Hoàng Hôn Trên Biển Vắng

Quán ẩn mình dưới bóng mát của một hàng dương trên một mảnh đất gần con đường  xuyên Viêt, nơi du khách thường dừng lại nghỉ ngơi đón gió biển vì từ đó về tới Sài Gòn cũng còn mất vài giờ lái xe. 

Trước đây quán rất đông khách nhưng từ ngày kinh tế khó khăn xe du lịch qua lại không nhiều, chỉ còn bọn trẻ địa phương thỉnh thoảng ra tắm biển, khi mệt nằm dài trên bãi cát trước quán. Đôi lúc họ cũng vào quán mua vài lon nước ngọt, nhưng hình như họ là sinh viên nên không tiêu xài rộng rãi như những du khách, nhất là du khách Việt kiều. Những buổi chiều vắng lặng bà chủ quán chỉ biết buồn buồn thở dài, và cô tiếp viên cũng buồn không kém, hết đứng lại ngồi, phủi bụi bàn ghế ngoài mái hiên, mặc dù chúng vẫn sạch sẽ vì mới được lau chùi.

Ông ta thường tới vào những lúc hoàng hôn, ngồi tại cái bàn ngoài cùng gần bãi cát và chỉ gọi độc nhất một món cà phê sữa. Ông ta ngồi đó nhìn ra biển, trầm lặng đến u buồn, và hầu như không biết đến người xung quanh. Ly cà phê nhiều khi còn nguyên vẹn khi ông ta đứng lên ra về.

Khi ông ta tới lần đầu tiên Liễu tường ông ta cũng chỉ là một du khách như mọi người. Ông ta đi chậm chạp, tay cầm cây gậy ngắn vì đã có tuổi. Thế nhưng khi ông ta trở lại nhiều lần sau đó thì Liễu biết rằng ông ta chỉ là một người khách địa phương. Kể ra cũng lạ, chỗ này hẻo lánh, không có mấy khách sang trọng như ông ta. Chiếc Toyota đen bóng đậu lại bên đường, người tài xế nhanh nhẹn mở cửa xe đỡ ông ta xuống, cúi đầu khi ông ta nhỏ nhẹ cám ơn, và yên lặng đứng nhìn ông ta ngồi hẳn xuống ghế rồi mới đem xe đi đậu ở một chỗ nào đó, một vài giờ sau mới trở lại đón ông ta về.

Ông ta trở thành thân quen đến độ thấy ông ta là Liễu tự động pha cà phê mang ra, không cần ông ta gọi, và lần nào cũng thế, ông ta chỉ nhỏ nhẹ cám ơn. Ông ta ngồi lâu hơn bất cứ người khách nào nhưng bà chủ cũng như Liễu không bao giờ phiền lòng vì quán vắng, và khi đứng lên ông ta luôn luôn để lại một món tiền cho Liễu, đôi khi nhiều hơn cả giá của ly cà phê.

Một lần thấy ông ta khó khăn cúi lượm cây gậy rơi dưới đất, Liệu chạy lại nhặt dùm, và đỡ ông ta ngồi ngay ngắn lại trên ghế. Ông ta mỉm cười:

- Cám ơn cô nhé. Có tuổi rồi nên làm cái gì cũng khó khăn.

Liễu vội vàng:

- Dạ, không có chi.

Được dịp, Liễu hỏi thăm người khách quen nhưng vẫn còn rất xa lạ:

- Bác ở gần đây?

Ông ta gật đầu:

- Cũng gần, ngay ngoại ô Phan Rang đây thôi.

Lần đầu tiên nghe ông khách nói nhiều, Liễu ngạc nhiên nhận ra giọng nói của ông ta không phải là của người điạ phương:

- Quê bác chắc không phải ở vùng này?

Ông ta ngước mắt nhìn Liễu mỉm cười, một tay vẫn vịn đầu gậy, một tay chìa ra chỉ chiếc ghế trống:

- Nếu cô không bận, mời cô ngồi.

Liễu cám ơn và rụt rè ngồi xuống chiếc ghế đối diện. Nụ cười của ông ta thật hiền từ, nhưng giọng nói thoáng buồn:

- Quê tôi tuốt ngoài Bắc Ninh. Về thăm một lần đã khá lâu. Chắc là tôi chẳng bao giờ trở lại.

Liễu gật đầu:

- Cháu cũng đoán bác là người Bắc. Chắc bác vô đây sau ngày “giải phóng”?

Ông ta lắc đầu, nụ cười buồn trên môi:

- Không. Tôi là “bắc kỳ 54”, gia đình tôi di cư vào Nam khi tôi còn bé tí!

