghèo vọng tiếng sáo diều ngân vang

Đưa Em Tìm Động Hoa Vàng*

Cỏ Hồng lấm gót, Cây Đàn Bỏ Quên

 

Ngày Xưa Hoàng Thị là em

Rồi Đây Anh Sẽ Đưa Em Về nhà

Yêu là chết ở lòng ta

Giọt Mưa Trên Lá, Thu Ca Điệu Buồn

 

Mùa Thu Chết nắng hoàng hôn

Thiên Thai Tiếng Sáo gọi hồn Trương Chi

Cô Hái Mơ mộng xuân thì

Hẹn Hò, Bên Nớ Bên Ni luống cà

 

Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà

Vợ anh chửa có mẹ già chưa khâu**

Em Thà Như Giọt Mưa ngâu

Tóc mai nghìn sợi yêu nhau mấy trùng

 

Sông Lô Tiếng Hát Sông Hồng

Nghìn Trùng Xa Cách cho lòng vấn vương

Tiễn Em, tóc Dạ Lai Hương

Giọt Sương Cam Lộ, Con Đường Cái Quan

 

Trường Ca Khúc Mẹ Việt Nam

Bầy Chim Bỏ Xứ chiều vàng trên sông

Kinh buồn Mộ Khúc biển Đông

Con Thuyền Viễn Xứ ngược dòng ra khơi

 

Mênh mông góc bể chân trời

Tình Hoài Hương thẫm hồn người ly hương

Mộng Du, Ngày Tháng Hạ buồn

Thương Tình Ca gọi quê hương vào lòng

 

Hương Ca mơ khúc tương phùng

Đạo Ca vể với cội lòng cưu mang

Trăm Năm Bến Cũ xuân tràn

Người vế ngắm mảnh trăng tan cuối trời.

 

Mẹ Việt Nam ơi! Mẹ Việt Nam ơi!

 

(Xuân Mai)

 

*   Thơ Phạm Thiên Thư (Phạm Duy phổ nhạc)

** Thơ Hữu Loan ( Phạm Duy phổ nhạc)

Những chữ viết hoa trong bài là tên những sáng tác của NS Phạm Duy

• Rất thương tiếc đại nhạc sĩ Phạm Duy. 

Trại tị nạn năm 1975, gia đình nhạc sĩ Phạm Duy và Khánh Ly có đến Indiantown Gap trình diễn văn nghệ giúp vui cho người tị nạn.  Khi nghe bài "Tình hoài hương" của nhạc sĩ Phạm Duy, N đã không cầm được nước mắt.  Lần đầu tiên, N đã khóc nức nở vì thương nhớ quê hương.  Nếu không nghe được một bản nhạc tuyệt vời như thế thì làm sao tình yêu quê hương được khơi mở nơi N., 1 cô bé mới lớn,  chỉ sống quanh quẩn ở Sàigòn. N đã cảm thấy được giải tỏa, không còn ấm ức, N đã khóc ngon lành.  Tình yêu quê hương ngọt ngào, những bài trường ca Mẹ Việt Nam, Mẹ Trùng Dương.  Ôi tuyệt vời quá!  Với N, nhạc sĩ Phạm Duy là một trong những người tài giỏi nhất!  Hãy gác lại những tị hiềm , bỏ đi hết những chê bai, ganh ghét, bỏ đi hết chính chị, chính em đi.   Nhạc sĩ  Phạm Duy đã ra đi và nhạc của ông sẽ sống mãi trong lòng của rất nhiều người Viêt.  

N đã lớn lên trong nhạc của Phạm Duy, nào là Ngày xưa Hoàng thị, nào là Tóc mai sợi ngắn sợi dài, Phượng Yêu, Ngày trở về, Nghìn trùng xa cách.... N đã cảm thấy yêu thương quê hương hơn nhờ những bản nhạc của nhạc sĩ  Phạm Duy.  

*Thành thật cảm ơn và biết ơn bác Phạm Duy.  Cầu chúc nhạc sĩ Phạm Duy mãi mãi bình an trong cõi vĩnh hằng.  Bác ra đi  để lại  nhiều tiếc thương cho  rất nhiều người ngưỡng mộ, kính phục và ưu ái Bác, một thiên tài của đất nước Việt Nam.
Như Nguyệt

• Chú Sơn thân mến,

 

 Nhạc sĩ Phạm Duy qua đời. Ông là một trong những nhạc sĩ "cổ thụ"  trong làng âm nhạc Việt Nam. Giờ nầy ông đã ra đi vĩnh viễn. Cá nhân huynh có mấy dòng thơ tiễn ông - bởi huynh trân trọng thiên tài về Âm nhạc của ông ấy. Nếu chú cùng cảm nhận như huynh thì quan tâm. Huynh chúc chú sức khỏe! Đón một mùa xuân!

Huynh

(Trang Y Hạ)

 

Bến Thế Gian

 

Mấy dòng thơ - tiễn đưa NS Phạm Duy

 

Tin ông về đất - than ôi.

gia tài để lại: nghìn lời... chứa chan

vẫn còn ai đó thở than

hòa theo hơi gió: lên ngàn, lên mây

vẫn còn ai đó so dây

trách chi - khi một cái thây lạnh rồi!

khen che chuyện thế gian thôi

ngụy chân là tự lòng người mà ra

hương thơm nhân cách bay xa?

chữ tài, chữ đức - biết là ngang nhau...

cỏ cây mãi mãi xanh màu

sóng xô lớp lớp trước sau rì rào

một vì sao gác cao cao

rong chơi lạc bước rơi vào đêm hoang

tiếc tài viết vội mấy hàng

tiễn hồn rời bến thế gian lên trời.

• Vĩnh biệt  Phạm Duy

Đài khí tượng nói đúng: Tuần Lễ này trời mưa. Nhiều năm như hề chưa tháng Giêng nào buồn vậy!

Mưa từ tối Thứ Bảy. Sáng Chúa Nhật lê thê. Thêm cái tin Phạm Duy vừa từ trần trong nước…(*)

Mưa lê thê lướt thướt. Mưa buồn như nhạc mưa…Mưa buồn như bài thơ tôi mở đầu nghèn nghẹn!

Ông Trời không hề hẹn tuần cuối tháng sẽ mưa. Chỉ con người hẹn đò – chuyến đò đi bến cuối!

Buồn không chân mà đuổi được mưa gió lê thê! Tiếc…trên đường-trở-về chỉ một người lủi thủi!

Phạm Duy ngừng tiếng nói nhưng nhạc ông mở ra. Buồn. Nỗi buồn xót xa…Bà-Mẹ-Quê nức nỡ!

Người trở về gậy gõ…lác đác nhịp quân hành. Lũy tre nửa còn xanh, nửa thì bom đạn xém…

Nhà tôi trong ngõ hẻm. Hẻm buồn…mưa đang mưa…

Trần Vấn Lệ

(*) Nhạc Sĩ Phạm Duy, vĩnh viễn ở tuổi 93, vĩnh biệt những người yêu / ghét mình kể từ 2 giờ 30 chiều Chúa Nhật 27 tháng Giêng năm 2013 tại Sài Gòn, Việt Nam.

• Bố Già và tôi

1945
Nếu tiếng mẹ và lời ru đã ở bên tôi “từ thuở nằm nôi” thì nhạc Phạm Duy cũng đã gắn liền với đời tôi từ tấm bé. Tôi sinh năm 1937 thì bài hát đầu tiên của Phạm Duy, “Cô hái mơ,” phổ nhạc thơ Nguyễn Bính, đã có mặt từ 1942. Ký-ức sớm nhất của tôi về tân-nhạc gắn liền với nhạc sinh-hoạt của tuổi trẻ đầu thập niên 40 của thế-kỷ trước (“Lam-sơn giáng sinh anh-hùng / Tài cao tâm trí lớn lao…” nhạc Tây lời ta hát theo điệu “Auprès de ma blonde,” rồi “Ngoài kia mưa rơi tí tách / Kêu trong đây chúng mình cùng ca / Và ca cho lên cho tươi / Cười mặc cho ông Trời càng mưa” hay nhạc Hoàng Quý như “Tiếng chim gọi đàn”) nhưng một hơi mới đã đến với chúng tôi qua những nhạc-bản của Hùng Lân (“Việt Nam minh-châu trời Đông”), Văn Cao (“Chiến-sĩ Việt Nam,” “Hải-quân Việt Nam” và “Không-quân Việt Nam” dù như lúc đó ta chưa hề có hai binh-chủng này, và vâng, cả “Tiến-quân-ca” nữa), Nguyễn Đình Thi (“Diệt Phát-xít”) v.v.

1945, tôi, 8 tuổi, được bố đưa về chữa răng ở thủ-đô, ngẫu-nhiên được chứng-kiến cuộc “tổng-khởi-nghĩa” và “cách mạng mùa Thu” ở Hà-nội. Tuy còn nhỏ, tôi nhớ rất rõ là “lực-lượng cách mạng” của Việt-minh lúc bấy giờ không quá mấy chục ngoe, chia ra làm dăm ba toán lính cầm súng cầm cờ, đi trên mấy cái xe cam-nhông nhà binh màu cứt ngựa mới tịch-thu được của Nhật, cho xe lượn qua lượn lại trên các đường phố hô khẩu-hiệu, vẫy cờ để mong cho người ta nhận ra mình là ai.

Nhưng vì lực-lượng của các đảng phái Quốc gia, lúc bấy giờ đông hơn nhiều ở Hà-nội, lại án binh bất động nên phần chủ-động lại về tay Việt-minh – và cuộc cách mạng mấy ngoe kia chẳng mấy lúc cướp được trí tưởng của người dân. Lúc đầu còn sợ sệt nhưng rồi một đồn mười, mười đồn trăm, lời đồn đại lan như lửa rừng rằng Việt Nam đã ĐỘC-LẬP, rằng “ta” đã có chính-quyền, rằng chính-quyền đó ghê gớm lắm, đi ở trong rừng ra, do một người rất bí-mật cầm đầu, thậm chí đến cái tên của ông ta người dân cũng chưa nghe thấy bao giờ – ************.(1)

Trong cái say sưa, mà có người gọi là cái “say men chiến-thắng” (tưởng tượng) của lúc bấy giờ, không lạ là một không-khí mới, một khí-thế mới phát sinh ra, và trong văn nghệ tự-nhiên như có một sự bùng nổ tài-năng.(2) Hoàng Cầm trong thơ, Phạm Duy trong nhạc tìm ra hướng đi thực-sự là vào thời-gian này. Vì ta nên nhớ, Phạm Duy cho đến 45 chủ-yếu còn là một ca-sĩ đi đó đi đây với ban nhạc của Charlie Miều. Cũng vì ông ưa hành-động và lang bạt, ông cũng như Nguyễn Bính đã lựa chọn đi vào Nam một đất nước vô cùng xa lạ với người Bắc thời bấy giờ – trong phong trào gọi là “Nam-tiến” để tranh đấu trực-diện với quân thù (=Pháp). Nhưng cũng nhờ sự lựa chọn này mà Phạm Duy đã sớm ý-thức được nhu-cầu có nhạc đấu tranh, nhạc kháng-chiến, và cũng bởi ông đã đi đây đó trên khắp các miền đất nước (lại một kinh-nghiệm khá hiếm vào thời-điểm ấy) ông làm quen được với nhiều điệu dân-ca, dân-nhạc. Hai yếu-tố này (nhạc đấu tranh + làn điệu dân-ca) được Phạm Duy đan lại để thành “nhạc kháng-chiến” mà có lúc ông gọi là “tân-dân-ca.”

