Bên Đời Quạnh Hiu 

Thôi em yên nhé phận người

Dẫu mưa giông đổ trên đời quạnh hiu…  (BC)  

Cô sinh ra trong một gia đình trung lưu trí thức. Ba cô là đại úy không quân. Lương của ông không nhiều, nhưng đủ nuôi vợ và đàn con sáu đứa. Như đa số những phụ nữ thời bấy giờ, mẹ cô chỉ ở nhà quán xuyến gia đình. Mọi việc sẽ thuận lợi theo dòng đời, nếu không có hai biến cố đột ngột xảy ra. 

Biến cố thứ nhất là, cha cô tử trận. Mẹ cô lâu nay chỉ biết việc nội trợ, giờ phải ra ngoài bươn chải nuôi con thật khó khăn. Là con cả, cô thấy mình có trách nhiệm ghé vai gánh vác gia đình cùng mẹ. Cô gạt ước mơ trở thành bác sĩ hằng ấp ủ, để ghi danh vào đại học sư phạm. Sau khi tốt nghiệp và đi dạy, thì lao động chính trong nhà là cô. mẹ lại lui về với công việc nội trợ. 

Trường Sư Phạm Thực Hành, nơi cô giảng dạy, là ngôi trường tiểu học đầu tiên kết hợp với cơ quan giáo dục Hoa Kỳ. Học sinh được học chương trình giáo dục tiêu chuẩn tốt nhất, nhưng hoàn toàn không liên quan gì đến vấn đề chính trị. 

Để nâng cao năng lực, hằng năm, Thầy cô có thành tích xuất sắc được chọn sang Hoa Kỳ hay các nước Đông Nam Á hoặc Châu Âu tu nghiệp. Dĩ nhiên, với bằng cấp thủ khoa Đại học Sư Phạm và khả năng dạy giỏi, cô đã được chọn tu nghiệp Thái Lan hai năm.

Khi cô trở về, thì xảy ra biến cố thứ hai. Cộng sản lấn chiếm miền Nam Việt Nam.  

Với hồ sơ vừa tu nghiệp trở về, cô bị quy chụp là “thành phần phản động, theo chân đế quốc Mỹ”. Hình phạt cho cô  là không được đứng lớp giảng dạy, mà chỉ làm công việc vệ sinh trong trường. Cô đau khổ lắm. Nhưng trong tình hình tranh tối tranh sáng của những ngày vừa mất nước, cô đành phải nhẫn nhịn, tiếp tục chịu đựng  đắng cay. Để lý lịch gia đình không thêm “những tiêu cực“. Để cho gia đình được bình yên. Để cho các em còn có thể học và làm việc.

Hưng, người yêu của cô, một quân nhân chế độ cũ. Sau khi đi “học tập cải tạo“ về, anh cũng bị chính quyền địa phương quản lý rất chặt chẽ. Anh bàn với cô, tìm cách đi vượt biên. Trầy trật vài lần, cả hai cũng đến đảo. Và sau đó, may mắn họ được định cư vào Mỹ.

Những ngày đầu tiên đặt chân trên đất Mỹ thật khó khăn. Nhưng họ là những người trẻ tuổi, nên bắt kịp nhịp sống mới rất nhanh. Lúc đầu,anh và cô làm đủ thứ nghề vặt vãnh như phát báo, phục vụ bàn… Dành dụm được một ít tiền, anh dự định cùng cô ghi danh học lại. Nhưng cô từ chối, vì phải làm việc kiếm tiền gửi về quê nhà. Mẹ và các em đều trông chờ vào cô.  

Trong khi anh vừa làm vừa học, thì cô ôm đồm 2 jobs mỗi ngày. Cuối tuần xưởng nghỉ, cô làm phục vụ bàn hay nhận dọn dẹp nhà. Nhiều khi cả tuần hai người không gặp nhau. Khi anh than thở: 

- Trời ơi, gặp mặt người yêu mà khó như gặp tổng thống vậy!

Cô cười vuốt vuốt mũi anh:

- Thì bây giờ mình gặp nhau rồi.

Anh nắm lấy những ngón tay nhỏ của cô: 

- Em không nhớ anh sao? 

Cô chớp chớp mắt, cúi xuống thẹn thùng. Có, cô nhớ anh đến quắt quay. Đôi lúc, cô chỉ muốn bỏ dở công việc mà chạy đến bên anh. Nhưng cô lại nói khác đi với lòng mình:  

- Thôi, chịu khó chút đi mà. Em còn phải kiếm tiền gửi về nhà nữa. 

Nghe điệp khúc đó lặp lại, anh chỉ biết thở dài. Sinh nhật anh. Cô xin nghỉ một ngày. Anh đưa cô ra biển. Đầu mùa Xuân, bãi biển còn vắng lắm. Bờ cát vàng trải dài tít tắp. Nước biển trong xanh lấp loá ánh mắt trời.  

- Đẹp quá. Tuyệt vời quá. 

Anh nhấc bổng cô, quay vòng vòng và hét to trong nắng sớm. Chiếc váy cô xòe ra. Mái tóc cô bay bay. Và môi cười cô rạng ngời hạnh phúc. Anh mở túi lấy ra cặp mắt kính. Anh đeo cho mình và cho cô. Hai người nằm dài trên  cát. Đầu cô gối lên tay anh. Tiếng sóng biển rì rào, rì rào không dứt.  

Khi nắng lên cao, anh giương dù lên. Họ ngồi tựa lưng vào nhau ăn trưa. Hai chiếc bánh Hamburgers. Hai lon nước ngọt. Chỉ có thế thôi. Nhưng ngon hơn mọi thứ trên đời. Rồi anh lấy cây đàn guitar từ trong cốp xe. Họ vẫn ngồi dựa lưng nhau như thế. Và anh hát cho cô nghe những bài tình ca trong tiếng sóng biển rì rào. Khi chiều xuống, anh đưa cô trở về.  

Lúc xe dừng trước nhà, anh nắm chặt lấy tay cô. Giọng anh hơi run vì xúc động: 

- Em làm vợ anh nhé. Anh yêu em.

Giây phút này anh chờ đợi rất lâu. Và cô cũng chờ đợi. Nhưng … Cô nhớ đến phút giây lâm chung của mẹ. Cô nhớ đến lời hứa của mình. Lời hứa sẽ thay mẹ lo lắng cho các em. Cô yêu anh lắm. Anh là tất cả hạnh phúc của cô. Là cuộc sống của cô. Nhưng, cô là cuộc sống của các em mình. 

- Anh chờ em vài năm nữa nhé. 

Cô run run nói mà không dám nhìn vào ánh mắt anh. Cô sợ nhìn thấy nỗi buồn trong đôi mắt ấy. Cô sợ mình sẽ bật khóc. 

Cô vẫn miệt mài làm việc. Một chuyến tàu vượt biên là hai cây vàng. Nhưng đâu phải một lần đi là một lần xuôi chảy, trót lọt. Nếu có sự cố, khả năng lớn là số vàng bị mất đi. Và cô lại cố làm để gửi về quê nhà chuẩn bị cho chuyến đi khác của em mình. Sự chịu thương chịu khó của cô cuối cùng cũng được bù đắp phần nào. Bốn  đứa em đã qua bên đây. Chỉ một đứa còn kẹt lại.  

Khi đưa được các em qua đây xong,  thì cô còn trách nhiệm giúp cho chúng hòa nhập cuộc sống mới, trở lại trường, rồi mới tìm một việc làm ngoài giờ để hỗ trợ cho những chi phí học tập.

- Làm vợ anh nhé. 

