Cầm ba cành hoa forsythia cuối cùng lên ngắm nghía tôi định ra quầy trả tiền mang về chưng cho có màu vàng thay thế hoa mai, bỗng nghe tiếng thì thầm rất nhỏ của ai đó sau lưng:

- Mẹ ơi hoa vàng giống mai hết rồi, con mua hoa hồng thay thế được không? 

- Hết thì đi chợ khác, phải có hoa vàng giống mai mới đúng nghĩa ngày Tết chứ. Hoa hồng thì cắm lúc nào chả được. 

- Con đi tất cả năm cái chợ của khu này rồi mẹ à. Bây giờ chợ sắp đóng cửa mẹ không quyết định thì coi như không có hoa cúng Tết đó. 

Không đợi bà mẹ bên kia quyết định tôi quay người lại đưa ba cành hoa cho cô gái.

- Cô lấy đi tôi nhường đó.

Cô gái nhìn tôi lúng túng:

- Tại sao chị lại nhường cho em, chị đến trước và đã lấy nó rồi mà? 

- Nhưng em cần nó hơn chị, người già Tết phải có hoa vàng giống mai như thế ngày xuân mới vui vẻ hạnh phúc. Chị ở một mình có hoa hay không cũng chẳng khác gì. 

Nói xong tôi dúi ba cành hoa vào tay cô gái rồi đẩy chiếc xe chợ lấy thêm bịch sữa và vài thứ lặt vặt. Cô gái lẽo đẽo theo sau:

- Chị ơi em ngại quá, em không cố tình nói chuyện với mẹ để chị nghe mà nhường em đâu.

- Thế thì chị xin lỗi đã nghe lén câu chuyện. Em không cần ngại chị về mở internet chọn cây hoa mai đẹp rồi cắt bánh chưng vừa ăn vừa ngắm là đủ Tết rồi. Mà tiết lộ bí mật cho em nghe nha nhờ mánh này mà chị giàu lắm vì tiết kiệm được khối tiền ha ha ha. 

-Vậy sao chị không tìm luôn hình cái bánh chưng vừa ngắm hoa và ngắm bánh thì còn giàu gấp đôi.

- Wao cuối năm gặp cao thủ, em thử đi rồi báo cho chị biết có ổn không khi cái bụng rỗng kêu óc ách cả đêm nhé. 

- Chị không cho số điện thoại thì làm sao em báo. 

Thấy con bé dễ thương và lanh lẹ kết bạn cũng vui tôi chìa chiếc điện thoại ra và trao đổi số của nhau rồi chia tay. Về đến nhà nướng hai lát bánh mì, rót ly sữa rồi mở tivi nghe tin tức để không nhớ là Giao thừa sắp đến. Chưa kịp nhâm nhi thưởng thức thì chuông điện thọai reng, chuyện rất lạ vì bình thường cái điện thoại của tôi chả reng bao giờ vì tôi chả quen nhiều và lạ hơn nữa ai tìm mà khuya thế. Liếc sơ tên người gọi tôi thầm nghĩ thôi rồi đại họa đã đến, ai đời gần mười hai giờ đêm mà gọi reng inh ỏi cho người mới quen biết bao giờ.

- Hello chị, em là Ngân đây. Em về kể chuyện đi mua hoa trễ bị hết hàng may được chị nhường lại mẹ em cảm động cứ khen chị tốt mãi. Và rồi nghe nói chị ăn Tết một mình nên bảo em gọi mời chị đến đón Xuân với gia đình em.