Do tìm ra được hướng đi đúng, hợp với tâm-khảm của lòng dân vào lúc đó nên dễ hiểu là nhạc kháng-chiến của Phạm Duy – khác với nhạc “cách mạng” của Văn Cao hay Nguyễn Đình Thi – chẳng mấy lúc đã lên ngôi để trở thành tiếng nói của dân-tộc trong một thời-đoạn ít nhất cũng kéo dài 3-4 năm (1945-48). Những bài như “Xuất Quân” (Bà-rịa, 1945), “Chiến Sĩ Vô Danh” (chiến-khu Nam-bộ, 1945), “Nợ xương máu” (Huế, 1946), “Nhạc Tuổi Xanh” (1946), “Về Đồng Hoang” (Phú-thọ, 1947), “Đường Về Quê” (Bắc-giang, 1947), “Khởi Hành” (Tuyên-quang, 1947), “Đường Lạng-sơn” (1947)… trong nháy mắt trở thành những bài hát ở trên môi cửa miệng của mọi người (kể cả không ít những người ở trong các thành phố lúc bấy giờ do Pháp chiếm vì chính những bài hát này lại do những người “dinh tê” mang vào). Bên cạnh những bài nhạc hùng loại này, Phạm Duy lại còn viết một số tân-dân-ca mềm mại, thiết tha hơn, những bài ru, bài thương nhớ có nhiều nữ-tính hơn nhưng lại bị những ông cai văn nghệ (kiểu Tố Hữu) cho là ủy mị, tiểu-tư-sản (“tạch tạch sè”), đó là những bài như “Nhớ Người Thương Binh” (Vĩnh-yên, 1947), “Dặn Dò” (Bắc-giang, 1947), “Ru Con,” “Mùa Đông Chiến Sĩ,” “Nhớ Người Ra Đi” (ba bài sau này làm tại Thái-nguyên, 1947), “Tiếng Hát Trên Sông Lô” (Tuyên-quang, 1947), “Nương Chiều” (Lạng-sơn, 1947), rồi đến loạt bài làm trong chiến-dịch Bình-Trị-Thiên (“Bao giờ anh lấy được đồn Tây” mà sau vào vùng Quốc gia đổi thành “Quê Nghèo,” “Bà mẹ Gio Linh,” “Về Miền Trung” và “Gánh Lúa” tất cả làm trong năm 1948).

Song cũng vì Phạm Duy là một Phạm Duy lãng mạn, “nòi tình” dùng theo chữ của Trần Văn Ấn, nên trong cùng thời-gian ông cũng không bao giờ quên làm nhạc tình, từ “Cây Đàn Bỏ Quên” (Bờ biển Phan-rang trong Kháng-chiến Nam-bộ, 1945), “Khối tình Trương Chi” (Huế, 1945), “Tình Kỹ Nữ” (Hà-nội, 1946), đến “Bên Cầu Biên Giới” (Lào-cai, 1947), “Tiếng Đàn Tôi” (Cống-thần, 1947), “Đêm Xuân” (Thanh-hóa, 1948), “Chú Cuội” (Chợ Neo, 1948), “Cành Hoa Trắng” (Chợ Neo, Thanh-hóa, 1950).

Chỉ cần ngần ấy bài, Phạm Duy cũng đủ để thành bất tử trong âm-nhạc Việt Nam rồi. Vô vọng, vô vọng thay, những con người muốn xóa nhòa thành-tích và biểu-tượng số 1 của nhạc kháng-chiến chống Pháp của Việt Nam! Ta hãy giở những tập nhạc kháng-chiến của Hà-nội in ra sau này, tự-nhiên ta thấy mất hẳn khúc đầu xuống đến phần tim phổi, chỉ còn có từ rốn trở xuống, nghĩa là từ khoảng 1948 trở đi với những “Trường Ca Sông Lô” của Văn Cao hay “Hồng Hà” của Đỗ Nhuận, những bài còn hay, để rồi dần dà suy đồi xuống thành những bài hát lai căng, hoặc ảnh-hưởng nhạc Tầu Trung-Cộng (tỷ-dụ, bài “Hò Kéo Pháo,” 1953) hoặc khá thì cũng ảnh-hưởng nhạc Thái (như bài “Giải Phóng Điện Biên,” 1954).

1965
Biết nhạc Phạm Duy thì từ 45-46 nhưng tôi phải đợi 20 năm mới được gặp ông mặt đối mặt. Thế không có nghĩa là tôi đã không sống bằng nhạc của ông trong 20 năm đó. Tôi xin miễn bàn ở đây giai-đoạn cực-kỳ phong phú của âm-nhạc Việt Nam với ban hợp-ca Thăng Long (gồm Thái Hằng, Thái Thanh, Hoài Trung và Hoài Bắc, một thời-gian còn có thêm Khánh Ngọc) trong những năm 50 của thế-kỷ 20. Ban Hợp-ca Thăng Long, mà lúc đầu có tên là Gió Nam, đã chinh-phục Hà-nội như một cơn bão vì có hai bộ óc sáng-tác lớn ở đằng sau nó, Phạm Duy sau khi đã đi học hòa-âm ở Pháp về và Phạm Đình Chương (tức Hoài Bắc), chưa kể giọng thiên-phú của Thái Thanh. Lối hát như Hợp-ca Thăng Long (mà chữ ở trong nước bây giờ gọi là “tốp ca” nghe chẳng giống ai) cho đến giờ vẫn chưa có ai qua mặt, cũng tựa như lối trình bầy của The Beatles mà hơn 30 năm sau vẫn chưa có ban nào ăn đứt trong âm-nhạc pop của Anh-Mỹ.(3) Tôi cũng sẽ không nói gì về những bài tình-tự dân-tộc như bài “Tình Hoài Hương,” “Bà Mẹ Quê,” “Vợ Chồng Quê” và “Em Bé Quê,” và nhất là bài “Tình Ca” (“Tôi yêu tiếng nước tôi / Từ khi mới ra đời…”), “Đố Ai?”, “Hẹn Hò,” “Dân Ca Người Về” (“Me có hay chăng con về?”) hay “Người Trở Về” mà ông gọi là Dân-ca phát triển, hoặc những tình-ca bất hủ mà ông làm ra trong cùng thời-gian (thập niên 50) hoặc do ông phổ nhạc Cung Trầm Tưởng. Tôi cũng sẽ không nhắc đến hai trường-ca chủ-lực của ông – và của âm-nhạc VN thế-kỷ 20 – là “Trường Ca Con Đường Cái Quan” và “Trường Ca Mẹ Việt Nam,” có thể là gợi hứng từ “Trường Ca Sông Lô” của Văn Cao nhưng qui-mô lớn hơn nhiều.

Dịp tôi gặp ông là dịp ông được Mỹ mời qua đi một vòng trình diễn ở các đại-học và cộng-đồng lớn ở Mỹ. Trước đó, tên tuổi của ông tuy chưa được người ta biết đến nhiều ở Hoa-kỳ song những người để ý đến âm-nhạc Á-đông cũng đã có dịp nghe đến tên ông qua những cuộc đi nói chuyện về âm-nhạc Việt Nam của G.S. Trần Văn Khê, qua một số bài báo và qua một hai đĩa hát như hãng Folkways Records cũng đã thu thanh một đôi bài của ông. Steve Addiss, một nhạc-sĩ dân-ca Mỹ và giờ đây là một giáo-sư về mỹ-thuật Nhật-bản, cũng đã sang Việt Nam mặc bà ba đen đi một vòng thu thập dân-nhạc Việt Nam với ông.(4) Rồi ban đồng-ca lớn trên TV, trong chương-trình “Sing Along With Mitch Miller,” cũng có dịp trình bầy bài “Rain on the Leaves,” tức “Giọt Mưa Trên Lá,” cho cả hàng triệu người nghe.

Ông đến New York, tôi lúc bấy giờ còn là một sinh-viên loại “ABD”(5) nên có khá nhiều thời giờ đi lang thang với ông. Đi cùng với ông lần đó cũng có Steve Addiss, để giới-thiệu và để giúp ông giải-thích nhạc hay lời của ông khi ông vấp váp. Chứ phần lớn thì sau khi Steve giới-thiệu, Phạm Duy tìm cách nói thẳng ngay bằng tiếng Anh. Tuy-nhiên, vì tiếng Anh của ông lúc bấy giờ chưa được như bây giờ nên thỉnh thoảng, như ở New York University, cũng có màn cười vỡ bụng được vì “ắc-xăng” Tây của ông hay ông hiểu lầm cách phát âm của một vài từ ngữ tiếng Anh.

Nhưng cười thì cười chứ một khi ông biểu-diễn, ta lại thấy ngay một Phạm Duy trong đầy đủ cái đam mê, cái tự-chủ, cái khống-chế sân khấu của ông. Mọi mắt, mọi tai đều dồn về ông dù là ông hát dân-ca hay nhạc mới nhất của ông lúc bấy giờ: những bài “tâm-ca” về thân-phận của người Việt Nam trong chiến-tranh, từ những “Để lại cho em này nước non mình / Để lại cho em một nước đẹp xinh / Một miền oai linh hiển hách…” (Tâm Ca số 5) vậy mà bây giờ rách nát, hoang tàn,

“Nhưng em thương anh, thương anh
“Cho súng phải thở dài
“Nhưng em thương anh, thương anh
“Cho tình lên sức sống
“Nhưng em thương anh, thương anh
“Cho lựu đạn im tiếng
“Nhưng em thương anh, thương anh
“Cho đường vũ khí qua tim.”

đến những “Giọt Mưa Trên Lá” (Tâm Ca số 4) và “Tôi Sẽ Hát To” (Tâm Ca số 2):

“Tôi sẽ hát to hơn súng nổ bên bờ ruộng già
“Lời tôi ca, lời tôi ca xin lúa đừng lo…
“Lời tôi thay cho tiếng đạn bay
“Lời tôi xây cho vững tay cầy
“Rồi đêm đêm xua ác mộng đầy
“Lời ca êm ru giấc ngủ say.
“Tôi sẽ hát cho vơi thống khổ, vơi dòng lệ nhòa
“Một miền quê, một miền quê tim héo và khô.
“Lời tôi ca khâu vá tình thương…
“Lời hôm qua chắp nối con đường
“Lời hôm nay vương tiếng mẹ buồn
“Lời mai đây cao ngút Trường Sơn.”

Tâm Ca số 7, “Kẻ Thù Ta,” khẳng-định:

“Kẻ thù ta đâu có phải là người
“Giết người đi thì ta ở với ai?”

Mười bài tâm-ca của Phạm Duy là những bài có thể nói được là “chống chiến-tranh” đầu tiên của Việt Nam, có trước cả Những Ca Khúc Da Vàng của Trịnh Công Sơn. Ông chống trước hết là vì bị ảnh-hưởng của Phật-giáo, một đạo hòa-bình từ giáo-lý trở đi, song ông cũng chống vì ông linh-cảm là, với sự tham-gia ồ ạt của người Mỹ, chiến-tranh sẽ còn leo thang, mở rộng ra không biết đến đâu nữa. Ông đã quá biết người Cộng-sản (châm-ngôn thời Việt-minh: “Thà giết lầm 9 người còn hơn bỏ sót 1 người!”), giờ đây lại gặp cái thuyết “body count” (“tính xác chết”) của McNamara thì chiến-tranh sẽ còn đưa đất nước ta đến chỗ điêu linh bằng chừng nào nữa!

Mặc dầu vậy, đến khi ông về tới Việt Nam, lập-tức một phong trào nổi lên – do CS giựt dây – cho ông là tay sai của Mỹ, là bàn tay nối dài của CIA, cho những người như ông và Thích Nhất Hạnh là “ngụy-hòa.” Tập thơ Chắp tay nguyện cầu cho bồ câu trắng hiện của thầy Nhất Hạnh bị báo chí miền Bắc gọi là “rắn độc” vì một bài thơ trong đó được Phạm Duy phổ thành Tâm Ca số 1, “Tôi ước mơ”: “Sáng nay vừa thức dậy / Nghe tin em gục ngã nơi chiến trường! / Nhưng trong vườn tôi / Vô tình khóm tường vi / Vẫn nở thêm một đóa… / Tôi vẫn sống! / Tôi vẫn ăn! / Và tôi vẫn thở… Nhưng biết bao giờ / Tôi mới được nói thẳng / Những điều tôi ước mơ?” Sau này, Nguyễn Trọng Văn còn gom những loại suy nghĩ độc ác đó thành một cuốn sách, Phạm Duy đã chết như thế nào? (Sài Gòn, Văn Mới, 1971) Dù như Tạ Tỵ, bạn ông, đã có cuốn sách rất hay vì công bằng hơn gấp bội, Phạm Duy còn đó nỗi buồn, Phạm Duy cũng không khỏi nổi sùng và quay ra làm Tục Ca và Vỉa Hè Ca để có dịp chửi thề và xả hơi một chút (“Sức mấy mà buồn! Buồn ơi! Bỏ đi Tám!”).