- Ồ! Thế ra bác lập nghiệp ở đây hả? Cháu ít thấy người Bắc ở vùng này, bây giờ gia đình bác ra sao?

Liễu nghĩ tới chiếc xe hơi mới tinh, tới người tài xế lễ phép, và đoán là nếu ông ta không phải là một thứ “đại gia” thì cũng là một cán bộ cao cấp vừa hồi hưu, tuy nhiên Liễu ngạc nhiên không hiểu là vùng đất khô cằn này có gì cho ông ta lưu luyến.

Đưa mắt nhìn ra khơi, đôi mắt tinh anh sâu thẳm nhưng lúc nào cũng thoáng buồn, ông ta nhỏ nhẹ:

- Chỉ có mình tôi ở đây.

- Sao bác lại chọn chỗ này? Sài Gòn hay Hà Nội có phải vui hơn không.

Bất chợt ông ta hỏi:

- Cô biết bãi biển Ninh Chữ không?

- Dạ, cháu biết.

Giọng của ông ta trầm xuống hầu như đang nhớ tới cái gì rất xa xôi:

- Ngày xưa thời VNCH có một duyên đoàn của Hải Quân đóng ở đó. Tôi là lính duyên đoàn, mấy năm rồi mới đổi xuống tàu đi biển.

Liễu thở ra:

- Vậy là cháu hiểu rồi. Bác về đây sống vì những kỷ niệm cũ.

Ông ta bật cười:

- Nghe cô nói như là đang đọc một truyện tình.

Liễu cũng cười, chống chế:

- Hồi học cấp ba cháu cũng giỏi văn lắm. Chỉ tiếc là không có điều kiện theo học đại học. Mà thôi, bác nói tiếp đi. Cháu nói vậy có đúng không?

- Cũng đúng một phần. Tôi quả có một mối tình ở nơi này, về đây vì tôi cũng còn rất yêu biển, và cần khí hậu ấm áp để dưỡng bệnh.

Liễu ái ngại:

- Bác bệnh gì vậy? Trông bác quả có hơi yếu.

- Nhiều thứ lắm. Áp huyết cao, phong thấp, mới đây lại bị “stroke”, may mắn không chết, dù đã gần khỏi nhưng đi đứng vẫn còn khó khăn. Ở bên Mỹ các con tôi đều bận rộn với gia đình riêng nên tôivề bên nàyđể chữa trị.

- À, bác là Việt kiều, thảo nào…

Liễu ngập ngừng không nói tiếp. Ông ta cũng không nói gì thêm, mắt vẫn nhìn xa vắng. Đúng lúc đó người tài xế trở lại. Anh ta cũng đã khá nhiều tuổi, người thấp bé  nhưng còn rất tráng kiện, lúc nào cũng như cái bóng, yên lặng đứng sau lưng ông ta đợi chờ. Ông ta vịn vào cạnh bàn đứng lên:

- Cám ơn cô nhiều lắm. Nghe bà chủ gọi cô là cô Liễu, phải không?

Liễu cũng đứng lên:

- Dạ. Cháu chào bác. Lần tới bác nói chuyện bên Mỹ cho cháu nghe nhé. Chắc là vui lắm.

- Ở đâu cũng có những chuyện vui buồn. Thôi, chào cô nhé.

Người tài xế đỡ nhẹ cánh tay để ông ta đứng vững, nhưng rồi lùi lại phía sau, để mặc ông ta chậm chạp bước vì hình như ông ta quyết tâm, không muốn ai phải nâng đỡ mình. Liễu nhìn theo bóng dáng ông ta cho đến khi người tài xế mở cửa xe đỡ ông ta lên mới tần ngần xếp lại ghế ngồi, và mang đổ ly cà phê còn gần như nguyên vẹn.

******

Khi người khách trở lại lần sau đó, Liễu rụt rẻ hỏi thăm và được biết tên ông ta là Nguyễn. Vẫn đôi mắt nhìn xa xôi nhưng ông Nguyễn đã bớt lạnh lùng, mời Liễu ngồi và thân mật nói chuyện đời với Liễu như thể là đã quen biết từ lâu.

“Hồi đó tôi còn trẻ lắm,mới hơn 20 tuổi! Người ta cứ nói lính Hải Quân đa tình bay bướm, nhưng tôi chỉ yêu một mình cô ấy, và đến tuổi này nghĩ lại những ngày hoa bướm đó tôi vẫn cảm thấy êm đềm. Cô ấy là nữ sinh, thỉnh thoảng mặc áo dài trắng đến thăm tôi tại đơn vị vì tôi ít khi được ra ngoài. 