Tôi ngại ngùng ấp úng từ chối với muôn ngàn lý do nhưng sau cùng phải chịu thua con bé lém lỉnh dai hơn dây thun này. Sẵn có hai trái dứa mua để xay nước uống tôi thức trắng đêm làm mứt để làm quà gặp mặt bà cụ có lòng hảo tâm. Mặc dù đã ra sức từ chối và rất ngại khi khi đi ăn ké nhà người lạ nhưng buổi sáng tôi vẫn đúng giờ hẹn chắc vì tôi muốn tìm hiểu không khí Tết trong gia đình hoàn chỉnh có cha mẹ, anh chị em như thế nào. Ngoài trời tuyết trắng xóa lạnh tận xương tủy nhưng đi ăn Tết VN thì ý nghĩa nhất vẫn là áo dài truyền thống nên tôi chọn chiếc áo dài mang từ VN ngày mới qua. Bên ngoài chịu khó khoác thêm cái áo nỉ dày cui dài tới gót. 

Thấy tôi đúng giờ cả gia đình vui vẻ niềm nở đón chào chúc nhau những lời tốt đẹp nhất, ông bà cụ cứ trầm trồ khen chiếc áo dài: 

- Qua đến xứ này mà cô còn giữ phong tục mặc áo dài đi chúc Tết là quý lắm, ông bà nhà khéo dạy con quá. 

- Dạ cám ơn hai bác quá khen, thật ra cháu mồ côi từ nhỏ. Cháu mặc áo dài vì đây là chiếc áo đầu tiên và duy nhất cháu có trong cuộc đời. Cháu quý nó lắm chỉ mặc trong những dịp lễ lộc trọng đại mà thôi. 

Bầu không khí đang rộn rã vui vẻ bỗng chùng xuống ai cũng thấy như có lỗi nên vờ lăng xăng bày bàn ăn, bác trai bảo: 

- Ăn cơm được chưa, tôi thèm bánh chưng củ kiệu quá rồi.

Bữa cơm Tết gia đình thật vui vẻ ấm cúng, có bánh chưng, củ kiệu, giò thủ, miến gà, chân giò hầm măng món nào cũng thơm ngon và chưng bày đẹp mắt. Ông bà cụ cứ tiếp thức ăn và bé Ngân lăng xăng chạy tới chạy lui tiếp tôi thật nồng hậu. Chỉ riêng ông anh của Ngân ngồi như keo dính đít chả buồn nhúc nhích mặc dù ăn uống cũng nhiệt tình và lâu lâu cũng có tham gia vài câu cho bữa tiệc thêm phần rôm rả. Mọi người hỏi tôi qua lâu chưa, lần đầu tiên thấy tuyết rơi có sợ không? 

- Dạ cháu qua đã được bốn năm theo diện học bổng toàn phần của đại học Mc Gill. Cháu đã học xong và đang đi làm cho hãng .......

Ai cũng trầm trồ khen tôi giỏi nên mới vớ được học bổng của trường đại học danh tiếng và bây giờ lại được hãng lớn nhận. Tan tiệc ra về lòng vui khôn tả vì được quen biết một gia đình rất đạo đức, tử tế. Và vì..........

                    ***********

Tôi mở tủ lấy ra đôi guốc mộc mang theo cùng với bộ áo dài mặc sáng nay ngắm nghía để nhớ về mùa xuân ở quê nhà năm tôi mười lăm tuổi.

                     ************

Quê tôi nghèo lắm cây cối xác xơ, sỏi đá khô cằn, chó gầy trơ xương sủa không thành tiếng. Năm đó gần Tết ủy ban thông báo có phái đoàn từ thiện nước ngoài sẽ đến và phát quà cho những người nghèo, già neo đơn. Cả làng mừng vui rủ nhau ơi ới đi từ sáng sớm vì sợ đến trễ hết phần. Hôm đó như thường lệ tôi vác dao đi chặt lá chuối, tước bỏ cuống xếp lại thành từng tệp đem ra chợ bán, vì gần Tết lá chuối đắt như tôm tươi chỉ thoáng cái là đã hết nhẵn. Trên đường về ngang qua ủy ban phường thấy hai xe to tướng chắc ở thành phố về đang phát quà tôi giật mình nghĩ đến bà Tám Ớt. Dúi vội cái sọt và con dao vào bụi tre gần đó nín thở chạy một mạch lại nhà bà. Đúng như tôi nghĩ bà ngồi ngoài sân mắt nhìn về hướng ủy ban một cách thèm thuồng. Tôi chạy tới khom lưng cõng bà chạy băng băng ra ủy ban. Đặt bà ngồi xuống thềm tôi dặn: 

- Bà ngồi đây lãnh quà, chút nữa con quay lại cõng bà về. 