1973
Cuối năm 1971, vợ chồng tôi về nước lập ra Viện Đại-học Cửu Long, với ước mơ là sẽ tạo được ra một lớp trẻ VN tự tin, biết làm việc với nhau (qua các môn học theo ngành quản-lý) và biết làm truyền-thông đại-chúng (qua các môn học về truyền-thông). Thời-gian này, tôi có nhiều dịp gặp các nghệ-sĩ của Miền Nam như Trịnh Công Sơn, Phan Nhật Nam, Cao Tiêu, và nhất là nối lại sự quen biết với Phạm Duy.

Khoảng cuối năm 72 hay đầu năm 73, tôi không còn nhớ rõ, nhạc-sĩ dân-ca James Durst được Phòng Thông tin Mỹ bảo trợ sang Việt Nam trong chương-trình trao đổi nghệ-sĩ với VNCH. Chỉ nhớ là khoảng ấy, tôi cũng vừa tiếp tay Phạm Duy xong trong việc dịch tập Hoan Ca (“Songs of Joy”) của ông, dịch lấy ý thôi chứ không nhắm làm thành những lời hát được (English singing versions). Tập đó, in đầu năm 1973 ở Sài Gòn, gồm 10 bài “Bình Ca” (nói về hòa-bình giả hay hòa-bình mong manh sau Hiệp-định Paris), 4 bài “Nữ Ca” tuyệt diệu (“Tuổi Mộng Mơ,” “Tuổi Ngọc,” “Tuổi Hồng” và “Tuổi Thần Tiên”) và 2 bài “Đồng Dao” xuất sắc (“Chú bé bắt được con công” và “Ông trăng xuống chơi”). James Durst dựa vào những bản dịch ý của tôi để biến một số bài thành những bài hát được, rất tự-nhiên trong tiếng Anh. Những bài này sau đó được đưa vào một tập nhạc chung, nửa của James Durst, lời Việt do Phạm Duy, và nửa của Phạm Duy, lời Anh do James Durst, do Hội Việt-Mỹ in ra ở Sài Gòn. Trong số này, có mấy bài mà giờ đây ta có thể coi được là những bài hát của Việt Nam mà hát được trong tiếng Anh, qua những lời Anh tuyệt diệu (như bài “Trả Lại Em Yêu” hay “Em Bé Bắt Dế”).

Cũng khoảng này, tôi viết một số bài giới-thiệu nhạc Phạm Duy trong bản tin tiếng Anh hàng tháng của Hiệp-hội Bang-giao Quốc-tế của Việt Nam. Bài ưng ý nhất của tôi có lẽ là bài tôi viết để giới-thiệu tập Đạo Ca của Phạm Duy phổ nhạc thơ Phật của Phạm Thiên Thư, bài “The Holeless Flute” (dịch ý câu “Sáo thần không cần lỗ / Vi vu trong lòng người”).

Cũng thời-gian này, qua sự vận-động của Phạm Duy, chính-phủ miền Nam bằng lòng để cho G.S. Trần Văn Khê về thăm Việt Nam và diễn-thuyết một số buổi ở Viện Quốc Gia Ấm Nhạc, ở Hội Việt-Mỹ v.v. Ông Khê, dù như có tiếng là thân Cộng, vẫn thu hút được một số khán-thính-giả đáng kể nhờ sự hiểu biết chuyên-môn thượng thừa của ông. (Thật đáng tiếc là ngay trong chiến-tranh, ông Khê về Sài Gòn được đón tiếp rất nồng nàn vì người ta quý một tài-năng của VN, trong khi đó mười mấy năm sau, ông sang Montréal thì lại có người dọa đốt tiệm ăn nơi ông được mời đến nói chuyện.) Nhân dịp này, tôi được mời đến nhà ông Phạm Duy ở Phú-nhuận, và đây là lần đầu tiên tôi được gặp bà Phạm Duy (ca-sĩ Thái Hằng, lúc đó đã giải nghệ) và các con ông, tuy chỉ là thoáng qua.

1975
Những ngày tháng Tư (mà về sau Phạm Duy gọi là “Tháng Tư Đen”), người Mỹ vì lo cho số phận của những văn-nghệ-sĩ hàng đầu của miền Nam đã tìm cách thu xếp để đưa một số người ra khỏi VN, để tránh những giờ phút mà Sài Gòn có thể ngập bom đạn. Vì Phạm Duy được xem là nằm trong “diện” này nên người ta nhờ tôi đến thu xếp với ông để có thể đưa gia-đình ông đi. Ông nhận lời nhưng đến lúc người ta đến “bốc” bốn người con trai của ông bị kẹt lại trong trại lính vì lúc bấy giờ có lệnh giới-nghiêm 100%. Ông đã không định đi nhưng rồi bị người ta hối thúc, với lời hứa là sẽ cho người đi tìm mấy người con trai rồi đưa đi sau. Thành thử, cuối cùng, ông bà chỉ đi được với mấy người con gái, lúc đó còn nhỏ, mà thôi.

Đến Guam, ông sục sạo đi tìm con, cho réo tên trên radio, cho đăng mục tìm người trên báo Chân Trời Mới, báo của trại Orote Point, nhưng vô vọng. Chúng tôi gặp lại ông ở trại Eglin Air Force Base, Florida, ông nói, ông như một người điên, quay ra trách móc ngay người bạn Mỹ đã bốc gia-đình ông – làm như họ đã dụng tâm chia rẽ ông bà và các con trai của họ. Trong sâu thẳm của tuyệt vọng đó, Phạm Duy nghĩ, ông vẫn phải sống vì chỉ có thế ông mới còn hy-vọng, dù mong manh, tìm lại được con.

Từ vực thẳm của những ngày xa xứ đó, ông đứng dậy. Ông xua đuổi ý-tưởng tìm cách trở về để được đoàn-tụ với các con, dù phải sống với Cộng-sản. Ông nhận ra trại với một người bạn Mỹ đứng tên xì-pông-xo cho gia-đình ông. Và ông nhất quyết dựng lại cuộc đời ở tuổi 50 hơn. Ông nhìn lại: từ một gia-đình quây quần hạnh phúc, trai gái đầy đủ, ông chỉ còn lại có Thái Hằng và mấy người con gái còn ở tuổi choai choai. Mặc dầu vậy, ngay từ đầu ông không muốn phải dựa lâu vào người xì-pông-xo Mỹ, ngay từ những ngày sớm sủa đó ông đã nhất quyết tự-lập – bằng mọi giá. Ông đứng dậy bằng con đường cầm ca, cái nghiệp của ông, với sự tiếp tay của Thái Hằng, người vợ hiền từ dù như đã giải nghệ từ lâu, và của cô con gái lớn trong gia-đình, Thái Hiền, lúc bấy giờ mới chừng 15-16 tuổi, còn đang học trung-học. Phải mấy năm sau, ban nhạc “Gia Đình Phạm Duy” mới có thêm Thái Thảo.

Thế là từ một Phạm Duy sáng-tác, ông trở lại một Phạm Duy ca-sĩ – một nghề ông đã bỏ từ lâu. Thái Hằng cũng vậy. Người ta có thể tưởng về một đôi ca-sĩ về già, kiểu La Strada, tiếng hát tiếng đàn rệu rạo, lạc điệu. Nhưng không! Phạm Duy đứng thẳng dậy, với sự yểm-trợ tinh-thần của người vợ thân quý(6) và sự cộng-tác hết mình của con gái, một bông hoa mới nở nhụy, Thái Hiền mà giọng hát trẻ, khỏe chả mấy lúc được báo chí Mỹ so sánh với giọng Karen Carpenter.

Phải mất ba năm, người ta mới thấy Phạm Duy sáng-tác trở lại, lúc đầu còn dùng một tên giả, Đỗ Quyên. Năm 1977-78, tôi và một số bạn ở Virginia có thuê nguyên một cái trường tiểu-học ở Arlington dùng làm Trung-tâm Cộng-đồng. Nhân dịp này, chúng tôi có mời “Gia Đình Phạm Duy” về hát cho đồng-bào nghe – một hình ảnh mà ta sẽ còn thấy được nhân lên cả chục, cả trăm lần trong những năm sau đó, ở Hoa-kỳ đã đành nhưng còn ở khắp thế-giới, nơi nào có đông người Việt Nam tề tựu. Ông và gia-đình ông không chỉ đem tiếng hát đến cho mọi người, ông còn đem lại cả niềm tin nữa.

Đó là những năm “thuyền-nhân” ồ ạt ra đi, rời bỏ Việt Nam, rời bỏ “thiên-đường CS, thiên-đường xã-hội-chủ-nghĩa” ra đi hàng hàng lớp lớp (“Một là chết nuôi cá, hai là sống nuôi má, ba là má nuôi con” nếu con phải bị bắt bỏ tù trên đường vượt biên). Lúc đầu còn nhỏ, phong trào này chẳng mấy lúc lên đến hàng vạn, hàng trăm nghìn người ra đi trong một năm làm cho cả thế-giới sửng sốt.(7)

1985
Vì sự thôi thúc của thời-cuộc cũng có, của nhu-cầu phải có những bài hát mới trên đường rong ca tỵ nạn, phản ánh một tâm-thức mới, nên Phạm Duy đã lấy lại được niềm tin và sản-phẩm là tập Thấm Thoắt Mười Năm mà Hội Văn-hóa Việt-nam tại Bắc-Mỹ, Tủ sách Cành Nam, và Tạp chí Xác Định có hân hạnh in ra năm 1985 – cuốn sách mà Phạm Duy vung lên khi ra mắt ở Virginia và tuyên-bố: “Cuốn sách nhạc đẹp nhất trong đời tôi!” (tính đến lúc bấy giờ, hiển-nhiên rồi). (Hội Văn-hóa là do tôi phụ-trách, Cành Nam là của nhà thơ Trương Anh Thụy, và nhóm Xác Định là của anh Đặng Đình Khiết, về sau nhập lại thành Tổ Hợp Xuất Bản Miền Đông Hoa Kỳ.)

Trước đó, cuối năm 1982, Phạm Duy đã có dịp phổ nhạc thơ Nguyễn Chí Thiện, Nguyễn Hữu Hiệu in ra một tập 10 bài “Ngục Ca” rồi đến Hội Văn-hóa VN tại Bắc-Mỹ của tôi in ra thành tập 20 bài “Ngục Ca” với lời Anh hát được theo nhạc của Phạm Duy, xong Quê Mẹ của Võ Văn Ái ở Pháp in ra thành một tập ba thứ tiếng (Việt-Pháp-Anh) với bản dịch nghĩa sang tiếng Anh của Ỷ Lan Penelope Faulkner. Cuốn “Ngục Ca” của tôi in ra, về sau tới năm 1996 khi tôi có dịp sang Úc đi một vòng với nhà thơ Nguyễn Chí Thiện, tôi mới hay là ở Úc trước đó đã có bản in lậu lại tập của Hội Văn-hóa. Cũng năm 96, vì bản in lậu kia cũng đã tuyệt bản nên các anh em sinh-viên VN ở Victoria (tức Melbourne) đã xin phép tôi in lại một edition chớp nhoáng nữa (dù vẫn rất xinh). Đủ tỏ sự thành công dai dẳng của tập nhạc này.

