Khoai Lang: Nguồn Dinh Dưỡng Dồi Dào Cho Sức Khỏe (Y Học)

       Tiêu thụ thực phẩm toàn phần như khoai lang đã trở thành hướng dẫn ăn kiêng cho những người muốn có sức khỏe tốt hơn và quản lý cân nặng.

       Khoai lang và lá khoai lang cung cấp lượng chất xơ dồi dào trợ giúp tiêu hóa, thải độc, và tạo cảm giác no, có ích cho việc kiểm soát cân nặng. Ngoài ra, khoai lang còn giúp ngăn ngừa các bệnh về mắt do thiết bị điện tử gây ra và phòng chống các bệnh mạn tính như tiểu đường và mỡ máu cao.

       Trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình Health 1+1, chuyên gia dinh dưỡng Hoàng Dĩ Lăng từ trung tâm tư vấn dinh dưỡng Khả Dĩ ở Đài Loan đã thảo luận về giá trị dinh dưỡng và cách tốt nhất để chế biến khoai lang và lá khoai lang – cũng như một số cảnh báo về cách ăn uống.

Đặc Điểm Dinh Dưỡng Của Ba Giống Khoai Lang

       Khoai lang chứa rất nhiều tinh bột, chất xơ, calcium, vitamin A, beta-carotene và các hợp chất polyphenolic như flavonoid.

Hàm lượng dinh dưỡng có thể khác biệt nhẹ giữa các giống khác nhau.

Khoai lang ruột vàng có hàm lượng calcium, flavonoid, hàm lượng chất xơ không hòa tan cao hơn và tương đối nhiều tinh bột hơn.

Khoai lang ruột cam là nguồn beta-carotene và vitamin A dồi dào.

Khoai lang ruột tím chứa nhiều anthocyanin, hàm lượng flavonoid cao, và chất xơ không hòa tan.

Khoai Lang Giúp Kiểm Soát Lượng Đường Huyết

       Bà Hoàng giải thích, khoai lang có thể giúp ổn định lượng đường huyết, chủ yếu nhờ vào các yếu tố sau:

1- Bảo Vệ Tế Bào Tuyến Tụy

      Khoai lang chứa các hợp chất polyphenolic như flavonoid, hoạt động như chất chống oxy hóa, làm giảm căng thẳng oxy hóa và bảo vệ tế bào tuyến tụy.

2- Điều Hòa Lượng Đường Huyết

      Các hợp chất polyphenolic trong khoai lang có chức năng tương tự như incretin. Thuốc dựa trên incretin thường được sử dụng trong quản lý bệnh tiểu đường và giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn bằng cách giảm sản xuất glucose trong gan.

       Một nghiên cứu được công bố vào tháng Bảy trên Tập san Thực phẩm (Foods) đã xác nhận rằng khoai lang điều trị hiệu quả bệnh tiểu đường loại 2. Các phenolic acid, flavonol, flavon và anthocyanin trong khoai lang là những hoạt chất chống lại bệnh tiểu đường. Vì vậy, những bệnh nhân tiểu đường nên thay thế các thực phẩm nhiều tinh bột như cơm bằng khoai lang.

      Tuy nhiên, bà Hoàng cảnh báo khoai lang rất nhiều tinh bột, ăn quá nhiều có thể ảnh hưởng đến đường huyết, vì vậy cần ăn điều độ.

Giá Trị Dinh Dưỡng Của Lá Khoai Lang

       Món ăn thải độc phổ biến ở Đài Loan có thành phần chính là lá khoai lang. Bà Hoàng nhấn mạnh một số thành phần dinh dưỡng quan trọng và có ích cho sức khỏe của lá khoai lang:

1- Chất xơ không hòa tan

      Chất xơ không hòa tan hoạt động như một “máy quét ruột,” làm tăng thể tích phân, kích thích nhu động ruột, gia tăng nhu động ruột, và đẩy thức ăn qua hệ tiêu hóa nhanh chóng. Chất xơ không hòa tan cũng có thể làm loãng các chất độc vô tình ăn phải (như kim loại nặng và thuốc trừ sâu) làm giảm nguy cơ chất độc tiếp xúc với thành ruột. Củ khoai lang cũng kích thích nhu động ruột, co bóp của cơ ruột để đẩy thức ăn qua ruột và giúp thải độc ra khỏi cơ thể càng nhanh càng tốt.