- Con không ở lại lãnh quà sao, con cũng nghèo mà? 

- Người ta chỉ cho người nghèo già đơn chiếc thôi, con có nghèo nhưng chưa già con tự làm kiếm tiền nuôi thân được mà bà. 

- Ơ.......ơ ơ. 

Không đợi bà ơ thêm tiếng thứ tư tôi chạy bay lại ḅui tre tìm kiếm gia tài cất giấu khi nãy, may quá cái sọt và con dao vẫn chưa bốc hơi. Dựa lưng vô gốc tre thở hồng hộc tôi thò tay vào cái sọt lấy ra cuốn sách ngồi đọc trong lúc chờ bà Tám Ớt. Cả xóm đặt tên bà như vậy vì nhà bà trồng ớt cay nhất làng chắc nhờ sự hợp tác của bầy gà suốt ngày lang thang trong vườn. Ngoài kia bác Việt kiều trao quà cho bà Tám ân cần thăm hỏi:

- Sao bà đến trễ thế may là chúng tôi chưa về. 

- Tui bị đau chân đi không được may nhờ con Hường đi bán về sớm cõng giùm tui tới chứ không thì....... 

- Rồi cô đó đâu sao không ở lại lãnh quà? 

- Tui có biểu nó ở lại nhưng nó nói quý ông bà chỉ phát cho người già nghèo neo đơn. Nó còn trẻ tự mưu sinh được không dám tham. Nó dặn tui lãnh xong ngồi đây chờ chút nó quay lại cõng tui về.

- Thương nhỉ, nhưng đây cũng là gói quà cuối cùng chả làm sao được. 

Đứng sau lưng mẹ phụ giúp phát quà Tú đã chú ý cô gái trắng như cục bột bánh bao, tóc bum bê cắt theo kiểu gáo dừa úp ngược, con mắt to tướng, ăn mặc xốc xếch cõng bà cụ đến vào giờ chót rồi vụt biến mất. Bây giờ Tú đã hiểu, thay vì phụ ba mẹ dọn dẹp đồ lên xe Tú chân thấp chân cao khập khiễng băng qua đường nơi có quán nước dừa tươi, quán cơm bình dân và một tiệm tạp hóa. Tiệm tạp hóa dưới quê bán từ gạo muối nước mắm nước tương, đậu xanh, đậu đỏ, me ngọt Thái Lan cho tới vé số Kiên Giang, Tiền Giang ôi thôi hầm bà lằng.

Đi tới đi lui ngắm nghía mắt Tú dừng lại nơi đôi guốc gỗ đơn sơ mộc mạc vì anh chợt nhớ lúc nãy cô bé cõng bà cụ chạy chân không. Bên cạnh đôi guốc là xấp vải tơ rẻ tiền màu thiên thanh và xấp vải trắng gói trong bọc nilon để không bị bụi làm hoen màu. Bà chủ bảo xấp vải xanh đủ may áo dài và xấp trắng để may quần. Mua xong ba thứ Tú băng qua đường trở về ủy ban đúng lúc cô gái đã trở lại khom lưng xuống cõng bà Tám lên. Bao gạo, chai nước tương, thùng mì gói cồng kềnh cứ rơi long lóc chẳng sao giải quyết được. Thấy vậy  anh Tâm đi cùng đoàn ra phụ cõng bà Tám, cô bé ôm quà trước ngực dẫn đường vừa đi vừa hồn nhiên: 

- Bà Tám sướng nha năm nay có quà Tết Việt kiều, có cả dầu gió xanh nữa xức lên thơm phức luôn. 