Không biết đây là lần thứ bao nhiêu anh nói với cô điều này. Chỉ khác một điều, lần này anh không để cô kịp từ chối. 

- Em nhìn thẳng vào mắt anh rồi trả lời cho anh biết, em có thật sự yêu anh không? 

Cô rưng rưng ngước lên: 

- Em yêu anh. Nhưng… 

- Em không nghĩ đến hạnh phúc của chúng mình sao? Em còn bắt anh chờ đợi đến bao giờ? 

- Chừng nào thằng út qua thì… 

- Thì sao? Các em của em đã trưởng thành rồi. Trách nhiệm của em cũng đủ rồi.  

Ba mẹ mất sớm. Bao lâu nay, với các em, cô không chỉ là chị cả, mà còn hơn thế nữa, là một người cha, người mẹ. Cô yêu thương và muốn giúp cho chúng được thành đạt như nguyện vọng của ba mẹ. 

Giọng anh rắn rỏi, cương quyết: 

- Lần này, anh muốn em hãy lựa chọn rõ ràng. 

Chưa bao giờ cô thấy anh xúc động như thế. Anh nhìn cô đăm đắm. Chờ đợi. Cô có thể thấy tất cả niềm mong đợi trong ánh mắt anh. Cô muốn hôn lên đôi mắt đó những nụ hôn yêu thương, nồng cháy và thầm thì hàng trăm hàng nghìn lần lời yêu anh tha thiết. Nhưng cô không thể. 

- Hãy cho em một thời gian nữa, anh nhé…

Bàn tay anh chợt buông rời tay cô. Đôi vai anh thõng xuống, rã rời. Lẳng lặng, anh quay bước đi. 

Ngày đám cưới anh, cô không đến dự. Cô ngồi nhìn tấm thiệp màu hồng, tấm thiệp báo hỉ của anh với một người không phải là cô. Cô tưởng chừng mình có thể hóa thành đá, nếu nước mắt không ngừng chảy xuống không thôi. Lâu, thật lâu, cô với tay lấy cây đàn.  Những ngón tay cô dạo nhè nhẹ âm điệu nào buồn hiu hắt. 

Cây sang thu lá úa rơi mù

Chuyện ngày xưa heo hút trong mơ…

Cô như thấy con đường vàng lá mùa thu. Gió vờn nhè nhẹ cho vạt áo cô bay, cho tóc cô bay. Áo anh cũng trắng như màu áo cô. Màu áo trắng chợt thoắt nhòa vào chùm mây trắng.

Dù đến rồi đi tôi cũng xin tạ ơn người 

Tạ ơn đời, tạ ơn ai đã cho tôi

Còn những ngày ngồi mơ ước cùng người. 

Anh đã đến và anh đã đi. Còn đó là những kỷ niệm tuyệt vời của một thời yêu dấu. Cảm ơn anh. Cảm ơn người. Mãi mãi vẫn còn nồng nàn trong ký ức… Sợi dây đàn chợt đứt vang lên một tiếng “bựt” thật sắc. Cô nhìn xuống ngón tay mình. Máu từng giọt nhỏ xuống. Từng giọt nhỏ xuống…  Căn phòng vắng lặng. Chỉ có chiếc bóng cô lẻ loi hắt lên tường. 

Cuối cùng thì cô cũng hoàn thành được tâm nguyện. Năm đứa em đã đến Mỹ. Các em lần lượt ra trường, thành đạt và có cuộc sống ổn định. Em gái út sống cùng cô. Em đang học ngành y, tiếp nối nguyện vọng ngày nào cô dang dở. Bây giờ cô không phải làm hai ba jobs nữa. Nhưng những nỗi đau tâm hồn và những lao lực quá sức đã làm cô quỵ ngã. Khi MRI, bác sĩ phát hiện khối u trong não cô đã lớn và đã di căn. 

Mọi người đã ra về. Anh là người cuối cùng còn lại trước ngôi mộ cô vừa mới đắp. Chung quanh mộ có rất nhiều hoa cúc trắng, loài hoa đơn giản, mộc mạc như cô. Suốt đám tang cô, và cả lúc này, anh không hề khóc. Chỉ có ánh mắt đỏ au vô hồn nhìn về một nơi nào đó chừng như vô định.

Anh không khóc được khi nỗi đớn đau trong anh đã quá đầy. Và, lúc này, những giọt nước mắt hối tiếc muộn màng ấy rơi xuống  để làm gì khi cô không còn cần đến. Muộn màng như khi anh đến bên cô. Bàn tay cô đã lạnh giá vì hơi thở đã ngưng ngay trong đợt hóa trị đầu tiên. Người ta đang chuẩn bị khâm liệm cô với những tấm vải trắng tinh. Muộn màng quá mọi điều. Anh, người cô yêu thương nhất và cũng là người làm cô đau khổ nhất. 

Gió thoang thoảng vờn trên những ngọn cỏ mướt xanh. Bầu trời trên cao xanh biên biếc không một gợn mây. Ngày hôm nay đẹp đến nao lòng. Có lẽ, đây là món quà cuối cùng thượng đế muốn dành tặng cho cô.

Nghiệp Hoa

Tác giả tên thật là Nguyễn Thị Dung lần đầu tham dự VVNM. Trước năm 1975, cô tốt nghiệp Học Viện Quốc Gia Hành Chánh và làm việc tại Bộ Tài Chánh VNCH. Nguyễn Thị Dung vượt biển và định cư tại tiểu bang Virginia, Hoa Kỳ từ năm 1984 cho đến nay. Cô làm việc cho Bưu điện USPS và đã về hưu. Cô còn là hội viên hội Văn Bút VN Hải Ngoại từ năm 2023.

*

Quỳnh yên lặng lắng nghe người chủ tiệm bán hoa lan kiên nhẫn và say mê giải thích về đặc điểm và cách chăm sóc hoa lan cho hai vợ chồng khách hàng người Mỹ đến mua hoa trong khi nàng chọn hoa. Đó là người đàn ông khoảng gần 50 tuổi, khá đẹp trai và thông thạo Anh ngữ… có vẻ là người có học vì cách dùng chữ cũng như kiến thức về hoa lan.

Nàng đi quanh tìm xem những cây hoa lan đặc biệt thường không có bán ở những khu bán hoa trong siêu thị, và chọn được hai cây lan hiếm mà nàng rất thích cũng như chờ đến phiên mình trả tiền và hỏi cách chăm sóc loại hoa lan Vanda mà nàng chưa trồng loại hoa này ở xứ lạnh. Quỳnh cũng đã đến đây mua hoa nhiều lần với chị nàng nên biết tính chủ nhân thường nói chuyện lâu với khách hàng và có thói quen tiếp từng người một, tiệm hoa nhỏ và thường không đông khách nên cũng không phải chờ lâu, hơn nữa nghe anh chàng chủ nhân nói về hoa lan thì cũng thú vị vì nàng rất thích trồng hoa lan.

Sau khi tính tiền và tiễn khách, chàng chủ tiệm niềm nở:

- Xin chào hai bà, hôm nay chúng tôi có nhiều hoa mới về từ Indonesia…cây lan Vanda mà bà Quỳnh đang cầm rất hiếm có… xin lỗi đã để hai bà chờ …

Quỳnh để hai cây hoa lan quầy tính tiền, vui vẻ:

- Cám ơn ông Phong, nghe ông giải thích về hoa lan rất hay, cũng có nhiều cách trồng hoa lan mà tôi chưa được biết nên vừa xem hoa vừa nghe ké cũng vui. Ông nói đúng, hai cây hoa này tôi chưa trồng ở đây bao giờ nên nhờ ông chỉ dẫn  cách chăm sóc .