2- Chất Diệp Lục

Lá khoai lang có màu xanh đậm, rất nhiều chất diệp lục – một chất chống oxy hóa tuyệt vời.

3- Lutein, Zeaxanthin và Beta-Carotene

       Trong thế giới hiện đại, mọi người thường xuyên tiếp xúc với màn hình điện tử. Lutein và zeaxanthin trong lá khoai lang giúp giảm tác hại của ánh sáng xanh tới mắt. Beta-carotene trong lá khoai lang, chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể, góp phần trợ giúp chức năng của các tế bào võng mạc nhạy cảm với ánh sáng. Ăn không đủ vitamin A và beta-carotene có thể làm giảm khả năng nhìn khi thiếu ánh sáng và thậm chí là chứng quáng gà.

4- Calcium, Pot***ium, Magnesium

      Calcium, pot***ium, magnesium trong khoai lang là những chất dinh dưỡng quan trọng để duy trì sức khỏe của xương, răng, chức năng thần kinh và cơ bắp, trao đổi chất, và áp suất thẩm thấu thích hợp của cơ thể. Magnesium cũng hữu ích cho giấc ngủ và ổn định hệ thần kinh.

Ngăn Ngừa Bệnh Mãn Tính Bằng Củ Và Lá Khoai Lang

Theo bà Hoàng, củ khoai lang và lá khoai lang là những lựa chọn thực phẩm tuyệt vời để ngăn ngừa các bệnh mạn tính.

1- Ức Chế Ttình Trạng Viêm Mạn Tính

       Nhiều bệnh mạn tính bắt đầu bằng tình trạng viêm mạn tính trong cơ thể. Củ khoai lang và lá khoai lang chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp bảo vệ DNA trong tế bào khỏi bị hư hại do các gốc tự do hoặc các chất ô nhiễm khác gây ra, từ đó ức chế tình trạng viêm mạn tính.

2- Thải Độc

       Khi thành ruột tiếp xúc lâu dài với chất độc, có thể dẫn đến hiệu quả gây bệnh cho tế bào. Hàm lượng chất xơ không hòa tan cao trong lá khoai lang giúp đào thải dễ dàng và nhanh chóng các chất độc ra khỏi cơ thể.

3- Ngăn Ngừa Các bệnh Về Tim Mạch và Mạch Máu Não

       Hàm lượng chất xơ và chất dinh dưỡng chống oxy hóa dồi dào trong củ khoai lang và lá khoai lang giúp điều hòa đường huyết, huyết áp và lipid máu, giảm nguy cơ bị các bệnh về tim và mạch máu não.

       Một nghiên cứu tổng quan được công bố vào năm 2021 trên Tập san International Journal of Molecular Sciences (Khoa học Phân tử Quốc tế) đã chứng minh khoai lang có hiệu quả trong việc điều trị lượng đường huyết cao và điều chỉnh lượng lipid bất thường trong máu.

4- Bảo Vệ Mắt

Bà Hoàng cho biết nhiều người bị suy giảm thị lực do hấp thụ không đủ chất dinh dưỡng.

       Mắt tiếp xúc lâu dài với ánh sáng xanh hoặc cường độ cao dễ dẫn đến thoái hóa điểm vàng và gây tổn hại cho các tế bào nhạy cảm với ánh sáng trong mắt. Ăn nhiều lá khoai lang chứa hàm lượng cao chất beta-carotene, lutein và zeaxanthin, rất tốt cho việc duy trì sức khỏe của mắt.

       Khoai lang tím chứa lượng anthocyanin dồi dào, có tác dụng điều hòa cơ mi quanh mắt, giảm mỏi mắt.

       Hơn nữa, kiểm soát đường huyết kém làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể. Củ khoai lang và lá khoai lang có thể giúp ổn định đường huyết.

       Hàm lượng flavonoid phong phú trong khoai lang có thể làm tăng độ đàn hồi của các mạch máu nhỏ, cải thiện sức khỏe tổng thể của hệ vi mạch của mắt. Điều này đặc biệt hữu ích cho việc ngăn ngừa suy giảm thị lực và bảo vệ mắt khỏi bị tổn hại.

Ai Nên Tránh Ăn Khoai Lang?