Tú ôm đôi guốc và hai xấp vải gói trong tờ giấy báo đi theo bên cạnh, con đường đất gồ ghề thỉnh thoảng có vài vũng nước nhỏ còn sót lại của cơn mưa đêm qua. Anh Tâm hỏi chuyện về sinh hoạt và đời sống của dân làng, Tú chỉ lắng nghe mà không một lời. Đi ngang bụi tre Hường rẽ vào lấy cái sọt có con dao to tướng Tú nhìn hết hồn xanh cả mặt mày. Anh Tâm cũng điếng người giả vờ giả lả hỏi:

- Bé con đi đâu mà xách con dao to tướng vậy?

- Nó đi chặt lá chuối bán ngoài chợ cho bà con gói bánh tét chứ không có gì đâu mấy chú đừng sợ. Dòm nhỏ con chứ cũng mười lăm tuổi rồi, học giỏi nhất làng này đó. Chặc..... nhưng nghèo quá biết theo được tới đâu. 

Tú an tâm thở phào nhẹ nhõm, lòng hơi hối hận với ý nghĩ  thoáng qua khi vừa nhìn thấy con dao. Đưa bà Tám vào nhà anh Tâm và Tú vội kiếu từ quay trở lại ủy ban để cùng phái đoàn từ thiện trở về thành phố ngay trong ngày. Tú để gói quà vào cái sọt nói nhỏ: 

- Tặng em nè, có đôi chân lành lặn phải biết quý đừng đi chân không chai gót mất đẹp. 

Hường sững người nhìn Tú không chớp mắt, cảm động

lí nhí cám ơn rồi đứng nhìn theo người ân nhân chân thấp chân cao khập khiễng xa dần, xa dần.

                   *************** 

Đã bao năm qua tiếng nói dịu êm và khuôn mặt sáng ngời nét nhân từ ấy chưa bao giờ phai nhòa trong tâm trí tôi. Nay gặp lại có thể anh không nhận ra, anh đã quên chuyện đôi guốc mộc năm xưa nhưng tôi vẫn nhớ như in. 

Liên tiếp những ngày sau đó tôi và Ngân cứ gọi nhau ơi ơí nói chuyện không ngừng nghỉ về chuyện học hành, chuyện khó khăn làm sao để hội nhập đời sống mới, chuyện đi làm cứ bị đồng nghiệp xoa đầu như em bé vì nhỏ con chỉ đứng tới vai họ. Về chuyện quê một cục vì đi nhà hàng với các đồng nghiệp trong công ty, ăn steak mà xịt đầy maggi và ớt tabasco hôm sau bà thư ký già thì thầm nói nhỏ "Con gái cưng ăn steak đừng thêm gia vị gì hết, như thế mới cảm nhận được vị ngon ngọt của thịt bò" đó là lần đầu tiên ăn steak. Về chuyện mẹ của em mỗi năm sinh nhật, ngày lễ Mẹ, Giáng Sinh ai biếu quà là giận bắt đưa hóa đơn để đi trả lại. Chỉ cho bao thư là cười hớn hở vì mẹ cần tiền để làm từ thiện giúp người nghèo ở VN. Về chuyện ba bị tiểu đường nhưng thích ăn ngọt cứ lục tủ lạnh ăn vụng chè của mẹ hoài. Về chuyện ông anh hai rất giỏi và thành công trong sự nghiệp nhưng sao sao í chẳng cua được cô nào nên giờ vẫn ế. Bé Ngân kể biết bao chuyện gia đình nhưng tôi chỉ nhớ mỗi chi tiết anh hai còn “ế”. 