Tôi hơi tiếc là “tập nhạc đẹp nhất trong đời” Phạm Duy, tuy bán hết sau một thời-gian, đã không được người ta biết đến nhiều như một số nhạc-phẩm khác của ông. Có thể là vì hoàn-cảnh đất nước và lòng người đổi thay nhanh chóng nên dù tập nhạc, theo tôi, có không ít những bài sâu sắc nhất trong toàn-bộ sự-nghiệp sáng-tác của Phạm Duy, những bài mà chắc chắn rồi đây sẽ được coi là những đỉnh cao của âm-nhạc VN một thời, nó vẫn không được người ta biết đến một cách đầy đủ. Trong sa-mạc sáng-tác âm-nhạc VN của những năm ấy (giai-đoạn 1975-85), 20 bài Ngục Ca và gần 50 bài của tập Thấm Thoắt Mười Năm phải kể là những hòn ngọc báu trân quý của tâm-thức VN thời bấy giờ. Rồi đây, ai có thể viết nổi lịch-sử âm-nhạc VN của 10 năm ấy – cả trong lẫn ngoài nước – mà không nhắc đến những bài như “1954 Cha Bỏ Quê – 1975 Con Bỏ Nước,” “Hát Trên Đường Tạm Dung,” “Ở Bên Nhà Em Không Còn Đứng Đợi Chờ Anh,” “Người Con Gái Việt Rời Xa Tổ Quốc,” hay “Nguyên Vẹn Hình Hài” – Không nhắc đến những bài tranh đấu cho nhân-quyền lừng danh một thời như “Tháng Tư Đen” hay “Người Việt Cao Quý” – Không nhắc đến những bài hát tâm-khảm như “Thư Em Đến” hay “Mai Mốt Ông Về” (phổ nhạc thơ Cao Tần) – Không nhắc đến những bài phổ nhạc thơ Hoàng Cầm như “Qua Vườn Ồi,” “Cỗ Bài Tam Cúc,” “Hoàng Cầm Ca” và nhất là bài “Lá Diêu Bông” – Tất cả, tất cả đều nằm trong Thấm Thoắt Mười Năm.

Nhưng rồi, vật đổi sao dời. 1985, Gorbachev đưa ra chính-sách Glasnost và Perestroika ở Nga, dẫn đến sự sụp đổ của Đông-Ấu Cộng-sản, rồi đến ngay cả sự đổ vỡ của Liên-bang Xô-viết. Người CS Việt Nam xem đó là “tội” không thể tha thứ được của Gorbi nhưng thực ra, đó chẳng qua là một tiến-trình không thể kìm hãm được của thế-giới CS và Gorbi đã có công trông ra để làm cho sự chuyển đổi căn-bản của cả một xã-hội, hơn thế nữa, của cả một thế-giới xã-hội-chủ-nghĩa không xảy ra trong chiến-tranh tan hoang, đổ vỡ, tắm máu. 1986, cực chẳng đã, VNCS theo chân với chính-sách Đổi Mới. 1989, Hà-nội rút quân khỏi Cao-miên, dẫn đến sự làm hòa với các nước ASEAN và Trung-Cộng. 1994, Mỹ bãi bỏ cấm vận, 1995 Mỹ nối lại bang-giao và Hà-nội vào ASEAN. Một sự chuyển mình căn-bản không kém ở Liên-Xô nên ngày nay, người ta nói không sai, không còn gì và ai là Cộng-sản ở VN nữa mà chỉ còn những tên mafia đỏ.

2000
Từ đó, từ 1985, bao nhiêu nước qua cầu. Cũng từ đó, với bốn người con trai rời bỏ được VN để sang Mỹ đoàn-tụ với ông và Thái Hằng, Phạm Duy đã sang hẳn được một giai-đoạn bộc-phá mới về sáng-tác của ông. Sau Hoàng Cầm Ca (cũng do Hội Văn-hóa VN tại Bắc-Mỹ in ra), ông đã chuyển sang nhạc lịch sử (với “Tổ khúc Bầy Chim Bỏ Xứ” tiếp nối câu chuyện bắt đầu với “Con Đường Cái Quan” và “Mẹ Việt Nam”), sang nhạc tâm-linh (với “Thiền Ca” và nhất là “Trường Ca Hàn Mặc Tử”), sang “rong ca” hát cho thế-kỷ 21 và thiên-niên-kỷ thứ III của nhân-loại, sang “Minh Họa Kiều” (mà ông đã hoàn-tất phần 1 và 2, còn thiếu 3 và 4). Nghĩa là ông đã đi nguyên một vòng để trở về với tâm-khảm Việt Nam như được kết tinh trong Truyện Kiều, đại-tác-phẩm của Việt Nam. Trong hơn 20 năm qua, ông lại còn được sự tiếp tay rất điệu nghệ và chuyên-nghiệp của Duy Cường, người con mà ông cho là có nhiều khả-năng tiếp nối ông hơn cả.

Trong mỗi bước đường đi của ông trong 27 năm qua, tôi hãnh-diện là một người nghe, người thụ hưởng, người đã tiếp tay – trong phần nhỏ bé của mình – đem tiếng nhạc lời ca của ông đến với một số đồng-bào ở miền Đông Hoa-kỳ và, qua những tác-phẩm in, đưa được thông-điệp của một nhạc-sĩ thiên-tài đến khắp năm châu và với thế-giới (qua những bản dịch, bài giới-thiệu và nhất là những bài hát được bằng lời tiếng Anh – “English singing versions”). Phạm Duy chưa được xem là một nhạc-sĩ lớn của thế-giới chỉ vì ông hãy còn thiếu người trình diễn nhạc của ông trong các tiếng, nhất là tiếng Anh. Tuy-nhiên, chỉ với một số ít nhạc-bản của ông đã được những tiếng hát như Steve Addiss trình bầy ở Mỹ, James Durst và Ferne Bork sang cả tận bên Nga để trình diễn, không kể ban đồng-ca lớn Mitch Miller, và nhạc của ông ngày càng nhiều nhà nhạc-học trên thế-giới nghiên cứu, tôi đoán là một ngày sẽ không xa khi nhạc và tài-năng của ông cũng sẽ được công-nhận rộng rãi. Tạ Tỵ đã có lần viết: “Phạm Duy, hai chữ đó là tên gọi, kỳ lạ thay, cũng là huyền thoại ngay trong thời gian có Duy góp mặt.”

Anh Phạm Duy, chào anh ở tuổi 80, em rất vui đã được học, hát, đi và chia xẻ với một huyền-thoại sống là anh!

Nguyễn Ngọc Bích
Springfield, VA

Chú thích:

1. Trong cái hồ hởi của giờ phút ấy, người ta quên khuấy đi mất là Nhật đã đầu hàng nên đâu còn lòng dạ nào mà đi dẹp phường múa rối kia, rằng chính vua Bảo Đại đã tuyên-bố độc-lập sáu tháng trước đó, và rằng chính-phủ Trần Trọng Kim là chính-phủ đầu tiên của một nước Việt Nam độc-lập với một thành-phần nội-các gồm nhiều trí-thức có đầu óc và nắm vững chuyên-môn. Ông Hoàng Xuân Hãn, chẳng hạn, là bộ-trưởng Giáo-dục đầu tiên của Việt Nam và chương-trình cải cách giáo-dục của ông đưa ra là khi ông còn trong nội-các Trần Trọng Kim.

2. Trong lúc nhạc-bản còn thiếu, người ta chuyển ngay những cái sẵn có trong tay thành nhạc mới: đó là trường-hợp bài “Appel aux étudiants” của Lưu Hữu Phước, lời Pháp dùng để hát cho tất cả các sinh-viên của ba nước Đông-dương Việt-Miên-Lào, đã gần như trong nháy mắt được các sinh-viên ở Đại-học-xá Hà-nội đổi lời để biến thành bài “Tiếng gọi Thanh-niên” rồi về sau, bài này năm 1948 lại được sửa lời một lần nữa thành bài “Tiếng gọi Công-dân” và biến thành quốc-ca của Quốc-gia Việt Nam rồi của miền Nam sau năm 54.

3. Điều này làm tôi suy nghĩ, một người nào đó sẽ có công lớn lắm nếu bây giờ có thể thu thập được lại toàn-bộ những bài do ban Hợp-ca Thăng Long trình bầy, vì đó là một điểm cao vòi vọi của nghệ-thuật trình bầy âm-nhạc Việt Nam. Nhóm AVT nguyên-thủy cũng vậy.

4. Chuyến đi này có được ghi lại trong một cuốn phim tài-liệu mang tên “Rain on the Leaves,” phim đen trắng, 17 phút, 1966, có được giới-thiệu trong Emb***y of Viet-Nam 1970-71 Film List, Washington DC, 1971, trang 28. Steve Addiss, nếu tôi không nhầm, sẽ là người đầu tiên chuyển một số bài hát của Phạm Duy thành những lời hát được trong tiếng Anh, đôi khi rất thành công như bài “Gánh Lúa” hay bài “Giọt Mưa Trên Lá.” Mấy bài này về sau được đưa vào tuyển-tập nhạc thế-giới của sinh-viên Mỹ ở UCLA. Ông cũng còn làm chung với Phạm Duy một cuốn sách nhỏ, cuốn Dân Ca, in ra ở Sài Gòn năm 1968, trong đó ông hoặc làm lời Anh hoặc dịch ý những bài hát trong sách.

5. Nghĩa là sinh-viên cao-học đã học xong hết các tín-chỉ ban Tiến-sĩ ở Columbia University, đã thi xong “prelims” tức “preliminary examinations,” thi viết, và “oral exams,” thi vấn đáp trước một ban giám-khảo sáu người, đã được học-bổng sang Nhật gần 2 năm tìm tài-liệu viết luận-án, và chỉ còn chờ hoàn-tất luận-án, “all but the dissertation.”

6. Đặng Trần Vận, người nghệ-sĩ đa tài, người đã dựng ra Phòng trà Thiên Thai ở Hà-nội năm 45-46, trước khi chết đã nói với tôi ở Paris một câu chí lý: “Thằng PD được con vợ, chị ta biết hết nhưng để cho anh ta tự do, nhờ vậy dân-tộc có được một nhạc-sĩ lớn!” Một bài học rất lớn cho những chế-độ nào còn thua cả một người như Thái Hằng, tìm cách “cầm chân” hay nói đúng hơn là “cầm tù” các văn-nghệ-sĩ của dân-tộc và đất nước.

7. Số người “nuôi cá” không trong những năm này cũng lên đến gần nửa triệu, theo sự ước-tính của Cao-ủy Tỵ nạn Liên-hiệp-quốc.

 

 

 

1. Nhạc:
Tạ Ơn Đời
Nhạc: Phạm Duy
Tiếng hát: Tuấn Ngọc

Phạm Duy, những cuộc hạnh ngộ

Một trong những ghi chép cuối đời của cố nhạc sỹ Phạm Duy là về một số cuộc gặp gỡ đáng kể trên đường đời của ông.

 Ghi chép mang tên ‘Những Cuộc Hạnh Ngộ’ được một người bạn thân của nhạc sỹ chia sẻ với BBC và đây là bản đã được rút ngắn.

 Ảnh trong bài do chính nhạc sỹ sưu tầm trong khi một số tựa đề phụ do BBC đặt.

 Bài viết có hai phần gồm phần một dưới đây và quý vị có thể nhắp chuột vào tựa đề ‘Gặp cựu TT Võ Văn Kiệt và những người khác’ ở phía bên tay phải của phần một để đọc phần hai.

 Phạm Duy qua đời tại Bệnh viện 115 ở thành phố ************ hôm 27/1, hưởng thọ 92 tuổi và được an táng tại nghĩa trang Công viên Bình Dương hôm 3/2/2013.