       Bà Hoàng nhấn mạnh rằng những người bị bệnh thận mạn tính nên thận trọng khi ăn củ khoai lang và lá khoai lang do hàm lượng pot***ium cao. Những người bị bệnh thận gặp khó khăn trong việc chuyển hóa lượng pot***ium dư thừa, có thể dẫn đến tăng pot***ium máu. Bà gợi ý rằng những bệnh nhân này có thể cắt khoai lang thành từng miếng nhỏ và đun sôi trong nước trước khi ăn, vì ion pot***ium sẽ ở lại trong nước. Có thể thực hiện tương tự với lá khoai lang.

Cách Tốt Nhất Để Nấu Khoai Lang

       Bà Hoàng cho biết, nấu khoai lang sẽ phóng thích các dưỡng chất polyphenol như flavonoid. Không nên ăn khoai lang sống vì ít cung cấp dưỡng chất và có thể gây khó tiêu hóa.

       Các giống khoai lang khác nhau phù hợp với các cách chế biến khác nhau để đạt được hiệu quả dinh dưỡng tốt nhất. Ví dụ, khoai lang ruột cam, chứa nhiều beta-carotene, thích hợp để xào hơn vì phương pháp này cung cấp nhiều beta-carotene hơn. Vì khoai lang ruột tím có hàm lượng anthocyanin cao nên không thể chịu được nhiệt độ cao và không thích hợp để chiên  dầu.

       Cách tốt nhất để nấu khoai lang là hấp chín, sau đó nướng. Bà Hoàng giải thích rằng hấp là cách tốt nhất để giữ được các chất chống oxy hóa tan trong nước như polyphenol.

       Bà Hoàng lưu ý, vỏ khoai lang cũng có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều chất xơ và flavonoid. Vì vậy, rửa khoai lang thật sạch và ăn còn nguyên vỏ (không nấu quá chín) sẽ cung cấp nhiều hợp chất flavonoid, giúp cải thiện sức khỏe tốt hơn.

Amber Yang & JoJo Novaes  _  Thiên Vân

Đột tử khi ngủ

Đột tử do tim không phải là hiếm và gần 25% số ca tử vong đột tử xảy ra vào ban đêm.

Ông Thanh Hiểu Âu, người sáng lập công ty AI Trung Quốc SenseTime, công ty từng bị Hoa Kỳ trừng phạt, đã đột ngột qua đời trong khi ngủ vào ngày 15/12 năm ngoái. Ông ấy đã 55 tuổi. Có nhiều nguyên nhân gây đột tử khi đang ngủ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá các nguyên nhân có thể gây tử vong khi ngủ, nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhất và các phương pháp phòng ngừa.

Nguyên nhân đột tử khi đang ngủ

Đột tử do tim là một hiện tượng phổ biến, chiếm khoảng 15 đến 20% tổng số ca tử vong trên toàn thế giới. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khoảng 22% trường hợp đột tử do tim xảy ra vào ban đêm.

Người cao tuổi dễ mắc các bệnh như mỡ máu cao (cholesterol cao), tăng đường huyết (lượng đường trong máu cao), tăng huyết áp (huyết áp cao) và xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Nhồi máu cơ tim nghiêm trọng (đau tim) có thể dẫn đến đột tử do tim. Tương tự, những bệnh nhân mắc hội chứng đột tử do loạn nhịp tim (SADS) có thể bị rối loạn nhịp tim nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ đột tử do tim.

Hội chứng này có thể xảy ra ở trẻ em, thanh thiếu niên và người trung niên.

Ngoài bệnh tim, đột tử vào ban đêm có thể do hội chứng ngưng thở khi ngủ. Việc ngừng thở khi ngủ có thể gây thiếu oxy, làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim. Thiếu oxy kéo dài cũng có thể dẫn đến suy tim và tăng nguy cơ đột quỵ. Nếu bạn bị ngáy nhiều, thường xuyên thức giấc về đêm do tắc nghẽn đường thở và mệt mỏi quá mức vào ban ngày, bạn có thể cân nhắc khả năng mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ và tìm kiếm sự đánh giá và điều trị y tế kịp thời.

Ngộ độc carbon monoxide là một nguyên nhân tiềm ẩn khác của SADS và có thể xảy ra khi sử dụng máy sưởi hoặc các thiết bị đốt dùng gas vào mùa đông hoặc khi chạy không tải trong xe hơi mà nhiên liệu chưa cháy hết. Nếu một người bị chóng mặt, suy nhược, buồn nôn hoặc nôn khi tỉnh, đó có thể là dấu hiệu ngộ độc khí carbon monoxide.