Thủy, chị của Quỳnh xen vào:

- Thật là may, chúng tôi đến đúng lúc có hoa mới về… tôi cũng chọn được một cây.

Sau khi hướng dẫn cách chăm sóc cho loại lan Vanda cho hai chị em khách hàng, Phong để từng cây lan vào hộp carton và lấy giấy báo chèn chung quanh chậu cho cây vững. Anh làm một cách cẩn thận, nâng niu từng cành hoa. Quỳnh chăm chú nhìn chủ nhân… vừa khâm phục vừa cảm khái lòng yêu hoa, không nệ hà thời giờ miễn sao cho hoa được tươi tắn và an toàn cho đến khi khách hàng mang về nhà.

Xong việc, anh ngắm lại mấy cây lan như ngắm lại tác phẩm rồi mới nhìn khách hàng.

- Tôi đã bớt cho bà Quỳnh 15 phần trăm cho khách hàng quen rồi đấy … hy vọng là bà thưởng thức loại hoa mới này và khi nào cây có hoa lại, bà cho tôi biết nhé… 

Quỳnh nhẹ nhàng:

- Tôi cũng mong là sau khi hoa tàn, tôi sẽ chăm sóc, nếu năm tới cây có hoa, tôi sẽ chụp hình để khoe với ông Phong, hầu hết những cây lan tôi mua ở đây, năm sau đều có hoa lại.

Anh chàng chủ nhân gật gù:

- Ít người có khiếu và kiên nhẫn để trồng hoa lan như bà. Có lẽ vì bà và tôi đều mê hoa lan từ ngày còn nhỏ ở Ban Mê Thuột.

Quỳnh nhìn Phong, thoáng nhớ lại những lời chàng ta kể lại sự say mê săn hoa lan của hai cha con khi anh theo cha vào rừng tìm những cụm hoa lan mọc trên những cành cây trong vùng ẩm thấp trên sườn đồi của vùng cao nguyên Ban Mê Thuột.

Lúc đó, Phong còn nhỏ và rừng núi cao nguyên còn đầy thiên nhiên hoang dã nên những ngày vào rừng tìm hoa lan thật là thú vị. Vui nhất là có một lần, anh chàng kể lại, sau khi trèo lên cây, bóc được nguyên cả gốc cụm hoa Thuỷ tiên vàng rực nhưng không may có một cành khô gẫy đụng mạnh vào tổ ong gần đó làm cả đàn ong túa ra tấn công kẻ phá hoại làm hai cha con chạy bán sống bán chết mới đến được nhà người Thượng ở cuối thung lũng để xin… tị nạn!!! Điều kỳ lạ là ong không đốt mấy người ở quanh đó mà chỉ tìm hai cha con người phá tổ ong đốt để trả thù mà thôi.

- Có lẽ như vậy ông Phong ạ, nhưng quả thật sự say mê và hiểu biết về hoa lan thì tôi chịu thua ông… tôi có cảm tưởng như ông đã để cả tâm hồn vào hoa lan… dường như ông không phải là người bán hoa lan mà là một nhà nghiên cứu và truyền đạt đến mọi người lòng yêu hoa lan như ông vậy.

Phong tươi cười:

- Xin cám ơn bà.

Hai chị em Quỳnh chào chủ nhân ra về trong khi anh chàng thao thao bất tuyệt với người khách tiếp. Cái cung cách có vẻ cổ xưa… luôn gọi khách là ông bà và xưng tôi làm Quỳnh nhớ lại những ngày làm công chức cũ… nàng thở dài vì không hiểu tại sao người chủ nhân lại bỏ công việc có lương khá cao mà mở tiệm bán hoa lan nhỏ bé này. Phong có người cháu tên Kha thường đến phụ giúp chú coi sóc và phụ bán hoa trong những ngày cuối tuần hay khi Phong bận đem những cây lan thật đẹp và đặc sắc đi dự những cuộc thi về hoa lan đã kể cho nàng nghe. Chính Kha cũng không hiểu tại sao, mới đầu thì tiệm hoa chỉ mở  cửa hai ngày cuối tuần thôi vì Phong bận đi làm nhưng dần dần bỏ việc làm và ở tiệm cả tuần, khi không có khách thì cắt tỉa và trồng những cây lan nhỏ để gây giống và bán. Giá hoa lan ở đây tuy cao hơn nhiều nơi khác, nhưng cả tiệm hoa nhỏ và căn nhà kiếng bên cạnh cũng không có nhiều hoa, hơn nữa với cách tiếp khách của chủ nhân thì lợi tức chẳng là bao!!! Và dường như gia đình của chủ nhân cũng không được hài lòng cho lắm vì thâu nhập của tiệm kém xa so với việc anh đi làm.

Đã nhiều năm, Quỳnh đến mua hoa khoảng một hoặc hai lần trong một tháng, lúc đó Quỳnh còn đi làm và hay dùng tiền làm việc phụ trội để mua hoa. Có vài lần Quỳnh đi với chồng nàng đến mua hoa và giải thích cho anh nghe lòng say mê của chủ nhân mà Quỳnh gọi là nghiệp hoa khi anh thắc mắc về anh chàng bán hoa có khả năng Anh văn như người Mỹ mà có khi cả nửa tiếng mới bán được một cây hoa vài chục đồng!!!

Chồng Quỳnh cũng không ngạc nhiên cho lắm vì thấy vợ cũng mê trồng hoa lan, mặc dù rất bận vì đi làm và phải lo công việc nhà, hơn nữa không có nhà kiếng mà chỉ có cửa sổ để treo hoa trong mùa đông mà cũng gắng trồng hoa, mùa hè thì đem ra vườn treo dưới cây có bóng mát gần hồ có nước phun. Nàng thường khoe với anh khi có giò hoa lan mới nở, đặc biệt vào mùa đông khi Tết đến thì ít nhất cũng có ba bốn chậu lan có hoa nở rất đẹp để trên bàn trong phòng khách. Quỳnh biết chồng không mê hoa lan như nàng nhưng chiều vợ, khi rảnh anh làm móc treo hoa và rất thích chụp hình hoa lan.

Khi hai vợ chồng Quỳnh về hưu sớm, thỉnh thoảng hai chị em nàng mới đi mua hoa lan… đã hơn hai chục năm rồi …vẫn tầng dưới của căn nhà nhỏ, và người chủ nhân tóc đã pha chút muối tiêu nhưng vẫn niềm nở như ngày nào bên những cây lan đủ mầu phảng phất mùi hương thanh thoát…

Rồi thì đại dịch Covid xẩy ra… hơn hai năm Quỳnh không ghé mua hoa dù biết tiệm vẫn mở cửa bán hoa vì email vẫn gửi hàng tháng… cho đến khi dịch đã giảm và hoa lan nàng trồng cũng đã chết nhiều… hai chị em Quỳnh đến tiệm mua lan cho mùa Giáng Sinh… gặp lại, chủ nhân niềm nở hỏi thăm… xin lỗi vì độ này ít có hoa quý đến từ những vùng nhiệt đới. Quỳnh thấy Phong có vẻ mệt mỏi nhưng vẫn vui vẻ ân cần và nàng không thể nào ngờ được đó là lần gặp gỡ cuối cùng với người tri kỷ về hoa.