Hôm nay 14 tháng 2, tôi mua một đóa hồng nhung tươi thắm. Lấy tờ giấy báo gói đôi guốc mộc cột ngang bằng dây lạt thắt nơ. Cắm đóa hồng nhung xuyên qua dây lạt tôi đến nhà Ngân  đặt trên capot chiếc xe cũ không thể tìm chiếc nào cũ hơn được nữa của anh Tú đậu trong sân. Đúng như lời nằm vùng đưa tin 7 giờ 45 anh ra xe, thoáng ngạc nhiên khi nhìn thấy gói quà anh nhìn quanh quất như tìm kiếm rồi ôm gói quà vào xe ngồi im rất lâu. 

Sau bữa cơm chiều điện thoại của tôi có tin nhắn "Con bé ngu ngốc qua lấy đôi guốc về đi, tôi tật nguyền làm sao mang guốc. Còn hoa nữa ai lại tặng hoa cho con trai bao giờ" 

Tôi lặng người gửi trả một khuôn mặt buồn với hai giọt lệ "Em sẽ qua lấy hoa nhưng guốc và bộ áo dài xin gửi trả lại, cùng năm ngàn Mỹ kim em nhận được qua bà Tám Ớt trong suốt thời gian đi học". 

- Như vậy đóa hồng này trừ vào năm ngàn hả, sao đắt thế? Mà tặng hoa hồng ngày này có biết ý nghĩa gì không? 

Tôi gửi trả lời bằng một trái tim to tướng. Một phút sau: 

- Chỉ tặng đôi guốc mà bị ép duyên kiểu này, biết thế gặp ai anh cũng tặng guốc thì bây giờ đã có cả chục cô để chọn lựa rồi ha ha ha". 

Hai hàng nước mắt trên má còn  chưa khô tôi bật cười với hai chữ ép duyên. Có tiếng gõ cửa dồn dập tưởng như cháy nhà, tôi mở tung cánh cửa mà không kịp hỏi chuyện gì. Anh Tú đứng ngay cửa phòng với bó hồng to tướng trên tay:

- Tặng hoa là phải nguyên bó thế này biết chưa, người gì hà tiện thế không biết.

- Có biết chứ, nhưng tặng nguyên bó lỡ bị trả lại......uổng. 

Lê Ka

Thưa cách đây gần 50 năm, nghĩa là nửa thế kỷ, nghĩa là lâu lắm rồi, ngày tui mới về với em, nghĩa là em mới cưới tui.

(Hi hi! Xin mở ngoặc ở đây một chút về tiếng Việt sau nầy trong nước! Tui thường đọc thấy mấy ông nhà báo quốc doanh viết rằng: Hoa hậu X, Y gì đó cưới chồng?!

Thưa tiếng Việt mà tui học hồi năm nẳm, Thầy, cô tui dạy rằng: “Trai cưới vợ; gái lấy chồng!” Chớ tui chưa hề thấy gái cưới chồng bao giờ cả!

Hay là tại vì xa quê đã lâu, tiếng Việt của tui giờ đã rỉ sét, đã lạc hậu hết rồi chăng? Không theo kịp với trình độ của những nhà văn thời ôn dịch?!)

Thôi thì cho rằng em cưới tui đi, để cho tui lên giá một chút… Chớ già rồi cái gì cũng xuống hết trơn hết trọi hè!

Lấy chồng dạy giáo; cho dù mình dốt đặc cán mai, hổng biết chữ Nhứt một, đám học trò ra đường gặp mình, bao giờ cũng giở nón cúi đầu: “Thưa cô! Bộ hổng khoái hay sao?”

Hai là vì tui dạy Sử, Ðịa… nghĩa là chuyện hồi xưa không hà. Giáo sư Sử Ðịa ai cũng bị bịnh nghề nghiệp, mê cổ vật; nên cho dù sau nầy em yêu trở thành bà già, già háp, xấu, má hóp da nhăn! Hề gì? Càng già tui lại càng yêu, càng trân quý! Bộ hổng khoái hay sao?

Hổng thấy Vương Hồng Sển tiên sinh, chuyên sưu tầm cổ vật, sống với em yêu là Bà Năm Sa Ðéc suốt 4, 5 chục năm mà tình đôi ta vẫn còn nồng như hồi mới cưới hay sao?