Quá liều thuốc là một yếu tố khác có thể dẫn đến đột tử khi đang ngủ. Một số loại thuốc dùng để điều trị rối loạn nhịp tim, cao huyết áp và trầm cảm có thể gây ra chứng loạn nhịp tim. Nguy cơ càng lớn hơn khi những loại thuốc này được kết hợp với rượu.

Những người uống quá nhiều rượu vào ban đêm cũng có nguy cơ đột tử khi đang ngủ, đặc biệt nếu họ nôn mửa khi đang ngủ. Điều này có thể dẫn đến tình trạng viêm phổi hít hoặc tắc nghẽn đường thở, làm tăng thêm nguy cơ tử vong đột ngột khi ngủ.

Một số trẻ nhỏ có thể bị đột tử trong khi ngủ mà không có lý do rõ ràng. Trẻ nằm ngửa khi ngủ có nguy cơ đột tử thấp hơn so với trẻ nằm sấp hoặc nằm nghiêng.

Triệu chứng và sơ cứu

Các nỗ lực cứu hộ có thể gặp khó khăn nếu ai đó gặp vấn đề về tim đột ngột trong khi ngủ — trừ khi có những triệu chứng rõ ràng và có người ở gần có thể sơ cứu kịp thời. Vì vậy, điều quan trọng là mọi người phải học các kỹ thuật hô hấp nhân tạo. Mặc dù hô hấp nhân tạo không phải lúc nào cũng có thể khôi phục nhịp tim bình thường nhưng ít nhất điều này có thể làm giảm tổn thương não do thiếu oxy.

Việc sử dụng máy khử rung tim kịp thời là rất quan trọng để cứu sống. Nếu việc điều trị được bắt đầu trong vòng vài phút đầu tiên sau khi bị ngừng tim đột ngột, tỷ lệ sống sót có thể lên tới 90%. Cứ mỗi phút trì hoãn điều trị, tỷ lệ sống sót giảm khoảng 10%. Nếu không thực hiện hồi sức tim phổi (CPR), ngừng tim đột ngột kéo dài hơn 8 phút có thể gây tử vong.

Nhận biết dấu hiệu của hội chứng đột tử

Để đề phòng trường hợp đột tử do tim, hãy chú ý đến ba tín hiệu sau.

1_ Xem xét yếu tố di truyền. Nhiều bệnh tim có thể được di truyền. Nếu ai đó trong gia đình bạn đột ngột qua đời vì bệnh tim hoặc không rõ nguyên nhân, bạn có thể có tiền sử gia đình mắc bệnh tim.

2_ Theo dõi các triệu chứng đánh trống ngực hoặc cảm giác “run rẩy,” vì những triệu chứng này có thể chỉ ra chứng rối loạn nhịp tim. Những triệu chứng này có xu hướng xấu đi trong hoặc sau khi tập thể dục.

3_ Chóng mặt hoặc ngất xỉu khi tập luyện. Mặc dù hầu hết các cơn ngất xỉu liên quan đến tập thể dục đều không nghiêm trọng, nhưng trong một số trường hợp, chóng mặt hoặc ngất xỉu có thể gợi ý đến tình trạng bệnh tim chưa được phát hiện, chẳng hạn như hẹp động mạch chủ hoặc rối loạn nhịp tim. Nếu bạn thường xuyên ngất xỉu trong hoặc sau khi tập thể dục, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Phương pháp phòng ngừa

Có một số yếu tố phòng ngừa quan trọng cần xem xét đối với trường hợp đột tử trong khi ngủ.

1_ Quản lý căng thẳng

Quản lý căng thẳng là điều cần thiết. Trước khi ông Thang qua đời, công ty của ông liên tục bị lôi kéo vào các cuộc khủng hoảng hoạt động và các báo cáo cho thấy ông phải chịu áp lực chính trị đáng kể. Căng thẳng có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể và có liên quan đến các yếu tố có thể gây tổn hại cho tim, chẳng hạn như huyết áp cao. Căng thẳng mạn tính cũng có thể ảnh hưởng gián tiếp đến tim bằng cách làm gián đoạn giấc ngủ và dẫn đến bỏ bê việc tập thể dục và ăn kiêng. Những thay đổi lối sống tiêu cực này có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe tim mạch của bạn.