Hai lần sau Quỳnh đến mua hoa nhưng tiệm đóng cửa, qua cửa kính vẫn thấy nhiều hoa nên cho là chủ nhân bận đi đâu đó thôi, nhưng rồi không thấy email gửi hàng tháng và thấy trên website thông báo tiệm tạm đóng cửa. Khoảng mấy tháng sau, có dịp đi ngang, Quỳnh ghé qua thì thấy vẫn có hoa bên trong và cửa có lock box để bán nhà… thật ra tiệm đã có lock box vài lần nên hai chị em nàng cũng không chú tâm cho lắm.

Cho đến khi Quỳnh nhận được email báo tin tiệm sẽ mở cửa bán hoa lần chót và cũng ghi chú là không có nhiều hoa, và sẽ bán hết tất cả hoa tiệm có. Hai chị em Quỳnh đến tiệm sớm hơn vì Quỳnh muốn mua mấy chậu hoa quý mà chủ nhân không bao giờ bán, chỉ chưng cho đẹp và để dành để dự những cuộc thi hoa lan mà thôi.

Quỳnh thật ngạc nhiên khi thấy trước cửa tiệm đã có khoảng hơn ba chục người xếp hàng, hầu hết là người Mỹ… tìm mãi mới có chỗ đậu xe…vào hàng đứng chờ, lao xao Quỳnh nghe họ nói về người chủ nhân… khi cửa mở… mỗi người khách  vào cầm lấy ngay hai hay ba cây lan trên tay và khi đến lượt hai chị em nàng thì hầu như đã hết, mặc dù cây có ít hoa và trông khô khan cằn cỗi như đã lâu không được chăm sóc…

Quỳnh ra sân sau, thấy còn vài cây lan và gặp Kha, cậu giúp việc bán lan ngày trước. Quỳnh vô cùng xúc động và ngỡ ngàng khi Kha cho biết Phong đã mất vào cuối tháng Giêng gần Tết.

   - Mặc dù bị cảm nhưng chú Phong vẫn mở cửa hàng vì muốn khách có hoa lan chưng trong ngày Tết. Cháu có đến giúp chú vài ngày nhưng gần Tết thì được tin chú đã mất. Cháu rất buồn vì ngoài tình gia đình, cháu cũng rất thích việc chăm lo và bán hoa lan như chú. Cô Quỳnh là khách hàng của tiệm đã lâu nên cháu cho cô biết.

Thấy Quỳnh vẫn còn ngơ ngác, Kha đưa cho nàng một cây lan nhỏ và khô, trồng trong chậu đan mỏng có nhiều lỗ.

- Cô mua cây này đi, nó sẽ có hoa từ bên hông hay đáy chậu, loại hoa này rất hiếm, cô biết cách chăm sóc, chắc sẽ có hoa. Cháu biếu cô mấy cái chậu không này vì vợ chú Phong muốn dọn sạch mọi thứ để giao nhà cho chủ mới.

Nói xong, Kha nhìn Quỳnh rồi chào nàng với nụ cười thật buồn. Quỳnh bùi ngùi nhìn theo dáng nhỏ bé của Kha nhặt và đổ bỏ những chậu còn cây đã chết… có lẽ là đi theo chủ cũ.

Quỳnh ra xếp hàng trả tiền… dường như những khách đến mua lan lần cuối ngày hôm nay như để tỏ lòng tri ân người chủ nhân tiệm hoa lan có kiến thức rộng và tài ăn nói đã truyền bá được sự yêu thích về hoa lan đến với họ hơn là chọn hoa lan để mua. Quỳnh lấy cây lan có củ gốc hơi lạ trơ trọi trên quầy hoa, chắc là có ai bỏ lại và trả tiền cho cả hai cây… nếu nàng chăm sóc tốt và có hoa thì đó cũng là kỷ niệm với tiệm hoa của Phong trong lần mua hoa cuối cùng.

Cũng mất hơn nửa tiếng hai chị em Quỳnh mới trả tiền xong, trong tiệm chỉ còn vài người khách cuối… lác đác bên ngoài vài người khách còn nán lại nói chuyện với nhau… như gửi lời chào vĩnh biệt đến tiệm bán hoa nhỏ và người chủ nhân đã vướng vào nghiệp hoa mà quên cả bản thân mình!!!

Mùa đông năm nay, Quỳnh chỉ còn khoảng gần chục cây lan hiếm mà nàng mua ở tiệm hoa đặc biệt này… trời đã lạnh, những cây lan đã được mang vào nhà treo bên cửa sổ của phòng khách, vài cây đã có giò hoa, hy vọng sẽ nở vào dịp Tết.

Mỗi lần khi ngâm hoa lan vào chậu nước để vỏ cây khô có đủ giờ thấm nước, Quỳnh không khỏi ngậm ngùi khi nghĩ đến người chủ tiệm hoa lan đã mất…cái dáng anh chàng thao thao như bất tuyệt giảng giải cho khách nghe về những đặc trưng của từng loại hoa giữa những cành hoa lan đủ mầu sắc phảng phất mùi hương nhẹ nhàng thanh khiết… còn tìm đâu ra người đã hiến cả cả cuộc đời cho lòng say mê và yêu hoa, đã chết vì những hương sắc đó… nghiệp dĩ… nghiệp hoa… còn có ai như thế nữa giữa thời đại a còng (@ ) này!!!

Quỳnh thoáng nghe tiếng thở dài của chính mình… mùa đông là mùa của hoa Lan… ông Phong, xin gửi đến ông những cánh hoa trắng nõn nà thanh khiết của loại lan White Egret mà ngày trước ông đã từng nói là ông yêu thích nhất.

Ý Nhi

Những Đôi Giày 

Cách đây 2 hôm, tôi đi gặp khách hàng ở cửa hàng phun xăm. Sau khi cởi giày ra (chân còn mang vớ) đi được hai bước thì tôi đạp phải một cây kim dài khoảng 3cm.

Đôi chân sư Minh Tuệ được người đi đường chụp hồi 2022 – Nguồn ảnh: Facebook Thinh Pham  

Rất may, cây kim chưa đâm sâu vào chân tôi. Chủ nhà xin lỗi rất nhiều, giải thích đó là kim xăm nhưng còn mới, cây kim đó chưa “vấy máu” ai. Nghĩa là, ngoài bị thương và có thể bị nhiễm trùng ra, tôi sẽ không bị bệnh truyền nhiễm nào từ người khác. Sau đó, chủ nhà khuyên tôi hãy mang giày vào tiệm của họ (dầu trước cửa tiệm có bảng cảnh báo: Xin để giày dép bên ngoài.) Một nhà thiết kế nội thất chuyên trang trí nhà cho người giàu ở Việt Nam từng nhận nhiều chỉ trích từ dư luận vì tuyên bố: “Nếu ai mà mời Thái Công về nhà mà bắt phải cởi giày thì Thái Công sẽ đứng dậy đi về.” Có lẽ, ông ta cũng từng đạp “chướng ngại vật” như tôi chăng?