Em yêu của tui thông minh hết sức nhe! Vậy mà bấy lâu nay tui cứ tưởng là em lù khù; ai dè em vác cái lu mà chạy…

Thưa bà con!

Tết nghe câu vọng cổ Út Trà Ôn: Gánh nước đêm trăng để nhớ con bồ cũ mà tui từng gánh nước dùm em mấy trăm ‘đôi’ rồi sau đó em cặp ‘đôi’ với thằng khác!

…Nghe vọng cổ đã rồi qua nghe tân nhạc:

“Ðêm nhớ về Sài gòn… thấy phố phường buồn xưa chưa nguôi, những con đường thèm đôi chân vui, đã bao lâu chờ đợi, đường im nghe quá khứ trong sầu, đường chia ly vẫn ngóng tin nhau, tình lẻ loi canh thâu…”

Mấy ông nhà nhạc nầy nhớ Sài Gòn, là nhớ phố nhớ phường; vì xưa tối ngày mấy ổng cứ đi long nhong ngoài đường, rồi vô quán cà phê nghe nhạc của chính mình viết mà người khác hát để… “Tiếng nhạc vàng gọi từng âm xưa, ánh đèn vàng nhạt nhòa đêm mưa, ai sầu trong quán úa…

Ðể...  bóng mẹ hiền mờ mờ bên song, mắt người tình một trời mênh mông, gợi bao nhiêu cho cùng…”

Thưa tui cũng nhớ Sài Gòn như mấy ổng vậy; nhưng nhớ vì tò mò…

Tui nhớ nhứt là cái đường Da Bà Bầu mà trên đường đó, ông Nhạc trẻ Trường Kỳ hồi xưa, sau qua Canada viết báo, từng nói nhà tui ở đấy đó nhe…

Chu choa người ta ở mấy con đường đẹp và thơ như Duy Tân, Tự Ðức hoặc giàu như ở Tú Xương, người ta khoe là quá phải. Ổng ở đường Da Bà Bầu mà ổng cũng khoe?

Song, nghĩ cho kỹ! Mấy ông viết báo phải có cái đề tài gì độc nhứt vô nhị trên chốn giang hồ, bài viết mới ăn khách, không lo đụng hàng hay chôm của người khác trên web…

Cả ngàn ông ký giả, chỉ có Trường Kỳ là ở đường Da Bà Bầu thì khoe là cũng phải quá rồi…!

Dà xin tầm chương trích cú để thỏa mãn cái óc tò mò của một tay nhiều chuyện như tui, Da Bà Bầu hổng phải là da của bà bầu đâu.

Mà là quán của một bà tên Bầu (hay đang có bầu) dưới gốc một cây Da.

Bà con miền Nam mình gọi là cây Da; bà con miền Bắc 54 mình, như ông Trường Kỳ gọi là cây Ða…

Nếu cho ổng đặt tên thì Da Bà Bầu nó sẽ thành Ða Bà Bầu (để thiên hạ tưởng rằng đàn bà con gái trên đường nầy ai cũng ôm một bụng bầu hết ráo… thì càng thêm báo…)

(Cây Da trốc gốc trôi rồi! Em xa người nghĩa đứng ngồi không an. Hay cây Da trước miễu, ai biểu cây Da tàn… Bao nhiêu lá rụng thương chàng bấy nhiêu! Dù sau 75, cây Da tàn và chàng đã bỏ nàng, vọt mất tiêu rồi!).

Cây Da thân lớn, tàn lớn, chống mưa bão phẻ re hè! Nếu cây Da không nằm cạnh bến sông là khó lòng trốc gốc lắm; nên bà Bầu mở cái quán dưới tàn cây Da nầy vừa mát vừa phẻ trong cái nóng, bức của cái đất Sài Gòn.