2_ Ăn kiêng và tập thể dục

Một khẩu phần ăn uống cân bằng là rất quan trọng để bảo đảm cung cấp đủ chất dinh dưỡng và chất điện giải. Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên có thể giúp hạ huyết áp, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và giảm viêm khắp cơ thể, từ đó kiểm soát các yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh tim.

3_ Hãy chủ động phòng ngừa

Nhiều người trẻ tuổi có thể đã bị ảnh hưởng bởi các bệnh tim mạch. Tuy nhiên, họ có thể không biểu hiện các triệu chứng do khả năng bù trừ mạnh mẽ của tim, giúp che giấu tổn thương tiềm ẩn ở tim. Vì vậy, điều quan trọng là mọi người ở mọi lứa tuổi phải chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa để tự bảo vệ trái tim.

Jingduan Yang  _  Phương Vy

Những Bệnh Vô Duyên.

       Tuy già không phải là một bệnh nhưng già thì thường có bệnh. Bệnh thì có bệnh nặng, bệnh nhẹ, bệnh có duyên và bệnh... vô duyên. Ai cũng biết thầy thuốc là người được học hành cẩn thận để giúp ta chữa trị bệnh tật, vậy mà thầy thuốc cũng có thể gây bệnh cho ta, dù là ngoài ý muốn, cái đó gọi là bệnh do thầy thuốc gây ra (iatrogenic) mà theo GS. Phạm Khuê, một chuyên gia về Lão khoa, Chủ tịch Hội người cao tuổi Việt Nam thì có đến hơn một phần tư các bệnh ở người già là do thầy thuốc gây ra! (Bệnh học tuổi già, Phạm Khuê, NXB Y Học, 1998, trang 364). Những bệnh... vô duyên còn có thể do chính bản thân mình, người thân trong gia đình, bạn bè, hàng xóm, hoặc các nhân viên tâm lý xã hội gây ra nữa! Bà cô của một bác sĩ bạn tôi trên 80 tuổi kêu lúc nào trong người cũng nóng bức, miệng khô nên đã mua rễ tranh, mía lau, mã đề ngoài chợ về nấu "nước mát" uống. Mát đâu không thấy, thấy đi tiểu liên tục gây thêm tình trạng mất nước trong cơ thể, lại thấy nóng bức, thấy khô miệng, lại uống thêm "nước mát"! Thì ra "rễ tranh, mía lau, mã đề" là những loại thuốc lợi tiểu (diuretics). Một ông bác gầy còm nghe hàng xóm bày vẽ có loại tễ mập, bèn mua uống mấy cây. Mập thiệt! Nhưng người béo bệu, cơ thể bạc nhược! Thì ra, thuốc tễ đó chỉ là bột mì trộn với mật ong và Corticoil, một thứ thuốc uống vào lâu ngày gây hội chứng Cushing, ứ nước, làm mập bệu và gây ra vô số những tác dụng tai hại khác như giảm sức đề kháng, mọc lông, loãng xương, loét bao tử, cao huyết áp... Ta cũng biết thuốc chữa đau khớp có thể gây loét dạ dày; thuốc điều trị cao huyết áp có thể gây hạ huyết áp đột ngột; thuốc trị tiểu đường làm hạ đường huyết; thuốc uống cho đỡ bị đái són ở người già thì gây khô miệng, đỏ da, mờ mắt, chóng mặt...

       Một đặc điểm sinh học của người cao tuổi là khả năng thích ứng dần kém đi. Hấp thu thuốc đã chậm mà đào thải cũng chậm. Tác dụng phụ của thuốc lại thiên hình vạn trạng, tùy từng người, từng lúc, có thuốc người này dùng thì tốt mà bày cho người khác không xong, uống vào bị phản ứng ngay. Cho nên dùng thuốc ở người già phải dò dẫm trên từng trường hợp, giảm liều, giảm lượng, đắn đo tính toán trước sau, nào bệnh trước mắt, nào bệnh tiềm tàng; thuốc chữa được bệnh này nhưng có gây ra bệnh khác không, có làm bộc phát một bệnh cũ nào đó không, người bệnh ăn uống ra sao, tiêu tiểu ra sao và trạng thái tâm thần ra sao? Người cao tuổi cũng thường hay tự ý gia giảm thuốc, tin lời bày vẽ, ai mách gì cũng nghe, gây tương tác thuốc lung tung rất dễ sinh ra nhiều bệnh... vô duyên đáng tiếc.