Gặp Vua Bảo Đại và các cuộc gặp trước năm 75

Khi đi hát ở Phan Rang vào năm 1944, có một hôm bỗng có xe hơi của ông tỉnh trưởng Phan Rang là Nguyễn Duy Quang tới rạp hát để đón tôi vào Dinh, giữa sự ngạc nhiên của nhân viên đoàn hát.

 Vào trong dinh tôi mới biết là có ông Bảo Đại đang ngồi ở đó. Ông thường trị vì tại Đà Lạt và đi bắn ở trong rừng nhiều hơn là ngồi trên ngai vàng tại Huế.

 Hôm nay ông từ một vùng săn bắn nào đó xuống chơi thành phố Phan Rang và nghỉ ngơi trong Dinh Tỉnh Trưởng.

 Tôi đã biết tới sự yêu nhạc của ông vua khi thấy ông đem người con trai của Thượng Thư Phạm Quỳnh là Phạm Bích vào làm bí thư riêng chỉ vì anh này đánh đàn guitare rất giỏi.

 Đã không còn coi đối tượng là quan trọng nữa, đã chủ trương khi cất lên tiếng hát là hát cho mình nhiều hơn là hát cho người, nên tôi chẳng có một mặc cảm nào khi ngồi ôm đàn hát cho ông vua nghe.

 Ông Bảo Đại, rất lịch sự, rất nhã nhặn, sau khi nghe hát xong, ngồi mời tôi ăn bánh ngọt và nói chuyện với tôi bằng tiếng Pháp. Hỏi tôi học nhạc ở đâu ? Từ bao giờ ? Hơi ngạc nhiên khi thấy tôi trả lời là chẳng học ai cả !

Hỏi thăm về ông Khiêm, về gia đình tôi. Một ông vua yêu nghệ thuật như vậy chắc chắn là đằng sau cặp kính đen mà ông thường đeo, có ẩn nấp một đôi mắt nhân từ.

 Ừ, đúng như vậy, trải qua bao nhiêu biến thiên của lịch sử, có nhiều kẻ quai mồm ra phê bình Bảo Đại là thế này thế nọ, nhưng tôi chưa thấy ai dám nói ông ta đã bỏ tù hay đã giết một người Việt Nam.

 Trong khi qua vài ba cuộc Cách Mạng trên thế giới, có biết bao nhiêu người đã bị thủ tiêu hay bị cầm tù bởi những nhà lãnh đạo mệnh danh là yêu nước thương nòi…

 Xong buổi hát ”vo” (theo tiếng nhà nghề là : hát không lấy tiền) khi tôi ra về, tỉnh trưởng Nguyễn Duy Quang tiễn tôi ra cửa, rất tế nhị, tay cầm sẵn một gói quà là 5 thước vải phin rất tốt để tặng anh ca sĩ trẻ tuổi.

 Với số vải này, tôi may được hai cái áo sơ-mi, một cái mặc cho tới khi rách, một cái sẽ tặng anh bạn thi sĩ Nguyễn Bính khi gặp anh ở Saigon một vài tháng sau để anh bán lấy tiền vào nằm tiệm hút.

 Về tới rạp và khoe là vừa hát cho vua nghe, cả gánh hát lắc đầu lè lưỡi thán phục…

 Với một nghệ sĩ hát rong mới 20 tuổi, được gặp một vị hoàng đế, thật là một hạnh ngộ.

Các chính trị gia Việt Nam Cộng hòa

 Tôi được gặp ông Diệm và chỉ nói chuyện gia đình vì anh Khiêm của tôi lúc đó là Bộ Trưởng, sau đó là Đại Sứ trong chính phủ của ông,

 Tới khi có chính quyền Nguyễn Văn Thiệu vì tôi là Phó Giám Đốc Đài Truyền Hình nên thỉnh thoảng tôi có tiếp đón ông mỗi khi ông tới thu hình.

 Riêng Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ thì luôn luôn gặp tôi tại tư gia tướng Lansdale để sinh hoạt văn nghệ tiêu khiển.

Các văn nghệ sỹ Mỹ

Cũng tại tư gia tướng Lansdale, tôi được gặp văn hào John Steinbeck khi ông qua VN để thăm người con đang là đệ tử của ông Đạo Dừa.

 John Ernst Steinbeck III (1902– 1968) là một tiểu thuyết gia người Mỹ được biết đến như là ngòi bút đã miêu tả sự đấu tranh không ngừng nghỉ của những người phải bám trên mảnh đất của mình để sinh tồn.

Tác phẩm đầu tiên gây tiếng vang của John Steinbeck là cuốn Of Mice and Men (1937), dựng nên một câu chuyện bi thảm về hai nông dân ít học thức hằng mong mỏi một mảnh đất cho riêng mình để canh tác.

 Tác phẩm được đánh giá cao nhất là The Grapes of Wrath (1939; đoạt giải Pulitzer năm1940), dựng nên câu chuyện của gia đình Joad, bị nghèo khó ở vùng hoang hóa Dust Bowl của bangOklahoma, phải chuyển đến California trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế của thập niên 1930.

 Quyển tiểu thuyết gây nhiều tranh cãi, được xem không những là truyện hư cấu nhưng có tính hiện thực mà còn là lời phản kháng xã hội đầy cảm động, đã trở nên một tác phẩm kinh điển trong nền văn học Mỹ.

 Là một trong những “tượng đài” văn học từ thập kỷ 1930, Steinbeck lấy chủ đề trung tâm là phẩm giá trầm lặng của những người cùng khổ, những người bị áp bức.

 Dù những nhân vật của ông thường bị vây bọc trong thế giới thiếu công bằng, họ vẫn giữ mình như là những con người đầy cảm thông và có anh hùng tính, tuy có thể bị khuất phục. John Steinbeck nhận Giải Nobel Văn học năm 1962.

 Trong những đêm họp mặt để “hát với nhau” như thế, Đại Sứ Cabot Lodge cũng cởi áo veste ra để hát.

 Tôi cũng có dịp gặp các nghệ sĩ nổi danh như Pete Seeger, ông vua dân ca Hoa Kỳ :

 Peter Seeger (sinh ngày 3 tháng 5 năm 1919), còn được biết đến với tên Pete Seeger, là một nhạc sĩ, ca sĩ nhạc đồng quê và là nhà hoạt động chính trị.

 Ông cũng là thành viên của the Weavers, tuy nhiên cũng đã sáng tác nhiều bài hát, trong đó có một bản thu âm “Goodnight Irene” đã đứng đầu bảng xếp hạng trong vòng 13 tuần vào năm 1950.

 Ông cũng là cựu thành viên của Đảng Cộng sản Mỹ và là người có công lao đóng góp chính cho nền âm nhạc dân gian và là người tiên phong trong phong trào âm nhạc phản chiến trong những năm của thập kỷ 50 và 60. Ông là tác giả bài hát phản chiến nổi tiếng Where Have All the Flowers Gone?

 Ông cũng là tác giả bài hát Teacher Uncle Ho (Bác Hồ – Thày giáo).

Hội ngộ với nghệ sĩ Việt Nam

 

1944, tôi đang là anh nghệ sĩ Tân Nhạc của gánh Đức Huy. Gánh hát tới Tourane (Đà Nẵng).

Đà Nẵng là một thành phố tuyệt đẹp bên sông Hàn, bên bờ biển Đông với những nét quyến rũ chưa từng có ở các đô thị biển khác… Tôi đi thămBảo tàng Chămđể chiêm ngưỡng một nền văn hoá Chăm rực rỡ, những pho tượng cổ, những linh vật thờ, những biểu trưng của một dân tộc phồn thịnh giờ chỉ còn trong quá vãng.

 Đây là bảo tàng duy nhất về nền văn hoá Chăm trên thế giới và giá trị của nó đã vượt ra khỏi biên giới nước Việt Nam.

 Thú vị nhất là tôi gặp chàng thi sĩ mà mình yêu qúy vô cùng là Lưu Trọng Lư.

 Lúc đó anh Lư đang dạy học tại trường Phan Bội Châu (hay Phan Chu Trinh?), sau khi nghe tôi trình diễn tại rạp hát, ngày hôm sau anh đã nằng nặc lôi tôi lên xe kéo, đưa tôi tới trường học để hát cho học trò của anh nghe. Từ trước tới giờ, tôi chưa gặp ai nên thơ như con người Lưu Trọng Lư.

 Chưa gặp anh đã nghe nói anh là người rất lơ đãng. Gặp anh rồi thì nhìn bề ngoài của anh cũng đã thấy anh là một con nai vàng ngơ ngác.

 Đã có ai kể cho tôi nghe chuyện anh cầm tiền đi chợ mua đồ cúng nhân ngày giỗ vợ nhưng anh ghé vào tiệm hút rồi quên phứt chuyện đó!

 Theo lời kể của Hoài Thanh, đã có lần Lưu Trọng Lư nằm đọc tập thơ TIẾNG THU của mình rồi ngồi dậy cười to :

– A ha ! thế mà mấy bữa ni cứ tưởng (…) hai câu : ”Giật mình ta thấy mồ hôi lạnh, mộng đẹp bên chăn đã biến rồi…” là của Thế Lữ… Hai câu thơ ấy là của Lưu Trọng Lư.

 Sau khi tôi hát cho lũ học trò xanh xao và gầy gò nghe bài Buồn Tàn Thu rồi thì nhà giáo Lưu Trọng Lư đầu bù tóc rối, quần áo lôi thôi lếch thếch và nát nhầu, móc ở trong túi ra những mẩu thơ để tặng tôi ngay trong lớp học. Tôi nhớ rất kỹ đó là những đoạn thơ của bài Giang Hồ mà khi in ra thì anh Lư đề tặng Nguyễn Tuân và Vũ Hoàng Chương :

 Mời anh cạn hết chén này

Trăng vàng ở cuối non tây ngậm buồn

Tiếng gà đã rộn trong thôn

Nửa đời phiêu lãng chỉ còn đêm nay…

 Tôi sẽ có nhiều lần phổ nhạc những bài thơ tuyệt vời của anh Lư để trả ơn sự hạnh ngộ nửa đường phiêu lãng này. Từ bài Tiếng Thu qua Vần Thơ Sầu Rụng tới Thú Đau Thương và Còn Chi Nữa (bài này tôi mạn phép đổi tên là Hoa Rụng Ven Sông).

 Lê Thương, Trần Văn Trạch và Đức Quỳnh

 Vào năm 1951, khi tôi vào sinh sống tại Saigon, tôi có ba người bạn là Lê Thương, Trần Văn Trạch và Đức Quỳnh.

Lê Thương rời Bến Tre, anh về Saigon làm nghề thầy giáo. Căn nhà nhỏ của anh đường Võ Tánh là nơi tôi đến chơi hàng ngày, hoặc rủ anh đi mua báo Pháp như PARIS MATCH, CANARD ENCHAINÉ ở hiệu sách PORTAIL đường Catinat… hoặc rủ anh đi ăn, đi chơi. Lê Thương làm thơ, làm nhạc rất bay bướm nhưng anh có cuộc sống rất giản dị.

 Trước đây, tôi chỉ biết Lê Thương qua những bài hát tình yêu rất hay như Bản Đàn Xuân, Thu Trên Đảo Kinh Châu, Một Ngày Xanh, Nàng Hà Tiên… và Phần I của truyện ca bất hủ Hòn Vọng Phu. Bây giờ, tôi được biết thêm những bài Bà Tư Bán Hàng, Bài Hoà Bình 48, Liên Hiệp Quốc, Làng Báo Sài Thành, Đốt Hay Không Đốt Téléphone, Cái Đồng Hồ, Chuyến Xe Lửa Mùng Năm…

 *

 Trần Văn Trạch là một ca sĩ chanteur de charme, hát những bài ca “mùi mẫn”, chưa có những tiết mục bắn súng, phi cơ bay và dội bom bằng mồm, hoặc những bài ca hài hước như sau này. Tại dancing Théophile, Trạch thường hát nhiều bài Tây và một vài bài ta.