1. Đôi Giày Đức Tin

Từ xa xưa, con người đã biết bảo vệ đôi chân khỏi môi trường bên ngoài, điều này được những tài liệu về các nền văn minh cổ chứng minh. Trong Kinh Thánh, giày cũng thường hay xuất hiện. Trong văn hóa dân gian của nhiều dân tộc khác nhau như những truyện cổ tích Đôi giày bảy dặm, Chú Mèo đi-hia, Lọ Lem… cũng có giày hiện diện. Cách đây hơn 2,400 năm, Đức Phật cũng được tả là từ bỏ ngôi cao, xiêm y, đi chân trần khất thực – chi tiết chân trần được liệt kê, nghĩa là từ thời đó, người ta đã có… dép, giày. Theo google, nếu bây giờ người ta ném hoa cô dâu sau khi cưới cho quan khách thì hồi xưa có nhiều nơi, người ta ném giày ngày cưới như một cách trao may mắn, lời chúc phúc cho người nhận (có lẽ do giày ngày xưa gọn nhẹ, không có gót nhựa gót sắt như bây giờ). Ban đầu, giày chỉ đơn giản là miếng cỏ bện lại hoặc miếng da sống được gắn vào chân. Dần dần, việc làm giày dép được nghiên cứu kỹ hơn, và tới thời hiện tại, đó là một nền công nghiệp khổng lồ, cộng với lượng rác thải kinh khủng…

Do sự lệ thuộc của đôi bàn chân con người với giày dép đã quá lâu, nhất là ở nơi khí hậu nóng nảy như Việt Nam, nên việc ai đó đi chân không mỗi ngày trên đường nhựa, ổ gà, ổ voi… là điều rất khó làm, đó là một trong nhiều lý do khiến sư Minh Tuệ trở thành “hot news” ở trên mạng lẫn ngoài đời từ khi ông bị lực lượng truyền thông mạng nhắm tới. Rất may, trong vòng bạn bè trên mạng xã hội của tôi có một người đã gặp và viết về sư Minh Tuệ từ 2022, khi hào quang mạng xã hội chưa chiếu lên ông, làm cháy bước đường tu tập của sư Minh Tuệ. Quả tình, tôi là người đa nghi, từng không tin bất kỳ “hiện tượng xã hội” nào được thổi phồng bởi truyền thông nếu tôi không tận mắt kiểm chứng. Nhờ bài viết và những hình ảnh từ 2022 này mà tôi biết được ông đã thật sự đi chân không từ Nam chí Bắc suốt nhiều năm, không phải chỉ là chiêu trò truyền giáo hoặc thu hút dư luận thường thấy ở Việt Nam. Cụ thể, 2022, Facebooker Thinh Nguyen viết:

"Duyên. Gặp một thầy chùa đi bộ từ Nha Trang lên phía Bắc, ra đến Hà Nội thầy đi hết 1 tháng rưỡi. Hôm nay gặp khi thầy từ Lạng sơn về tới Cầu Long Biên, trên đường thầy tới quốc lộ 1 để đi về Nha Trang lại. Hành trang của thầy là cái miệng luôn cười, là đôi chân trần mòn sạm (trong hình), thầy có một cái bình bát chế từ lõi nồi cơm điện, kim chỉ và mấy miếng vải bố nhặt được để khi nghỉ đắp thêm vào y phục, mỗi ngày một bữa cơm chay của người dân biêú tặng, thầy không nhận tiền và cũng không lấy nhiều hơn một suất ăn. Tối thầy ngủ ở nghĩa địa hoặc những căn nhà bỏ hoang. Cái áo của thầy đủ dầy để không bị lạnh. Thầy có Phật danh là Minh Tuệ, trước đây là một cán bộ địa chính, vì một lẽ duyên nào đó thầy xuất gia năm 36 tuổi bây giờ thầy 42 tuổi. Thầy phát nguyện đi bộ không dùng tiền để hiểu đời hiểu mình, để cho mình trần trụi trước sân si, thực hành thoát khổ, muốn ra khỏi luân hồi. Lâu rồi mới có duyên gặp một vị thầy chùa mà mình muốn quỳ xuống đảnh lễ, thầy nhỏ thó nhưng uy nghi, có lẽ cái uy nghi của thầy xuất phát từ sự nghiêm túc thực hành giới luật. Thầy không còn kết nối với những mối quan hệ với quyền lực và tiền bạc. Giữ được điều này vô cùng khó, khi phần lớn phật tử ngày nay đều nể phục các sư sở hữu chùa to, có ô tô đồng hồ đẹp… Mình có hẹn 2 tháng nữa sẽ vào núi Sạn tìm thầy để hỏi về hành trình này. Lúc chia tay mình hơi quê khi lại gọi với lại. “Hay thầy lấy số điện thoại của con, khi nào gặp nguy hiểm hay khó khăn thì gọi một tiếng”.. Thầy chỉ cười. Ngu thật, thầy đã phát nguyện đi bộ để chấp nhận cái khổ, để không ràng buộc mà mình còn hỏi vớ va vớ vẩn. Ha ha, nhưng bệnh của mình là lo lắng thôi. Đấy cứ bám thế mới không thoát khổ được.” – Hết trích.

Cái gì đã bảo vệ đôi chân ấy trước những con đường đầy sỏi đá, nhựa đường, ổ voi, ổ gà, đinh, rác…? Có lẽ, đó là một đôi giày vô hình, mang tên là Đức tin?

Thành ngữ nước ngoài có câu “All that glitters is not gold” (không phải cái gì lấp lánh cũng là vàng), vì vậy, tôi ngày càng ghét cuộc sống này, bởi ai cũng muốn lấp lánh, thứ lấp lánh đầy giả tạo. Và cái lấp lánh đó thường che đậy bên trong thối rữa mục nát. Tôi càng ghét chính trị, ghét các chính trị gia trên toàn thế giới, cho dầu có ghét những lãnh tụ độc tài nhiều hơn một chút. Vì nghe đồn, ít ai làm chính trị mà chịu nói thật, hoặc làm thật mấy cái họ nói, họ hứa. Bởi vậy, dầu người ta tôn thờ ai đó, tôi có thích cũng không dám thích nhiều, sợ mốt bị “hớ”.

Ví dụ, dầu bạn bè tôi có nhiều người mê ông Donald Trump, cũng có nhiều người ghét cay ghét đắng. Riêng trong mắt tôi, bạn bè tôi dễ thương hơn Donald Trump nhiều, vì họ là bạn bè tôi, dầu họ thích hay ghét Trump (với điều kiện là họ không quá khích khi chửi nhau). Donald Trump theo tôi thấy, ông là một người đàn ông hóm hỉnh, khỏe mạnh so với tuổi tác và là một chính trị gia nổi bật. Như cháu gái ông – Kai Trump nói hồi 17-7: “Đối với tôi, ông chỉ là người ông nội bình thường. Ông lén bố mẹ cho chúng tôi ăn kẹo, uống soda. Ông luôn hỏi tình hình học hành ở trường của chúng tôi như thế nào. Khi biết chúng tôi đạt điểm cao, ông Trump còn in ra để khoe với bạn bè…”

Nhưng, sau sự kiện ông Trump bị ám sát hụt vào chiều 13-7 khi tham gia cuộc mít tinh ở thành phố Butler thuộc tiểu bang Pennsylvania (Mỹ), tôi cảm thấy rất phục ông Trump, thích tính cách của ông hơi nhiều. Trong mắt tôi, ông đúng là một ông “già gân” rất bản lĩnh.

Thứ tôi thích thú không phải là khoảnh khắc và hình ảnh ông Trump dùng tay gạt vòng vây của các đặc vụ để nhìn thấy khán giả và giơ nắm đấm lên hô lớn: “Fight! Fight! Fight!” – “Chiến đấu, chiến đấu, chiến đấu.” Mà là cách ông “đòi giày” một cách rất bản năng giữa lúc hỗn loạn, sau khi bị ám sát vài chục giây.