Thưa xa quê từ độ đứt phim nên bà con mình lúc buồn tình hay đem cuốn phim cũ ra mà chiếu lại…

Mấy tay to mặt lớn, có trách nhiệm nhiều về cái vụ mất nước nầy thì viết hồi ký để phủi trách nhiệm: “Hổng phải tại tui! Mà tại Trời xui khiến nên đôi mình mới xa?!”

Còn bà con nào hơi ‘bèo’ bởi con nhà ‘nghèo’, không chức tước danh phận gì ráo thì chiếu lại tuồng cũ như Vàm Kinh Cũ, nếu em xưa ở gần một bến sông…

Con anh nào dân chợ, đi đường lộ đá xanh đã quen chưn, thì viết Con Ðường Cũ.

Nên tui cũng bắt chước quý ông anh viết về con đường tình ta đi, cho nó có tụ, vui với người.

Vui đâu hổng thấy, tui chiếu phim cũ, vô tình, sót một khúc là bị rầy:

Chẳng qua khi viết bài về: “Ðề ơi lúc chiều về mình đánh con dê . Mà sao đề lại xổ con kê (tức con gà) hỡi đề!” tui có nhắc tới đường Trần Hưng Ðạo B mà bị rầy quá xá.

Ông bạn văn của tui vốn là bà con, cháu chít chừng mấy mươi đời vương của Trần Thượng Xuyên, ở Cù lao Phố, Biên Hòa! Vì ủng hộ Nguyễn Ánh nên bị nhà Tây Sơn dợt cho một trận lên bờ xuống ruộng. Ðại Phố điêu tàn phải chạy về Chợ Lớn làm ăn buôn bán tiếp.

Vừa là tác giả vừa là độc giả mà thằng chả khó dàng trời mây đi.

Giả bắt lỗi là tui viết Trần Hưng Ðạo B là hổng có được.

Con đường nầy là do ‘Vi Xi’ nó đặt ra năm 1976; hổng phải thời mình, nên ảnh hổng có chịu…

Trần Hưng Ðạo B nầy là cái đường Ðồng Khánh, thời Việt Nam Cộng Hòa mình, chạy từ đường An Bình mút chỉ vô tới Chợ Lớn.

“Tui sanh đẻ ở đó nè ông Nội!” Ảnh nói với tui như vậy đó bà con ơi!

Anh muốn đem tên con đường xưa em đi, đường Ðồng Khánh, vô bài viết của tui mới được. Bạn bè mà! Muốn là chiều!

Thế là tui lại tầm chương trích cú từ ông Vương Hồng Sển, ông Bình Nguyên Lộc tới ông Sơn Nam. Toàn là những ‘bồ’ kiến thức về đường phố Sài Gòn mà ngộ cái là… hổng có ông nào sanh đẻ tại Sài Gòn hết ráo?!

Ông Vương Hồng Sển dân Sóc Trăng! Ông Bình Nguyên Lộc dân Ðồng Nai, Biên Hòa (Lộc của ổng là con nai đó bà con ơi)! Còn ông Sơn Nam (không ở trên núi) mà tuốt miệt Gò Quao, Rạch Giá!

Thưa trở lại thời Tây chiếm đóng! Sài Gòn và Chợ Lớn bị ngăn cách bởi một vùng đầm lầy. Từ Sài Gòn vô Chợ Lớn, đi đường Route Haute (Ðường Cao) tức đường Hồng Thập Tự, chạy trên đồi cao, nối với Route B***e (Ðường Thấp), chạy ven đầm lầy, tức đường Nguyễn Hoàng vào những năm 60.

Mãi tới ngày Mùng 9 Tháng Chạp năm 1913, Tây lục lộ mới xây xong con đường thứ hai, đặt tên là Ðại lộ Sài Gòn- Chợ Lớn băng qua vùng đầm lầy…

Cuối năm 1916, Ðại lộ nầy đổi tên là Ðại lộ Galliéni, tên một viên tướng Tây có công trạng với Thực dân Pháp vừa mới đi chầu ông bà ông vải.