 *

 Đức Quỳnh, có giọng hát ồ ồ, có mái tóc bồng bềnh và hàm răng thô. Nhưng lúc nào cũng ăn mặc chải chuốt, lúc nào cũng mặc veston, đeo nơ… dù trời Saigon rất là nóng bức.

 Đức Quỳnh có soạn ra một bài hát nhan đề Ba Giờ Khuya mà Trạch hát tại Dancing Théophile. Rồi còn viết ra Thoi Tơ (thơ Nguyễn Bính) Người Kỹ Nữ Với Cung Đàn, Hỏi Em, Hò Khoan, Trả Lại Anh… Anh còn soạn hai bài hát cho tuổi thơ là Chim Chích Chòe và Rước Đèn Tháng Tám.

 *

 Rồi tôi tới Saigon thì hạnh ngộ là được gặp hai nhà văn Nguyễn Đức Quỳnh, Lê Văn Trương…

 Tại đàm trường Viễn Kiến, Nguyễn Đức Quỳnh dạy tôi làm người hiền. Trong tiệm hút, Lê Văn Trương dạy tôi làm người hùng.

 Mời quý vị bấm vào ‘Gặp cựu TT Võ Văn Kiệt và những người khác’ ở phía bên phải trên đầu trang để đọc phần 2.

Gặp cựu TT Võ Văn Kiệt và những người khác

 

Còn hạnh ngộ nào lớn lao hơn là sự gặp gỡ giữa tôi và hai thi sĩ Hữu Loan, Hoàng Cầm khi trở lại Việt Nam.

Để tôi sáng tác được những bài Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà, Tình Cầm…

 *

 Biết bao nhiêu hạnh ngộ khi tôi gặp Bùi Công Kỳ, Cung Trầm Tưởng.

 Gặp Bùi Công Kỳ thì tôi học được lối sống bất cần đời của anh. Gặp Cung Trầm Tưởng thì tôi phổ thơ của anh thành những tình ca Mùa Thu Paris, Tiễn Em, Bên Ni Bên Nớ v.v…

 *

 Quen biết các nhạc sĩ Hoàng Trọng, Hoàng Thi Thơ là những hạnh ngộ chắc chắn.

 *

 

Bây giờ là người bạn chí thân nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý.

Quen nhau từ 1947, tới khi tôi trở về VN vào năm 2005, chúng tôi lại được bắt tay nhau trên sân khấu hay ngoài đời.

Nguyễn Văn Tý (5 tháng 3 năm 1935 – ) là một nhạc sĩ nổi tiếng của Việt Nam, ông có nhiều đóng góp sáng tác từ dòng nhạc tiền chiến như Dư âm đến những ca khúc như Dáng đứng Bến Tre, Mẹ yêu con, Người đi xây hồ Kẻ Gỗ… Nguyễn Văn Tý là một nhạc sĩ thành công với chất liệu dân ca.

Những sáng tác của ông được chắt chiu và nghiền ngẫm qua những chuyến đi thực tế trong thời gian dài, nhiều sáng tác đã sử dụng khéo léo chất liệu dân ca của nhiều vùng miền (Một khúc tâm tình người Hà Tĩnh, Dáng đứng Bến Tre, Mẹ yêu con…).

Một đề tài quen thuộc trong nhiều sáng tác của ông là phụ nữ với những ca khúc như Bài ca phụ nữ Việt Nam, Mẹ yêu con, Tấm áo chiến sỹ mẹ vá năm xưa… Nguyễn Văn Tý cũng là một nhạc sĩ có nhiều sáng tác “ngành ca”: Em đi làm tín dụng, Anh đi tìm tôm trên biển cả, Chim hót trên cánh đồng đay, Cô đi nuôi dạy trẻ, Bài ca năm tấn.

*

Cũng như với Nguyễn Văn Tý, tôi quen nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương từ 1944. Thật là hạnh phúc cho tôi khi gặp lại Nguyễn Văn Thương.

Nguyễn Văn Thương là một nhạc sĩ Việt Nam nổi tiếng, thuộc thế hệ đầu tiên của tân nhạc Việt Nam. Anh là tác giả của những ca khúc tiền chiến bất hủ như Đêm đông, Trên sông Hương và những ca khúc kháng chiến như Bình Trị Thiên khói lửa. Anh còn có nhiều tác phẩm khí nhạc khác.

*

Tôi gặp Ái Vân tại Paris khi nàng vừa vượt biên qua Đức. Rồi nàng qua sống tại San Jose. Chúng tôi có rất nhiều hoạt động âm nhạc trên sân khấu cũng như trên địa hạt DVD.

Ái Vân được nhiều hãng phát hành DVD như Thúy Nga Paris, Thế Giới Nghệ Thuật… những nhạc cảnh của tôi như Người Ðẹp Trong Tranh, Thị Mầu Lên Chùa, Trên Ðồi Xuân, Chum Vàng, Mài Dao Dạy Vợ, Mối Tình Sơn Nữ…

*

Tôi và Nguyễn Đình Thi quen nhau từ ngày Cách Mạng Tháng 8. Anh là người có nhiều tài và là một cán bộ cao cấp của Nhà Nước.

Anh sinh năm 1924 ở Luông Phabăng (Lào). Cha là viên chức Sở bưu điện Đông Dương có sang làm việc ở Lào. Anh thuộc thế hệ các nghệ sỹ trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp.

Anh viết sách khảo luận triết học, viết văn, làm thơ, soạn nhạc, soạn kịch, viết lý luận phê bình. Anh được nhà nước phong tặng Giải thưởng ************ về văn học nghệ thuật đợt I năm 1996.

Sau Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Đình Thi làm Tổng thư ký Hội Văn hóa cứu quốc. Từ năm 1958 đến năm 1989 làm Tổng thư ký Hội nhà văn Việt Nam. Từ năm 1995, Anh là Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật. Anh mất năm 2003 tại Hà Nội.

*

Lại có thêm một hội ngộ tốt đẹp. Vừa trở về VN, tôi được mời tới gặp ông Chủ tịch Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam.

Ông Phạm Thế Duyệt (sinh ngày10 tháng 8 năm1936) là một nhà chính trị Việt Nam.

Ông từng là ủy viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam các khóa VII và VIII, từng là Bí thư thành ủy Hà Nội, Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam (nay là Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam) khóa V, chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Namkhóa V, đại biểu Quốc hội từ khóa đến khóa XI.

*

Tôi quen anh Tố Hữu từ ngày Cách Mạng thành công và có nhiều dịp công tác với anh tại Huế và tại Việt Bắc trong ngày Đại Hội Văn Hóa.

Trở về quê hương năm 2001, tôi đã tới thăm một “đồng chí” xưa. Hai người đều vui vì có được môt hội ngộ không ngờ…

Chúng tôi không đả động gì tới chuyện “chính chị, chính em”, tới chuyện “đấu tranh, đánh trâu” chỉ nói chuyện “trời mưa, trời nắng, con cắng đánh nhau, bồ câu đi chữa, chốc nữa lại tạnh”.

Rồi anh Tố Hữu tự tay mở gói bánh đậu xanh Hải Dương ra mời tôi ăn…

Chia tay ra về, tôi không ngờ chỉ một năm sau, anh Tố Hữu qua đời.

Trong buổi gặp gỡ này, có mặt Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông Tin Trần Hoàn.

Anh Tố Hữu, tên thật là Nguyễn Kim Thành (1920–2002) là một nhà thơ tiêu biểu của dòng thơ cách mạng Việt Nam. Nghệ thuật thơ Tố Hữu giàu tính dân tộc.

Phối hợp tài tình ca dao, các thể thơ dân tộc và thơ mới.

Vận dụng biến hoá cách nói, cách cảm, cách so sánh ví von rất gần gũi với tâm hồn người. Phong phú vần điệu, câu thơ mượt mà, dễ thuộc dễ ngâm.

Những bài “Việt Bắc”, “Nước non ngàn dặm”, “Theo chân Bác”… là những bài thơ tuyệt bút của Tố Hữu.

*

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Hà mà tôi quen từ ngày gặp nhau tại Paris năm 1973 lúc đó đang là trưởng Ban Việt Kiều TP HCM, đưa tôi tới thăm ông Trần Bạch Đằng.

Tuy trước đây ông tuyên bố : “Phạm Duy hãy tự sát đi, chúng tôi sẽ cho phổ biến nhạc của ông ta”, nhưng tôi đã về VN mà chưa chết.

Vậy thì tôi phải tới thăm ông ta chứ !

Ông Trần Bạch Đằng (15 tháng 7 năm 1926—16 tháng 4 năm 2007) là một nhà nghiên cứu, nhà văn, nhà báo Việt Nam.

Ông còn là một nhà chính trị lão thành của Việt Nam đã tham gia hoạt động cách mạng từ trước năm 1945.

Ông cũng là tác giả của quyển tiểu thuyết viết về một nhân vật tình báo bí ẩn trong lịch sử Chiến tranh Việt Nam: Đại tá Phạm Ngọc Thảo, với bút danh Nguyễn Trương Thiên Lý.

*

Có lẽ người mà tôi gặp gỡ nhiều nhất là cựu Thủ Tướng Võ Văn Kiệt và chúng tôi đã có nhiều điều để nói với nhau.

Tiếc thay, ông đã nghỉ hưu và đã qua đời trước khi công cuộc Đổi mới và cải cách chính sách ở Việt Nam được hoàn toàn thực hiện.

Ông Võ Văn Kiệt (23 tháng 11 năm1922 –11 tháng 6 năm 2008) tên thật là Phan Văn Hòa, bí danh Sáu Dân, là mộtnhà chính trị Việt Nam, nguyên Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng và sau đó là Thủ tướng nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam từ ngày 8 tháng 8 năm 1991 cho đến ngày 25 tháng 9 năm 1997. Ông được nhiều báo chí đánh giá là người đã đẩy mạnh công cuộc Đổi mới và cải cách chính sách ở Việt Nam kể từ năm 1986, là “tổng công trình sư” nhiều dự án táo bạo của thời kỳ Đổi mới.

*

Thế là trong suốt một đời người, tôi vô tình được quen biết khá nhiều người. Vào lúc tuổi già, sau khi hoàn tất MINH HỌA TRUYỆN KIỀU giữa năm 2009, tôi không còn hứng thú sáng tác nữa nhưng có thời giờ để ngồi viết bút ký, tùy bút và bài NHỮNG CUỘC HẠNH NGỘ này là một tùy bút có tính chất hồi tưởng.

Tôi không có ý định làm công việc khoe khoang, “thấy người sang bắt quàng làm họ” mà chỉ tâm sự với độc giả rằng : quen biết những nhân vật có nhiều chính kiến khác nhau như thế, nhưng tôi vẫn là một nghệ sĩ độc lập, không bao giờ lợi dụng phục vụ ai cả.

Nghĩ mà thương cho cậu em Đỗ Ngọc Yến ở khu Bolsa, chỉ vì với tư cách của một chủ báo, chót chụp ảnh chung với ông Nguyễn Tấn Dũng ở San Francico mà bị ..... đào mả và nguyền rủa.

Tôi rất hân hạnh là người quen của các nhân vật chính trị, văn nghệ sĩ thế giới và không hề có một chút mặc cảm nào cả. Chỉ vì tôi là một nghệ sĩ rất muốn là bạn của tất cả mọi người, là vua quan hay là người dân bình thường.