       Ngày càng có nhiều máy móc xét nghiệm và một số người cao tuổi cũng thường muốn được xét nghiệm này nọ. Báo Paris match của Pháp có đăng trường hợp một bà già bị rối loạn tiêu hóa đến khám ở một bác sĩ. Bác sĩ thấy không có gì nặng nhưng cũng gởi cụ làm thêm vài xét nghiệm cho chắc. Sau đó, bà cụ được tiếp tục làm thêm hàng loạt các xét nghiệm khác ngày càng phức tạp hơn vì xét nghiệm đơn giản không tìm ra bệnh: Siêu âm, nội soi, sinh thiết, chụp cắt lớp, chụp cản quang mạc treo... Sau hơn một tháng chuyển từ trung tâm này đến bệnh viện kia, nằm đợi trên những băng ca lạnh lẽo, đẩy từ hành lang này sang hành lang khác, tiếp xúc với những người mang khẩu trang chỉ chừa đôi mắt lạnh lùng, bà cụ rơi vào tình trạng khủng hoảng tâm lý trầm trọng và tiêu tốn mất 35 ngàn quan Pháp. Cuối cùng các bác sĩ hội chẩn kết luận không có bệnh gì cả! Tây gọi những người sính xét nghiệm là "examinite". Tổ chức sức khỏe thế giới (WHO) cũng cảnh báo hiện tượng over - investigation, "thăm dò quá mức cần thiết" này (Health of the Elderly, WHO, 1989). Một số người cao tuổi được chăm sóc bảo bọc quá đáng, được làm xét nghiệm thăm dò, theo dõi liên tục làm cho người bệnh muốn... hết bệnh cũng không được; không kể trong quá trình thăm dò, chọc hút, bơm tiêm, thụt tháo... không phải là không có nguy cơ. Dĩ nhiên nếu có bệnh thì cần phải làm để có chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả. Còn thăm dò chỉ để... thăm dò thì không nên. Các chuyên gia khuyên chỉ nên làm xét nghiệm cho người già khi nhằm để chẩn đoán một thứ bệnh có thể chữa được, có thể phục hồi được, có lợi cho người bệnh hoặc để chẩn đoán phân biệt tìm ra một bệnh có tiên lượng tốt hơn, điều trị có kết quả hơn, có lợi cho bệnh nhân và gia đình hơn mà thôi. Tóm lại, biết ơn mình thì cần thiết lắm mới phải làm xét nghiệm và phải có chỉ định của bác sĩ.

       Thế nhưng có thứ không phải là thuốc, không phải là thủ thuật gì cả mà vẫn có thể gây ra những bệnh vô duyên: đó là lời nói! Có những lời nói gây hoang mang, lo lắng, làm mất ăn mất ngủ, gây kiêng cữ quá đáng làm cho tình trạng bệnh khó phục hồi hơn. Cái đó gọi là sự "dán nhãn" (labelling). Chẳng hạn như người không có chuyên môn, không đủ cơ sở khoa học chắc chắn mà "phán" cho một cái chẩn đoán kiểu như "nghi ung thư", "hơi bị lớn tim", hoặc một từ mơ hồ như "máu lộn mỡ, gan hơi nhiễm mỡ, viêm nhiễm phần phụ, rối loạn thần kinh thực vật"... hoặc "bị thư phù, bị người cõi trên nhập..." đều đem lại những kết quả tai hại không thể ngờ được! Ngay cả bị dán nhãn là già cả, già nua, già yếu, mất sức rồi bị ép phải nằm yên một chỗ, lúc nào cũng có người nâng đỡ chăm sóc thì sẽ ngày càng lệ thuộc, ngày càng suy nhược, mau loãng xương, bắp cơ thoái hóa, cứng khớp nhanh. Đáng sợ hơn cả là bị ép phải vào nằm viện, nằm nhà thương, nhà dưỡng lão, nhà nghỉ mất sức... khi vẫn còn có thể tự quản được. Thật ra đây chỉ là giải pháp cuối cùng vì một khi đã vào các cơ sở này rồi thì không hy vọng gì trở lại đời sống bình thường được nữa vì càng ngày càng thụ động, ỷ lại, lệ thuộc, suy sụp.

       Các cơ sở chăm sóc cho người già thực ra rất cần thiết, miễn là phải giữ một số nguyên tắc như đảm bảo sự riêng tư, tôn trọng cá nhân, giúp tự chủ, tự quản, và tạo nhiều cơ hội cho họ tham gia sinh hoạt phù hợp với sở thích và sức khỏe. Tóm lại, không nên để người cao tuổi mắc thêm những bệnh... vô duyên! ./.