Khi những tiếng súng của nghi phạm Thomas Matthew Crooks vang lên tại vận động tranh cử tại Butler, tiểu bang Pennsylvania ngày 13-7, các mật vụ nhào lên sân khấu, xô cựu Tổng thống Donald Trump nằm sát xuống sàn rồi tạo thành một “bức tường người” bao quanh ông. Do hỗn loạn, ông Trump bị tuột mất một chiếc giày. Khi tay súng đã bị hạ, các mật vụ đỡ ông Trump dậy và hối thúc ông rời khỏi sân khấu, di chuyển đến xe bọc thép đậu bên cạnh. Họ muốn đưa ông đến nơi an toàn càng nhanh càng tốt, nhưng có vẻ ông Trump không vội chút nào. Phản ứng đầu tiên của cựu Tổng thống là đòi lại chiếc giày bị tuột. Ông liên tiếp lặp lại lần thứ tư chỉ trong 9 giây:

“Để tôi mang giày đã”.

Tuy nhiên, ông Trump dầu thắng trong lòng giới mộ điệu nhưng thua trong công cuộc “đòi giày”. Sau hiệu lệnh, các mật vụ cùng đưa ông Trump về xe bọc thép, bỏ rơi lại trên sân khấu một chiếc giày kiểu Oxford màu đen đang nhìn theo chân chủ nhân một cách trách móc.

Chiếc giày bị tuột khi ông Trump được mật vụ hộ tống rời sân khấu sau vụ ám sát hụt – Nguồn ảnh: AP

Thói quen cũng không bằng bản năng sinh tồn. Với người bị hoảng loạn thì biến khỏi nơi đó là ưu tiên hàng đầu khi thấy máu và biết bị ám sát hụt. Nhưng bản năng của ông Trump lúc này lại là “chiến đấu” và đòi giày”, cũng có thể nói bản năng của ông coi trọng danh dự và sự quyết tâm hơn mạng sống. Nói thiệt, là tôi, giữa tình cảnh đó, dầu can đảm và không sợ chết cỡ nào cũng hồn bay phách lạc, tim đập chân run, và chạy nhanh cho kịp, hoặc đứng hình vài phút chứ không tự suy nghĩ và “làm càn” (nhiều người nhận xét) được như ông Trump.

Không những ông Trump, người dân Mỹ ở ngay tại hiện trường – những cử tri ủng hộ Đảng Cộng Hòa cũng quá đáng nể. Họ không bỏ chạy tán loạn, giẫm đạp lên nhau mất hết giày dép… mà đa số ở yên tại chỗ, nhìn ông Trump không rời, vỗ tay, hô rần “Nước Mỹ! Nước Mỹ!”…

Ở xa vạn dặm trùng dương, nhìn cảnh đó qua các video của những hãng thông tấn thế giới, tôi cũng cảm thấy khoái khoái. Bản thân tôi là người trẻ, vẫn mong nguyên thủ các quốc gia đều là người trẻ tuổi, còn hừng hực ý chí xông pha chiến đấu chứ không phải những cáo già lão luyện và thận trọng với hai chữ “đại cuộc”. Nhưng nếu tôi mà có quốc tịch người Mỹ bây chừ, tôi sẽ đi bầu cho “ông nội bình thường” của Kai Trump kỳ này! Chiếc giày của ông đã thuyết phục tôi.

Nơi lạnh nhất không phải là xứ sở tuyết, nơi lạnh nhất là lòng người – Nguồn ảnh: Google

Du Uyên

Đá Mòn Nhưng Dạ Chẳng Mòn

Vợ chồng tôi dọn về ở trong cái làng nhỏ này đã hơn ba tháng. Mấy đứa con của chúng tôi nói: Ba má già rồi mà ở trong Paris đâu có tốt. Nội cái không khí ô nhiễm cũng đủ làm cho ba má bịnh lên bịnh xuống hoài . Vậy là chúng nó kiếm mua một cái nhà ở xa Paris . . .

Nhà có đất chung quanh, có mấy cây pomme, mấy cây cerise. Hồi dọn về là đầu mùa xuân , mấy cây đó trổ bông màu hường màu trắng đầy cành. Ở mấy nhà hàng xóm cũng vậy, hoa nở rộ hầu như cùng một lúc, nên trông thật là đẹp mắt.

Biết là mùa xuân nhờ hoa nở và chồi non, chớ thật ra thời tiết ở Pháp mấy năm gần đây đi . . . trật lất. Mùa xuân mà cứ tưởng như mùa thu, cứ mưa lất phất rồi hết mưa là trời đổ sương mù. Cứ như vậy kéo dài đến bây giờ, theo trong lịch, là đã đầu mùa hè mà vẫn còn nghe lành lạnh !

Hôm nay tự nhiên trời bỗng trở nắng. Nắng thật ấm, thật trong. Người ta vội vã mang đồ ra phơi đầy sân : quần áo, drap, mền . . . Đủ màu sắc, đủ cỡ, coi vui nhộn như một ngày lễ !

Tôi cũng thấy phấn khởi, bèn rủ nhà tôi đi chơi một vòng. Bởi vì từ ngày dọn về đây, ngoại trừ những lúc phải ‘xẹt’ ra tiệm thịt, lò bánh mì, hàng rau cải v.v. . . chúng tôi cứ ru rú ở trong nhà vì thời tiết xấu. Nhà tôi không chịu đi, nên tôi đi mình ên . .. 

Làng này tuy nhỏ nhưng ngăn nắp, sạch sẽ. Ở đâu cũng thấy trồng bông : dọc theo vỉa hè, ở các ngã ba ngã tư, mặt tiền nhà phố . . . Giữa làng là một nhà thờ nho nhỏ nằm trên một vuông đất cao hơn mặt đường gần một mét, cũng trồng đầy bông. 

Chảy ngang qua làng là một con suối nhỏ, rộng độ mươi thước, chui dưới cây cầu đá rối uốn khúc quanh quanh trước khi rời làng xuôi về phía dưới. Hai bên bờ suối là hai con đường tráng xi-măng chạy dọc theo hai hàng cây. Rải rác, có mấy băng gỗ đóng thô sơ, nhưng vẫn nằm giữa những lùm bông đầy màu sắc. Có nơi, không hiểu sao người ta đặt băng gỗ nằm cạnh bờ nước giống như làm chỗ ngồi cho người đi câu !

Tôi ngồi xuống một cái băng cạnh bờ nước. Vì không nằm dưới tàn cây nên ở đó đầy nắng. Tôi đốt điếu thuốc rồi nhìn quanh : chẳng có ai hết. Nhớ lại, dân trong làng chỉ đổ ra đường vào ngày chủ nhựt, bởi vì ngày đó nhóm chợ lộ thiên và lại là ngày phải đi Lễ nhà thờ. Còn ngày thường thì chỉ có mấy ông già bà già đi khệnh khạng trên hè phố hay dọc bờ suối khi nào trời tốt. Hôm nay, trời tốt đó chớ, nhưng sao chẳng thấy ai đi. Tự nhiên, tôi cảm thấy bơ vơ lạc lõng . . . Lại nhìn quanh, chỉ thấy xa dưới kia là gác chuông nhà thờ một mình đứng cao lêu nghêu ! 

Con suối không sâu, nước trong nhìn thấy đáy. Dòng nước chảy nhanh nhanh. Khi gặp mấy tảng đá lớn, nước bắn lên trắng xóa coi thật sinh động, nhìn không chán. 

Lòng suối đầy đá cuội tròn tròn. Cũng có những cục đá to nhưng chẳng có viên đá nào còn góc cạnh. Viên nào cũng nhẵn thín. 

Nhìn nước chảy, nhìn đá mòn, tôi bỗng nhớ đến hai câu chót của bài học thuộc lòng thuở nhỏ: 

Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn,

Tào khê nước chảy vẫn còn trơ trơ. . . 