Theo BBC

Saturday, 2 February 2013

Trần Văn Khê viết về Phạm Duy

Chuyện Phạm Duy và chuyện Tết ở Việt Nam

- Văn Quang

Viết thì thừa, không viết thì thiếu. Đó là chuyện nhạc sĩ Phạm Duy vừa ra đi và chuyện Tết nhất ở Việt Nam. Bởi cả hai thứ chuyện này đã có nhiều người tường thuật rồi. Bài nào cũng dài thoòng. Đọc trên net và được bạn bè “năm châu bốn biển” gửi cho, mệt nghỉ. Ấy thế nhưng mấy ông viết chuyện hằng ngày hằng tuần, cộng tác thường xuyên với các báo đều... tự ý thức được phải “mùa nào thức nấy”. Những chuyện “đại sự” không thể bỏ qua. Thế nên tôi cũng có bổn phận phải hầu chuyện với bạn đọc về hai cái thứ chuyện “đại sự” này, chưa nói đến việc các ông chủ bút mấy tờ báo nhắc khéo: “Chắc kỳ sau anh viết bài về Tết Việt Nam nhỉ? Có ông còn hỏi khéo hơn: “Ông Phạm Duy từ trần ở Việt Nam, trong tòa soạn, anh là người gần nhất, chắc anh biết nhiều”. Ông nào cũng đúng cả.

Tôi phân vân vì kỳ trước tôi đã hứa với độc giả sau bài “văn hóa hòa cả làng” sẽ bàn tiếp về các thứ văn hóa khác đang khiến dư luận nổi sóng. Nhưng có đến hai ông chủ bút nhắc khéo tôi về đề tài Tết và Phạm Duy, nên tôi đành tạm ngưng chuyện văn hóa lại, ra giêng ngày rộng tháng dài tha hồ bàn chuyện văn hóa linh tinh. Xin nói “chuyện xưa” về anh Phạm Duy trước.

Phạm Duy – Thái Hằng hàng xóm của tôi

Thưa bạn đọc, đó là tiêu đề trong một bài tôi viết trong tờ đặc san “Văn” xuất bản tại Cali vào năm 2002. Năm đó, anh Nguyễn Xuân Hoàng phụ trách tờ báo này. Anh ra số đặc biệt về Phạm Duy, hồi đó nhạc sĩ Phạm Duy còn ở Mỹ, chưa về “định cư” tại Việt Nam. Anh Nguyễn Xuân Hoàng gửi mail giục tôi viết bài về Phạm Duy. Lần thứ nhất, tôi trả lời là: “Có gì để viết về ông ấy đâu, nhiều người viết quá rồi, tôi không chen chân vào lãnh vực âm nhạc. Cái gì biết thì thưa thốt, không biết dựa cột mà nghe”. Nhưng hai lần sau, anh Hoàng nói là viết về bất cứ mặt nào cũng được, anh Hoàng “gáy” tôi: anh là hàng xóm của anh Phạm Duy mà. Tôi tóm được cái ý chính, một anh hàng xóm viết về anh hàng xóm, cũng được đấy chứ. Tôi bèn viết rất sơ lược về anh Phạm Duy, dồn tâm ý viết về chị Thái Hằng (chắc độc giả thừa biết đó là phu nhân Phạm Duy). Gia đình chúng tôi ở rất gần nhau trong cái cư xá gọi là Chu Mạnh Trinh, gần ngã tư Phú Nhuận. Thật ra, cái ngõ đó không có tên, nó nằm ở số 215 đường Chi Lăng (nay là Phan Đăng Lưu). Bởi ngõ nằm ngay sau trường học Chu Mạnh Trinh nên lâu ngày nó thành tên chứ có ai đặt tên cho cái ngõ đó đâu. Và một sự thật nữa là cái cư xá đó do ngân hàng xây dựng nên thoạt tiên người ta gọi là “Cư xá nhà băng”, mãi sau này nhiều gia đình thuộc giới văn nghệ Sài Gòn đến mua nhà ở, nên người ta mới thay tên là Cư xá Chu Mạnh Trinh cho khỏi lẫn với mấy cư xá nhà băng khác trong thành phố.

Sơ lược tôi còn nhớ những gia đình đã từng ở đó, sau này có thể đã dọn đi nơi khác. Từ ngoài đường lớn vào là nhà các ông Nguyễn Mạnh Côn, Năm Châu, Dương Thiệu Tước - Minh Trang - Quỳnh Giao, Phạm Duy, Đỗ Tiến Đức, Hoàng Anh Tuấn, Anh Ngọc, Mộc Lan, Hoàng Nguyên, Hồ Anh, Duyên Anh, Thẩm Thúy Hằng, Trịnh Viết Thành, Linh Lan...

Nhà tôi ở ngay mặt đường ngõ vào, cách nhà anh Phạm Duy không quá 50 mét. Nhưng rất ít khi sang nhà nhau. Lý do giản dị, tôi và Thanh Nam, Mai Thảo là bạn khá thân của anh Phạm Đình Chương. Sau “vụ Khánh Ngọc”, chúng tôi rất ít tiếp xúc với anh Phạm Duy. Suốt thời gian tôi làm ở Đài Phát Thanh Quân Đội, anh Phạm Duy có một chương trình nhạc trong Đài này, hằng tuần gặp nhau ở Đài, chúng tôi không có thì giờ nói chuyện nhiều. Ở đây tôi nhắc lại một đoạn trong bài tôi đã viết 10 năm trước:

Lần duy nhất sang nhà Phạm Duy

“Tôi chỉ sang nhà anh duy nhất một lần vào cuối năm 1974, anh mua được mảnh đất khá rộng, bán căn nhà cũ cho ông Nguyễn Mạnh Côn. Anh dọn vào ở cuối ngõ, xây căn nhà mới khá lớn. Chị Thái Hằng đi qua nhà tôi, nhắc: “Anh rủ bạn bè qua nhà tôi chơi. Nhà tôi đang làm một chỗ cho các anh chơi ở ngoài vườn, thơ mộng lắm”. Tôi sang nhà anh Phạm Duy khi khu vườn vừa được trang trí rầt hữu tình. Những hòn giả sơn, những hàng cây, bể nước lớn, những hòn đá tảng rải rác đây đó... Đúng là nơi dưỡng già thật tuyệt. Nhưng “cảnh quan” đó chưa hoàn chỉnh thì ngày 30-4-75 tới, anh phải rời xa. (Xin chú thích thêm là sau này khi anh về Việt Nam sống cũng không “đòi” lại được. Một lần tôi hỏi, anh chỉ nói “quên chuyện đó đi, ông ơi”. Coi như huề cả làng).

Tính cách của nữ danh ca Thái Hằng

“Tôi có nhận xét rất thành thật là nếu ở con người anh Phạm Duy luôn luôn hiện diện hai chữ nghệ sĩ lớn như cây đại thụ thì ở chị Thái Hằng trong xóm tôi, chị là người rất bình dị. Chưa bao giờ chị chứng tỏ mình là “một cái gì”, ít ra cũng là vợ một nhạc sĩ có tên tuổi. Nói khác đi, chị không phải là bà Phạm Duy nổi tiếng và cũng chẳng phải là một nữ danh ca thượng thặng trong ban hợp ca Thăng Long. Gia đình chị là một gia đình nghệ sĩ danh tiếng với Phạm Đình Chương, Thái Thanh, Hoài Trung và những anh em như Phạm Đình Sĩ, Kiều Hạnh, Mai Hương...

Chị sống chan hòa như một người chị mẫu mực, hiền hậu. Đối với mọi người trong xóm, chị hết sức bình dị, không se sua, không làm dáng. Mỗi buổi sáng, quần ta, áo cánh xách giỏ đi chợ như mọi bà nội trợ bình thường khác. Chị thân thiện chân thành chứ không phải sự “nhún mình” để che giấu một thứ hào quang sau gáy.

Suốt hơn 10 năm, sống gần gia đình chị, từ khi Duy Quang, Duy Cường, Duy Minh còn rất nhỏ cho tới khi các cháu lớn lên, tôi chưa hề thấy chị to tiếng với bất cứ cháu nào và chị cũng chưa từng làm mất lòng ai trong xóm. Sự khoan hòa dung dị của chị có thể là một tấm gương lớn cho nữ giới.

Trong những ngày sau này, có vụ tai tiếng ở nước Mỹ giữa ông Clinton và cô thư ký nhà trắng, thái độ khôn ngoan của bà Hillary Rodham Clinton khiến nhiếu người nể phục. Khi có chuyện tình lỉnh kỉnh của anh Phạm Duy, các báo ở Sài Gòn khai thác tối đa. Thái độ điềm đạm của chị Thái Hằng còn đáng khâm phục hơn. Các phóng viên cố khai thác ở chị một vài chi tiết nhưng chị chỉ có một câu trả lời: “Tôi rất tin tưởng ở chồng tôi”. Thế là hết, chẳng anh nào khai thác được gì ở chị, nhờ vậy dư luận cũng xẹp dần. Sau này chị cũng không xuất hiện cùng chồng con ở những cuộc vui, những đại hội.

Cái bóng cực kỳ thầm lặng đó làm nên tính cách lớn của chị Thái Hằng. Từ trong đáy sâu tâm tư tôi, chị mãi mãi là một nữ nghệ sĩ rất xứng đáng được kính trọng”.

Phạm Duy trên đường đến đoàn tụ cùng Thái Hằng

Thưa bạn đọc, đó là những gì tôi đã viết 10 năm trước. Và bây giờ, năm 2013, anh Phạm Duy từ trần, tôi cũng được một ông chủ báo nhắc: “Viết bài về Phạm Duy đi ông”. Tôi cũng trả lời như 10 năm trước: “Chẳng có gì để viết về ông ấy cả. Nhiều người viết quá rồi. Tôi chỉ xin nhắc đến chị Thái Hằng. Tôi nghĩ đó là một lẽ công bằng và ít người viết”.

Sau một ngày anh mất, sáng 28-1-2013 tôi và anh Nguyễn Quốc Thái cùng Quốc Anh, phóng viên báo Tuổi Trẻ, mang một trong những vòng hoa đầu tiên đến tiễn đưa anh. Một mái che như cái rạp dựng ngay trên ngõ trước cửa ngôi nhà nhỏ của anh. Lúc đó tôi chỉ thấy vài người quen mặt như ông Nguyễn Ánh Chín, Phạm Thiên Thư, Lưu Trọng Văn, Nguyễn Thiện Cơ, Nguyễn Khắc Nhân, vợ chồng nữ ca sĩ Ánh Tuyết...

Sau lễ nhập quan vào 9g sáng, chúng tôi chia buồn cùng tang quyến, đứng trước bàn thờ thắp nén nhang vĩnh biệt anh. Riêng tôi, chỉ cầu xin anh trên đường đi gặp chị Thái Hằng mang tấm lòng kính trọng của người cùng xóm đến với chị, anh chị mãi mãi bên nhau như những ngày còn ở cư xá Chu Mạnh Trinh.

Những ngày cận Tết

Sang đến chuyện Tết đang đến gần, trong những ngày này, bất cứ một gia đình nào ở Việt Nam cũng nói đến cái Tết đang gần kề, từ ông nhà giàu đến anh rách tả tơi cũng nói chuyện Tết. Mỗi anh nói theo cách của mình. Anh nghèo càng nghèo, càng lo chạy tiền ăn Tết, thậm chí sợ Tết. Anh giàu lại vẫn đi tậu những “đặc sản” tô điểm cho cái vẻ “đại gia” của mình. Tuy thế năm may nhiều đại gia vỡ mặt vì suy thoái, nhưng dù “vỡ mặt cũng còn cái mũi”, vẫn phải làm ra vẻ “đẳng cấp” để che cái túi rỗng. Ngoại trừ những ông “sụm bà chè” không đứng dậy nổi nữa vì bị con nợ đến tận nhà bao vây, có ông trốn luôn ngay từ đầu tháng Chạp.