B.S Đỗ Hồng Ngọc

Tốt Hơn Sâm Và Nhung Mà Rẻ Như Bèo Chất đạm WHEY Cho Người Lớn Tuổi 

 

Làm người ai cũng muốn được mạnh khoẻ và sống lâu. Ở phương Đông trước thế kỷ thứ 20, các đạo sĩ vào núi luyện cách trường sinh và có tuổi thọ cao hơn người thường (70-80 tuổi thay vì 50-60 tuổi). Theo khoa học ngày nay, các đạo sĩ Lão Giáo đạt được tuổi thọ nhờ dinh dưỡng tốt vì ăn nhiều trái dâu và những loại quả nhỏ mọng nước không có hạt (berries) mọc hoang trong núi chứa nhiều chất kháng oxy hoá và tập thể dục (quyền Võ Đang) thường xuyên.

Ngày nay nhờ vệ sinh thường thức và y khoa tân tiến, tuổi thọ trung bình ở các nước tiên tiến đã đạt đến gần 80 cho nam giới và hơn 80 cho các cụ bà. Than ôi, với số tuổi đời chồng chất, người già thường bị các bệnh kinh niên và chứng lão suy nên trong nhiều trường hợp, có thọ nhưng không mấy vui vì bệnh tật và ốm yếu. Vì vậy, tại các cộng đồng người Việt ở hải ngoại, báo chí, truyền thanh và truyền hình có nhiều quảng cáo kiểu lang băm bán thuốc dạo lừa đảo người Việt cao niên để bán các loại thuốc thực phẩm phụ gia vô căn cứ.

Ngoài ra, chúng ta vẫn thường nghe các cụ dùng Sâm và Nhung là các món đắt tiền để tẩm bổ chống lại lão suy theo truyền thuyết Đông Y. Nhân sâm Cao Ly có tác dụng kích thích làm người dùng cảm thấy hưng phấn nên vẫn được truyền tụng nhưng kết quả trên cơ thể, bắp thịt và tim mạch thì không có gì đáng kể; thậm chí dùng nhiều có thể làm tăng huyết áp, có hại cho tim mạch và não bộ.

Khảo cứu tại Hoa Kỳ trong 30 năm trước cho thấy thú vật sống lâu và khoẻ mạnh khi chúng được nuôi ăn đủ chất dinh dưỡng nhưng với lượng calorie hạn chế hơn 30% của mức bình thường; đó là một điều không thực tế cho con người.

May thay, mấy năm gần đây, khoa học đã cho thấy ngoài dinh dưỡng tốt và tập thể dục thường xuyên, các cụ có thể dùng chất đạm Whey (phát âm là Guây) phụ gia để giúp tăng tuổi thọ, thêm lành mạnh và bớt bệnh tật.

1/ Chất đạm Whey là gì?

Sữa (trên thị trường là sữa bò) có nhiều chất đạm.

80% chất đạm trong sữa là casein; phần còn lại (20%) là Whey. Whey là một hỗn hợp của nhiều chất đạm hoà tan, đặc biệt là có rất nhiều chuỗi amino acids phân nhánh (branched chain amino acids- BCAA) như leucine, iso-leucine và valine so với các chất đạm khác. Các amino acids quan trọng này làm bắp thịt phát triển nẩy nở và lành lặn như có đề cập trước đây trong bài Chống Sarcopenia đăng mấy năm trước trên svqy.org (Aging well by fighting Sarcopenia; A tribute to Jack LaLanne) http://www.svqy.org/agingwell.html

Trong kỹ nghệ chế tạo phó mát (cheese), chất đạm Whey trở thành dung dịch phế thải tự nhiên sau khi casein được làm rắn (solid) trong phó mát. Ngày nay, chất đạm Whey được giữ lại để làm thực phẩm phụ gia cho các lực sĩ tập tạ vì có thể giúp họ trở nên lực lưỡng nhanh chóng.

2/ Tại sao chất đạm Whey phụ gia lại tốt cho người lớn tuổi?