Hai câu thơ đó không có gì hết, vậy mà nó làm tôi ứa nước mắt ! Không phải nó chỉ nhắc tôi thời thơ ấu, thuở học vui học buồn bằng quyển vở Quốc Văn Giáo Khoa Thư, mà nó còn nhắc tôi một cái gì sâu đậm hơn là kỷ niệm, một cái gì to rộng mênh mông hơn là không gian thời gian, một cái gì mà trong cuộc đời lưu vong này tôi vẫn mang mênh trong tâm tư, giống như một chất ma túy : nó nhắc tôi quê hương, cái quê hương xa cách ngàn trùng !

Tính ra, tôi bỏ xứ ra đi đã hơn hai mươi bốn năm. Một phần tư thế kỷ ! Trôi nổi đó đây với nhiều âu lo dằn vật, thêm tuổi đời cứ chồng chất mãi lên. . . nên ký ức bị xói mòn theo năm tháng. Đến nỗi chuyện gì xảy ra hôm tuần rồi, hôm tháng trước. . . có khi không nhớ ! Vậy mà hình ảnh của quê hương vẫn còn nằm nguyên đâu đó ở trong lòng, với những kỷ niệm vụn vặt của năm sáu chục năm về trước ! Chỉ cần một chất xúc tác là nó bật lên rõ rệt, không thiếu một chi tiết, làm như mình đang sống trong đó mới hôm qua hôm kia. . . Tình yêu quê hương sao mà kỳ diệu như vậy được ? 

Nơi tôi sanh trưởng cũng là một cái làng nho nhỏ. Nó không ngăn nắp sạch sẽ, không được trang hoàng bằng những bông hoa đầy màu sắc như ở đây. Cũng không có con suối nhỏ chảy ngang để hai bờ được nối với nhau bằng cây cầu đá. . . 

Làng tôi nằm bên tả ngạn một con sông lớn, quá lớn nên thấy cái làng như nhỏ xíu ! Con sông đó có cái tên chẳng chút gì ‘văn chương’ : sông Vàm Cỏ. Trong làng chỉ có một con đường tráng nhựa : đó là đường liên tỉnh, cũng còn được gọi là ‘con lộ cái’ nối xóm trên xóm dưới. Ngoài ra, toàn là đường đất mà tiền thân của chúng nó là những con đường mòn, nối xóm Nhà Máy, xóm Lò Heo qua xóm Lò Gạch, xóm Chùa ... Cho nên những con đường trong làng đều chạy cong cong quanh quanh ! 

Làng tôi cũng có chợ nhà lồng, ngày nào cũng nhóm, nhưng chỉ nhóm có buổi sáng. Nằm cạnh chợ là ‘Nhà Việc’, nơi . . . làm việc của những ‘nhà chức trách’ trong làng. Xế xế về phía con lộ cái là trường tiểu học với hàng rào cây bông bụp, lá xanh um láng mướt.

Làng tôi không có nhà thờ nhưng có một ‘kiểng’ chùa nằm trên một khu đất cao, có rào tre xanh chung quanh. Hồi tôi còn nhỏ, thấy cũng nằm xa dân chúng, vắng vẻ u tịch (hồi đó, tôi ít dám đi ngang qua đó một mình vì . . . sợ ma ! ) Về sau, dân chúng càng ngày càng đông, nhà cửa cứ xây cất tiếp nối nhau kéo dài ra hướng chùa, rồi ‘đi’ xa hơn về phía con lộ cái. Vì vậy, chùa bị lọt trũm giữa khu nhà dân, không còn biệt lập như trước. 

Nhà cửa trong làng nhỏ lớn gì cũng có hàng rào. Phần nhiều là hàng rào cây xương rồng và cây bông bụp (cũng gọi là bông lồng đèn) Xương rồng cũng trổ bông lai rai, hoa trắng nõn nà mỏng manh như lụa, khác hẳn với thân cây mang đầy gai góc ! Còn bông bụp thì cứ nở thè lè đỏ cây. . .

Đó ! Làng tôi đó! Quê trân ! Chẳng chút màu mè. Vậy mà sao tôi vẫn thương.

. . .Thương những con đường đất mà hai bên là bờ cỏ may. Đến mùa, cọng cỏ may đưa bông lên tua tủa tím ngắt, chỉ chực bám đầy ống quần nào bất chợt đi ngang.

. . .Thương những đoạn đường quen, mùa mưa nước ngập phải xăn quần tém áo để đi qua, trong lúc trẻ con một lũ ở truồng nằm lăn chập chũm, tóe nước nhau cười vui như hội.

. . .Thương bờ sông Vàm Cỏ với những cây dừa trồng không thẳng hàng, cũng không chia đều khoảng cách, giống như ‘mạnh ai nấy trồng’ ! Mấy cây dừa đó, nằm quá gần bờ nước nên rất nhiều cây thiếu đất để giữ gốc, chúng nằm dài ra phía sông cách mặt nước độ một đôi thước rồi uốn mình đưa ngọn đứng thẳng lên cao. Vậy mà cũng đơm bông kết trái ! Trẻ con thường trèo lên đó để phóng xuống nước nô đùa lặng hụp, và dân ở dọc bờ sông hay đem mền chiếu ra vắt lên đó để phơi.

. . .Thương con đường lên chùa có hai bờ tre xanh lả ngọn giao nhau làm cho con đường giống như một cái hang mát rượi. Ở đó, mỗi trưa đứng bóng, những người dọn hàng từ chợ về nhà thường dừng chân núp nắng, và chiều chiều đường vắng cũng thấy thẫn thờ một cặp gái trai . . .

. . .Thương cả cây phượng nằm bên bờ đường trước nhà ông Cả. Thân nó to bằng ba người ôm, gốc rễ lấn luôn ra mặt đường. Ai đi qua cũng phải bước vòng để tránh ! Đó là cây phượng độc nhứt ở trong làng. Không biết ai trồng và tại sao lại trồng ở đó ? Chỉ biết hằng năm vào mùa thi là cây trổ hoa đỏ trời. Sau đó là hoa rụng đỏ đất.

. . .Và còn thương nhiều thứ nữa, kể biết bao giờ cho hết ! 

Nhà tôi ở trong Xóm Mới. Gia đình tôi nghèo. Cha tôi trồng rau cải, mẹ tôi hằng ngày gánh xôi ra ngồi bán ngoài chợ. Cha mẹ tôi chỉ có hai đứa con trai : tôi và thằng Cu, nhỏ hơn tôi sáu tuổi. Cha tôi chết bịnh hồi mẹ tôi sanh thằng Cu . . .

. . .Nhớ hoài, thời tôi học tiểu học. Sáng nào, sau khi húp tô cháo với miếng đường thẻ, tôi ôm cặp đựng sách vở mà ông nội tôi làm bằng giấy dầu để khỏi bị ướt nước mưa, đi theo mẹ tôi ra chợ. Vì phải đem thằng Cu theo - lúc đó nó được hơn hai tuổi - mẹ để nó ngồi trong một cái thúng, gióng ở đầu đòn gánh phía trước, còn lá chuối, xôi, nhưn, dừa nạo v.v... vồn trong một thúng gióng ở đầu sau. Mẹ gánh như vậy mà bước chân đi sai sải. Đòn gánh nhún lên nhún xuống làm thằng Cu khoái lắm. Lâu lâu, mẹ đổi vai, đầu đòn gánh nhún xuống hơi sâu và tưng lên hơi cao làm anh ta cười hắc hắc để lòi bốn cái răng cửa nhỏ xíu. Những lúc đó, anh ta thuờng gọi tôi để khoe : ‘Hai ! Hai ! Coi nhè ! Coi nhè !’. 