Ðại lộ Galliéni bắt đầu từ đại lộ Bonnard (tức đường Lê Lợi, trước chợ Bến Thành), chạy tới đường An Bình, nối với đường des Marins, tên thời Tây, sau đó chánh phủ mình đặt tên là đường Ðồng Khánh!

(VC không khoái Vua Ðồng Khánh nhà Nguyễn nên đổi tên khúc đường nầy là Trần Hưng Ðạo B) để tiếp tục đi vào Chợ Lớn.

Do đó nếu anh bạn văn Tàu lai của tui hổng chịu tên Trần Hưng Ðạo B thì anh cự tụi nó! Sao lại quay qua cự tui hè?

Thưa tụi nó bây giờ đặt tên đường phố lôm côm lắm! Tui đâu có dám binh mấy cái chuyện ngu ơi là ngu nầy đâu.

Chớ hồi xưa chánh phủ VNCH mình đặt tên đường đâu ra đấy, lớp lang thứ tự, hợp lý chớ đâu có loạn xà ngầu như bây giờ…

Chẳng hạn từ Bến xe Miền Tây vô Chợ Lớn trước, mình có Hồng Bàng, An Dương Vương, Triệu Ðà… Bà Triệu… rồi thì có Lý Nam Ðế, Triệu Quang Phục…

Cứ thế vào càng gần trung tâm thì càng gần hiện tại như Lê Lợi, Lê Lai, Nguyễn Trãi…

Nhà Nguyễn mới vãn hát không lâu, lại càng gần trung tâm hơn nữa như: Nguyễn Hoàng, Minh Mạng, Tự Ðức cùng chư tướng như Võ Tánh, Ngô Tùng Châu, Lê Văn Duyệt…

Các bến sông thì có Vạn Kiếp, Hàm Tử… lớn nhất tên Bạch Ðằng… Nơi mà quân ta đã thủy chiến mấy trận làm Tàu phù… phù mỏ hết ráo!

Thưa! Tên đường là chuyện lớn, chuyện quan trọng, chớ không phải là chuyện giỡn chơi. Vì nó có cất giữ biết bao nhiêu là kỷ niệm của những người con xa quê, viễn xứ như chúng ta.

Anh bạn văn, đường Ðồng Khánh, hỏi tui Tết nầy có về Sài Gòn ăn Tết hay không?

Tui trả lời: “Tui chỉ về khi nào không còn đường Trần Hưng Ðạo B nữa mà phải là đường Ðồng Khánh mới được!”

Chi vậy? Vì tên đường năm cũ, tui mới quen, mới thuộc, mới biết đường lại nhà anh, kiếm tiền lì xì và nhậu chơi…

Còn cầm bằng tên đường cũ mất rồi vẫn không phục hồi trở lại, mà tui ham vui về, sợ đi lạc, bị xe bắt chó bắt thì tội nghiệp cho con vợ của tui lắm nhe!

đoàn xuân thu

melbourne

 

Hôm sau, tỉnh rượu, hết tiền, chú đem tới nài nỉ bán lại cho ông thầy lang với giá một nửa. Ông này tin sự dị đoan hễ vé người ta bán lại là trúng nên cò kè bớt một thêm hai, cuối cùng cũng xong. Bất ngờ trúng thiệt, chú Tư tiếc lắm.

Người vợ nhỏ vốn khôn ngoan lại được nuông chiều bèn xúi chồng bỏ vàng ra mua muối hột từ ngoài Bà Rịa đem về cung cấp cho lò muối nhà ông Tư Lùng đặng ăn tiền đầu. Thầy lang tuy hổng ham nhưng cũng bằng lòng. Vậy là cô lui tới hàng ngày rồi quen với chú Tư Sở.

- Không. Tôi mắc dạy. Bỏ giờ, xin nghỉ ở nhà để dự một bữa tiệc, tiễn chân Ngọc lên phi trường, học sinh dị nghị.