Đại đa số đàn ông gốc Âu và Á bắt đầu có đề kháng (resistance) Insulin ở tuổi 40 trở lên, phụ nữ thì ở khoảng tuổi 50 sau khi tắt kinh (menopause). Từ đó họ bắt đầu có nhiều mỡ trong bụng (phát tướng) dẫn đến một vòng luẩn quẩn khắc nghiệt cuả Hội Chứng Biến Dưỡng (Metabolic Syndrome) với tăng huyết áp, lượng mỡ cholesterol và triglyceride trong máu cao, dễ bị Tiểu Đường loại 2 và các biến chứng tim mạch. Vòng luẩn quẩn này còn có liên hệ đến chứng teo bắp thịt, loãng xương và bệnh lãng trí của lão suy. Ngăn ngừa hội chứng biến dưỡng sẽ giúp cho người cao niên được lành mạnh sống lâu để hưởng thêm hạnh phúc ở tuổi già.

Trong các thí nghiệm gần đây trên thú vật và cả trên người già, chất đạm Whey đã chứng tỏ khả năng giúp người lớn tuổi ngăn ngừa và chế ngự sự lão suy và Hội Chứng Biến Dưỡng vì giúp giảm mập phì, giảm mỡ trong bụng, xuống cân, giảm hiện tượng đói cồn cào, giảm cholesterol, điều hoà huyết áp, bớt đề kháng với insulin, bớt nguy cơ tiểu đường loại 2. Điều đáng chú ý là trong một thí nghiệm dùng hợp chất pha trộn các amino-acids cùng tỷ lệ như tìm thấy trong Whey đưa ra kết quả không tốt như chất đạm Whey thiên nhiên từ sữa, nhất là trên tác dụng giảm cholesterol. Chuột nuôi với chất đạm Whey phụ gia sống lâu hơn mặc dù chúng không bị hạn chế về calorie.

Bệnh nhân đã bị tiểu đường loại 2 có lượng glucose trong máu điều hoà tốt hơn sau khi dùng chất đạm Whey thường xuyên. Lượng insulin giảm xuống và các chỉ số về viêm (inflammation) và oxy hóa cũng giảm bớt nhiều.

Bệnh nhân vừa qua bệnh nặng (nhiễm trùng, sưng phổi, đột quỵ ….) hay sau một cuộc giải phẫu lớn, cơ thể lâm vào tình trạng thoái dưỡng (catabolism) sẽ bình phục nhanh hơn khi dùng chất đạm Whey phụ gia vì cơ thể sẽ tổng hợp protein dễ dàng đạt tới thế tiến dưỡng (anabolism) nhanh chóng trong phục hồi.

3/ Cách dùng chất đạm Whey trong Lão Khoa

Muốn ngăn ngừa Hội Chứng Biến Dưỡng thì nên bắt đầu dùng chất đạm Whey phụ gia ở tuổi 40, dùng khoảng 10 hoặc 20 gram một lần mỗi ngày (2 hay 4 muỗng cà phê, một muỗng cà phê là tương đương với 5 gram).

Các cụ trên 65 tuổi nên dùng 10 đến 12 gram, hai lần mỗi ngày (20 đến 24 gram mỗi ngày).

Đang phục hồi sau giải phẫu hay bệnh nặng nên dùng 15 gram mỗi lần, hai lần mỗi ngày (30 gram mỗi ngày). Thường thường các bệnh nhân này có dùng các bột sữa thực phẩm như Ensure, Sustacal vv…. có chứa chất đạm từ đậu nành hay sữa nhưng vẫn nên dùng Whey phụ gia để có tác dụng phục hồi nhanh chóng hơn như đã nói ở trên.

Chất đạm Whey isolate có bán tại các tiệm thông thường như General Nutrition, Wal-Mart, Costco etc… 15 tới 30 đô la Mỹ có thể mua một hay hai hũ to tướng cho các cụ khuấy bột Whey vào ly nước dùng mỗi ngày trong cả tháng.

Tóm lại, ngoài dinh dưỡng tốt và thể dục đều, chất đạm Whey được khoa học cho thấy có thể giúp chúng ta sống lâu và lành mạnh để hưởng Phước Thọ mà giá lại rẻ hơn Sâm và Nhung rất nhiều. Tài liệu thống kê cho thấy gần 23% người Việt lớn tuổi ở California bị Tiểu Đường loại 2; chất đạm Whey có thể giúp chúng ta tránh được cái đại nạn đó luôn.

#224 - Nhiễm trùng đường tiểu - Chứng bệnh rất phổ biến  <<<<<<