Nhưng nổi bật nhất là rất nhiều công nhân bị nợ lương từ 1 tháng đến vài tháng, suốt ngày long đong đi kiếm chủ công ty. Họ khổ hơn là những anh chị làm ở ngân hàng, ở những công ty xí nghiệp to đùng không được thưởng Tết hoặc không có lương tháng 13. Những khoản tiền này không có trong hợp đồng lao động và cũng không có trong luật, nên các ông chủ toàn quyền quyết định. Cho nên có những công ty thưởng Tết “không giống ai”. Như công ty sản xuất hương, tặng công nhân mỗi người vài bó hương (nhang) với lý luận nhà nào chẳng cần hương ngày Tết. Một công ty may ở Hà Nội tặng nhân viên mỗi người 70 cái quần đùi (quần lót đàn ông) là thứ hàng bán ế. Thậm chí có công ty còn thưởng Tết cho nhân viên bằng... gạch xây dựng... Đúng là kiểu thưởng chỉ có ở Việt Nam.

Những cảnh chờ tàu xe từ “muôn năm cũ” vẫn tái diễn

Vế quê ăn Tết luôn là mối lo của những anh chị công nhân từ miền Bắc, miền Trung vào miền Nam làm ăn. Dường như chẳng có mối bận tâm nào của người miền Nam ra Bắc kiếm ăn, con số này quá ít, hầu như chỉ có vài ông công chức, vài ông giám đốc gặp thời đang phất mới ra Bắc “lãnh nhiệm vụ” mà thôi. Còn hầu hết là những ông công chức bự từ miền Bắc vào miền Nam lãnh nhiệm vụ quan trọng. Những ông này ở đây lâu năm, có nhà cửa vợ con xe pháo đề huề nên đôi khi cũng chẳng cần “về quê ăn Tết” nữa. Mà có về thì máy bay đi cái vèo là tới. Lo gì cái vặt.

Với người lao động, tình trạng vẫn như cũ bao năm rồi. Nhà tàu nói “cải tiến”, khách kêu “cải lùi”! Trong khi hai bên liên quan chính năm nào cũng như dàn trận đấu với nhau, “cò vé” ở giữa hưởng lợi lớn từ nguồn vô biên là túi tiền của khách.

Vài năm nay công nghệ thông tin lên ngôi nên vé tàu được đặt qua mạng internet. Nhưng khách chờ dài người từ chập tối đến đêm, có người chờ 3 ngày liền mạch vẫn nghẽn đến “sập mạng”, không thể chen vào ghi tên được. Cái nền văn minh ấy coi như tắc tịt. Lại nhào đến nhà ga mua vé. Lại ngày đêm nằm vạ nằm vật chờ đợi mua được tấm vé. Nhưng ra chợ đen thì bao nhiêu cũng có, đi Đà Nẵng hay Hà Nội đều đầy đủ.

Có hàng ngàn lời kêu ca gửi đến các báo. Bạn chỉ cần đọc vài ý kiến của người đi mua vé tàu cũng đủ biết họ bị hành như thế nào:

- Bạn Thế: thepearltb@gmail.com muốn gào lên:

“Tức muốn chết! Ngồi đặt vé cả sáng không được, chạy ra ga Sài Gòn đã thấy 1 đám người kêu ơi ới: “Em ơi, vé về Tết không”. Sau đó là tiến hành giao dịch: 200k 1 vé hẹn vài hôm sẽ có vé. Và tổng thiệt hại cho 1 vé là 1 triệu + 200k nữa @@. Chả hiểu bao giờ mới được như các hãng hàng không nữa? Chung quy vẫn khổ dân!”

- Bạn Mai Thùy Giang có địa chỉ giangthuy@gmail.com viết:

“Không thể chấp nhận được cách làm việc của ngành Đường Sắt Việt Nam (ĐSVN). Đừng đổ lỗi cho nghẽn mạng mà hãy xem lại nội bộ ngành đường sắt như thế nào. Tôi nghĩ, mỗi một mùa Tết chắc mỗi nhân viên liên quan cũng kiếm được chiếc xe hơi nhờ ôm vé đẩy ra chợ đen và các đại lý... Vậy thì lấy đâu ra vé cho người dân mua nữa?... Thật buồn!”

- Bạn Hùng: vu.dinh.hung.234@gmail.com than thở:

“Vậy mà năm nào các ông nhà tàu cũng kêu ầm lên: Chúng tôi đã cải thiện tốc độ đường truyền, mọi người có thể yên tâm... Năm nào cũng cải thiện, năm nào cũng nghẽn, vậy mà chả rút được tí kinh nghiệm nào thì chả hiểu các ông lập kế hoạch, vạch hướng đi thế nào nữa? Mà năm nào cũng tái diễn, sao không thấy mấy ông quản lý cấp trên nữa nói gì nhỉ? Hay cũng lại nói đã vạch kế hoạch rồi và phải làm từng bước một?”

Quá nhiều lời thở than với bao giọt nước mắt ngắn dài, những giọt mồ hôi cay xé mắt... ẩn chứa trong đó. Vậy mà hình như chưa bao giờ động được tới con tim, khối óc của những ai có khả năng và cả trách nhiệm phải thay đổi tình thế?

Những người nông dân cần cù lo đói ngày Tết

Những năm gần đây, nền kinh tế suy thoái, đồng tiền trở nên mất giá, đồ ăn thức uống cái gì cũng cao nên việc bỏ tiền ra thuê người dọn nhà hay giúp việc những ngày cuối năm cũng không còn nhiều như trước. Nhiều khi người ta tự tay làm, chỉ những việc quá khó nhọc hay cần thiết phải thuê thì người ta mới thuê.

Gần Tết là lúc công việc đồng áng cũng khép lại, lao động tự do từ các huyện kéo lên thành phố càng đông, người thì đông mà việc thì ít, kéo theo mức giá trả cho nhân công cũng bèo bọt. Mỗi ngày chỉ khoảng 70-80.000đ VN, may mắn lắm cũng chỉ 100.000đ/ngày.

Nếu như những năm trước, gần Tết là dịp để người lao động tự do kiếm được “đồng ra đồng vào” hơn, công việc cũng nhiều hơn thì năm nay việc cũng ít mà giá trả cũng thấp, thành ra “nghề đứng đường đợi Tết” những ngày cuối năm lại càng trở nên ảm đạm. Trên những góc đường không khó để bắt gặp từng nhóm “cửu vạn” vật vờ, co ro chờ việc.

Anh Hải, một người lao động bốc vác tâm sự: “Vào thời điểm này các năm về trước, ngày nào tôi cũng có vài mối, không đi dọn nhà thì cũng bốc vác gì đó. Từ năm ngoái đến nay thì ít hẳn, chẳng có việc. Giờ đây kinh tế suy thoái, giá cả leo thang nên có sửa sang nhỏ hay dọn dẹp gì thì họ toàn làm lấy, cái gì vất vả lắm thì họ mới thuê. Ban ngày tôi cứ ra đây ngồi chán chê, rồi lại lang thang ra các ngã tư tìm việc mà cũng chẳng ai thuê, Tết nhất đến nơi rồi, ngồi không thế này như ngồi trên đống lửa. Cuối năm mà công việc còn không có thì ra giêng chỉ có mà đói”.

Chứng kiến những cảnh vật vờ, co ro trong giá lạnh của những người nông dân cần cù vào những ngày tháng cuối năm mới thấu hiểu phần nào sự khốn khổ của họ. Tết đang tới gần và cũng như hết thảy những người “tìm Tết” nơi đô thị vẫn đứng co ro tìm cái Tết đạm bạc nhất cũng không xong!

Dân nhà giàu vẫn chơi sang

Thế nhưng có một thành phần ngược hẳn. Thời kỳ bão giá có thể khiến bạn nghĩ rằng các đại gia sẽ “ngại” mở ví tiền sắm những món đồ chơi Tết đắt đỏ. Tuy nhiên, đến làng đào Nhật Tân, chợ hoa Quảng Bá của Hà Nội những ngày này, chứng kiến nhịp mua bán đào, lan giá “khủng” vô cùng sôi động, chắc chắn bạn sẽ hết hồn.

Vườn đào của ông Lê Hàm có khoảng 60-70 gốc đào Thất Thốn. Năm nay, mặc dù kinh tế khó khăn, nhưng giá đào Thất Thốn dường như vẫn chẳng hề bị ảnh hưởng. Những cây Thất Thốn nhỏ nhất cũng có giá trên dưới chục triệu đồng. Cây đào Thất Thốn đẹp nhất trong vườn nhà ông Lê Hàm đã được khách đặt giá 70 triệu đồng, chờ đến ngày Táo Quân tới chở về.

Theo chân một vài đại gia đi sắm đào ở Nhật Tân, có thể thấy giá của những gốc đào bích đẹp có thể được “hét” từ 18-30 triệu đồng một cây. Giá thuê và mua chỉ chênh nhau khoảng 3 triệu đồng. Trong khi đó, giá của cành đào rừng “quý” nhất chợ Quảng Bá đang được ghi nhận ở mức 20 triệu đồng.

Bên cạnh đó, lan hồ điệp cũng rất bền, có thể chơi lâu tới hơn 2 tháng. Giá các loại lan hồ điệp từ 600 đến 800 ngàn đồng một cành, cao nhất có thể cán mốc 1,5 triệu đồng/cành.

Các cửa hàng hoa, siêu thị hoa ở Quảng An bày bán không ít những chậu lan hồ điệp có giá lên tới 20 triệu đồng, 28 triệu đồng, 35 triệu đồng, thậm chí là 65 triệu đồng!

Giá đắt như vậy nhưng có khách mua không? Một người bán lan ở chợ Quảng An cho biết đắt mấy cũng có khách mua, giá càng đắt, dân chơi càng chứng tỏ mình là loại người nào nên thị trường hoa Tết sẽ càng sôi động trong một vài ngày tới. Bên cạnh lan hồ điệp, rất nhiều đại gia Hà Nội đã liên lạc tới hỏi và đặt cọc tiền mua các loại địa lan cao cấp như giống vàng Nhật, xanh Newzealand... Giá cả của mỗi chậu lan này cũng không thể dưới chục triệu đồng.

Thú chơi sang như Mỹ

Lì xì, mừng tuổi đã trở thành việc “không thể thiếu” vào dịp Tết. Cho nên không nhiều thì ít, cứ Tết đến, hầu hết các ông các bà lại nhờ một số người quen “đổi” ít tiền mới để lì xì. Gần đây ở Việt Nam nhiều người, kể cả dân tiểu thương, có cái thú chơi tiền lì xì là 2 đô-la Mỹ. Ông Tứ, nhân viên của trang web liên quan đến đổi tiền, cho biết tờ 1-2 USD được người dân dùng nhiều để lì xì trong dịp Tết nên có mức phí khá cao. Thậm chí để có được tờ tiền loại 2 USD in năm 1976, khách hàng phải mua với giá 160.000 đồng/tờ, hay phải mua với giá trên 450.000 đồng cho tờ in năm 1953. Tờ 2 USD in năm 1917 có giá 2 triệu đồng. Khách hàng mua số lượng nhiều mới có giá đó, còn mua ít giá còn cao hơn nữa.

Đợi cái hài kịch ông Táo để xả hơi

Ở đây tôi chỉ nêu vài hoàn cảnh trái ngược để bạn đọc có thể hình dung thấy những cảnh đời trái ngược tại Việt Nam hiện nay ra sao. Khoảng cách giữa giàu nghèo ngày càng lớn càng sâu, không thể nào san lấp được. Và tại sao lại có những người giàu khủng khiếp nhanh chóng đến thế và tầng lớp lao động, nông dân lại khốn khổ đến như vậy? Câu hỏi tưởng như rất khó trả lời mà thật ra rất dễ. Tại tham nhũng, quan liêu, xa xỉ công quỹ, pháp luật chưa nghiêm minh.

Khi tôi viết bài này, sắp đến ngày 23 tháng Chạp, theo tập tục Việt Nam là ngày ông Táo lên chầu trời để báo cáo về công việc dưới trần thế. Báo chí Việt Nam đang quảng bá rầm rộ cho vở “đại hài kịch táo quân” với những “danh hài” sẽ ra mắt khán giả, nhưng đối với tôi, chẳng có gì lạ, bởi đây chỉ là dịp quả bóng được xì hơi. Dù sao, cười được một tí cũng đỡ buồn!