Tôi học chỉ có buổi sáng. Mẹ tôi bán ở chợ cũng vậy. Trưa, chợ tan sớm hơn trường học, mẹ gánh thằng Cu đến ngồi đợi tôi dưới cây trứng cá gần cổng trường. Thấy tôi ra, thằng Cu đứng lên, vừa nhảy tưng tưng trong cái thúng vừa la : ‘Hai ! Hai !’. Anh ta ở truồng - lúc nào cũng ở truồng - bên trên bận áo bà ba vải đen của bà nội may cho, đầu đội cái nón hình chóp bằng lá chuối mẹ xếp rồi ghim bằng cọng chân nhan . . . Mẹ đưa tôi gói xôi (đã thành lệ, ngày nào mẹ cũng chừa cho tôi một gói) tôi ngồi xổm cạnh mẹ, vừa ăn vừa đút cho thằng Cu. Ăn xong, tôi chạy qua bên kia đường xin một gáo nước ở nhà thầy giáo Hiển, rồi mang cho ba mẹ con uống (vì trong trường chỉ có một lu nước, không đủ cho đám học trò nên thầy Hiển đặt trước nhà thêm một lu. Vào giờ ra chơi, học trò bu qua đó đông như kiến) Uống xong, mẹ gánh thằng Cu bước đi thong thả, tôi lon ton chạy theo song song . . .

Hồi đó, vì phải chạy lúp xúp nên có lần tôi nhìn xuống bước chân của mẹ, coi mẹ đi cách nào mà mình cứ phải chạy theo lúp xúp ! Mẹ đâu có bước lẹ, mẹ bước đều. Mẹ đi chân không, mỗi bước chân của mẹ giậm xuống làm tung lên một chút bụi đường. Tôi nhìn chỉ thấy có như vậy. Bây giờ, hơn sáu chục năm sau, ngồi ở trời Tây này, tôi đâu cần nhìn mà sao vẫn thấy được - thấy rõ - hai bàn chân của mẹ. Hai bàn chân to bề ngang, mấy ngón chân chè bè không bao giờ xếp lại được. Hai bàn chân xấu xí đó chưa từng đụng tới đôi giày đôi dép. Hai bàn chân chỉ biết có đôi guốc dong khi rửa chân đi ngủ, hay khi đi dự dám giỗ, đám tang . . . Hai bàn chân đó đã bám lấy đất để đứng vững một mình nuôi hai thằng con, hỏi sao không chè bè cục mịch cho được ?

Tôi bồi hồi nhớ lại lần tôi lau rửa đôi bàn chân của mẹ. Đó là hồi mẹ tôi mất sau một thời gian dài nằm bịnh ở nhà thương (Mẹ ngã bịnh từ ngày hay tin thằng Cu chết trận ở Đắc Lắc…) Tôi lau chân mẹ lần đó là lần đầu và dĩ nhiên cũng là lần cuối cùng. Tôi lau gót chân nứt nẻ. Tôi lau lòng bàn chân chai mòn. Tôi lau những ngón chân tròn cứng như những hòn sỏi. Tôi lau chân mẹ bằng suối nước mắt và bằng tất cả sự thận trọng như khi lau một món đồ thật là trân quí…

Tôi đốt điếu thuốc, thở một hơi khói dài. Lại nhớ hồi học lớp nhứt, có hôm tôi bắt chước bạn bè lén hút thuốc. Mẹ tôi thấy được, lôi tôi vào nhà bắt đứng khoanh tay để ‘hỏi tội’ : ‘Hai ! Ai cho mầy hút thuốc, hả ? Ai dạy mầy hút thuốc, hả ? Mầy bắt chước ai, nói tao nghe coi ? Mới có bây lớn đó mà bày đặt hút thuốc !’. Rồi mẹ chụp cây chổi chà dựng gần đó : ‘Tao phải đánh mầy cho mầy chừa’. Mẹ vừa nói ‘Chừa nè !’ vừa đập cây chổi lên đít tôi thật mạnh. Cứ mỗi một câu ‘Chừa nè ! ‘ là một phát chổi. Mẹ đánh một lúc rồi liệng cây chổi, trèo lên bộ ván, ngồi co chân, rút cái khăn rằn đấp lên mặt khóc. Tôi đứng chết điếng, nghe mồ hôi chảy dài theo xương sống, không thấy đau ở đít mà đau ở đâu trong lòng. Bởi vì đó là lần đầu tiên tôi làm cho mẹ tôi khóc. Tôi mếu máo, rặn ra mấy tiếng : ‘Dạ . . . con xin chừa . . .’ 

Vậy mà lớn lên, khi ra đời, tôi đã . . . không chừa ! Tôi tập tành hút thuốc hồi tôi đi lính, bởi vì ‘ở tiền đồn trời khuya đêm lạnh, ta chia nhau điếu thuốc ấm lòng’. . . Mỗi lần về phép, chẳng bao giờ tôi dám hút ở nhà vì trận đòn chổi chà thuở nhỏ vẫn còn đeo theo ám ảnh ! Tôi hút ngoài đường . . .

Một hôm, đang đứng hút thuốc với mấy thằng bạn cùng xóm, bất thần mẹ tôi đi qua. Tôi vội vã liệng điếu thuốc xuống đất. Mẹ tôi dừng lại, mỉm cười: ‘Mầy làm cái gì vậy, Hai ? Mầy lớn rồi chớ bộ còn con nít sao. Bây giờ, mầy có hút thuốc, tao cũng đâu có bắt mầy chừa!’ Rồi bỏ đi một nước!

Mẹ tôi như vậy đó. Quê mùa mộc mạc như làng của tôi, vậy mà tôi vẫn thương. Tôi thương, đâu cần mẹ tôi phải đẹp, quê hương tôi phải sang. Tôi thương, vì tất cả đều gắn liền với tôi từ thuở tôi ra chào đời. Tôi đã quen thở, quen sống trong vòng tay của mẹ, giữa lòng quê hương ; đã lớn lên trong cái thật thà chân chất đó. Cho nên hình ảnh của mẹ, của quê hương đã ghi sâu vào lòng tôi đến độ khi thiếu vắng, tôi thương tôi nhớ. Và tình thương đó vẫn chưa thấy mòn, mặc dầu bây giờ tôi đã ngoài bảy mươi . . .

------‐----

Mặt trời đã lên cao. Thấy có vài người hứng nắng bên bờ suối. Tôi đứng lên đi về nhà mà miên man nghĩ : ‘Những hình ảnh mà mình vừa gợi lại khi nãy sao mà dễ thương như vậy. Mình phải viết ra để cho nó có chỗ đứng bên ngoài ký ức, cho các con các cháu của mình thấy và hiểu tại sao hơn hai mươi bốn năm sống trên đất Pháp, cha và ông của chúng nó không nói ‘thương nước Pháp’ mà cứ nhắc hoài người mẹ đi chân đất và cái làng quê mùa không có đến hai con đường tráng nhựa !‘

Vào nhà, tôi đi thẳng lại bàn viết. Vợ tôi chắc đang nấu bếp nên nghe phất ra thơm phức mùi thịt kho tiêu. Tôi lấy xấp giấy trắng, không cần đốt điếu thuốc, không cần hớp mấy ngụm nước trà để trợ hứng. Bởi vì cái hứng đang ở ngay trong tôi, căng đầy . . .

Tôi cầm bút nắn nót viết cái tựa bằng chữ hoa : ‘Đá Mòn Nhưng Dạ Chẳng Mòn’ . . .

Tiểu Tử