Lúc đó làm gì có cell phone cho chúng tôi hẹn hò, chiều chiều nếu không bận công vụ tôi đứng bên hàng rào doanh trại, lóng ngóng đợi chờ. Hôm nào thấy bóng cô ấy tôi vui như chưa bao giờ vui thế. Gặp nhau cũng chỉ để ngồi với nhau trong câu lạc bộ, thủ thỉ chuyện trò cho đến khi hoàng hôn xuống là cô ấy phải ra về.

Ngày tôi phải đổi xuống tàu biển, tôi cuống quít cầu hôn với cô ấy, và may mà được gia đình cô ấy bằng lòng. Mẹ cô ấy vẫn ngại đời lính tráng, và chiến tranh lúc đó đang khốc liệt, nhưng cũng đành để tôi mang cô ấy về Sài Gòn sống với gia đình tôi, trong lúc tôi đi biển, lâu lâu mới được về thăm nhà một lần.

ThángTư năm1975 tàu tôi được biệt phái ra Phan Rang ngăn chặn bước tiến của Bắc quân. Pháo từ xe tăng trên bờ bắn ra trúng đài chỉ huy, một mảnh đạn nhỏ văng trúng đầu tôi, đi vào óc, và vẫn còn nằm trong đó đến bây giờ. Tôi chỉ bị thương nhẹ nhưng mảnh đạn oan nghiệt đó không thể lấy ra vì giải phẫu óc rất nguy hiểm. Lâu lâu tôi vẫn có những cơn đau buốt tưởng như không chịu được nhưng trông tôi vẫn bình thường, và tôi vẫn làm việc như thể là chưa bao giờ bị thương.

Cũng may mắn là dù bị bắn, tàu tôi cũng giải cứu được một đơn vị bộ binh, đưa họ về Sài Gòn, và tôi kịp đón gia đinh di tản vào cuối tháng Tư. Lúc đó chúng tôi đã có đứa con trai đầu lòng mới sinh được vài tháng. Cha mẹ tôi không chịu đi theo chúng tôi vì cứ sợ qua Mỹ không biết làm gì để nuôi nhau!

10 năm sau tôi mới đón được bố mẹ sang, sau khi tôi đã tốt nghiệp một trường cao đẳng chuyên nghiệp, và đi làm cho Cisco, một hãng hi-tech tại thành phố San Jose, California. Tôi may mắn gia nhập công ty từ thuở ban đầu,công ty lớn mạnh và cũng như bao nhiêu nhân viên khác, tôi được tưởng thưởng một số cổ phần, trở nên sung túc, và sớm thành một triệu phú ở nơi xứ lạ quê người. Chúng tôi cũng có thêm hai cháu gái, và cả ba cháu bây giờ đã tốt nghiệp đại học, có gia đình riêng và đều có một cuộc sống trung lưu khá vững vàng. Thế nhưng trời cho cái này thì lấy đi cái khác cô Liễu à. Cơn đau trong óc càng ngày càng mãnh liệt và xảy ra thường xuyên hơn. Những lúc như vậy tôi chỉ muốn chết. Nhà tôi thương tôi nhưng cũng không biết làm gì hơn là ngồi trước bàn thờ, đọc kinh cứu khổ cứu nạn, mong Phật Bà Quan Thế Âm thương xót tôi mà xoa dịu bớt cơn đau. Có nhiều hôm tôi thiếp đi, khi tỉnh dậy vẫn thấy nhà tôi ngồi im lìm cúi đầu, hai tay chắp trước ngực, cầu nguyện cho tôi suốt đêm thâu.

Tôi bỏ việc làm, và nhà tôi cũng vậy, để ở nhà chăm sóc tôi. Tôi được bệnh viện Stanford cho thử nghiệm một thứ thuốc mà họ mới phát minh nhưng chưa rõ hiệu quả ra sao. Tôi tình nguyện vì nghĩ rằng ít ra cũng có chút hy vọng dù không rõ hậu quả của thuốc có gì tai hại hay không. Thuốc làm tôi hết đau nhưng chỉ được vài giờ, và tôi phải uống vài lần mỗi ngày. Mỗi lần uống xong tôi muốn như mê đi, nhưng dù sao cũng giúp tôi sinh hoạt gần như bình thường. Nhà tôi vẫn cầu nguyện, nhưng không còn phải thức suốt đêm như xưa, cho đến một ngày…

Cơn đột quỵ đến bất thình lình, không biết có phải vì hậu quả của thuốc hay không, tôi ngã gục ngay lúc sáng sớm, khi vừa ra khỏi giường. May mà nhà tôi gọi được xe cấp cứu, đưa tôi vào bệnh viện điều trị nên tôi sống sót, nhưng cũng phải tập luyện cả năm mới đi lại được như bây giờ. Sau cơn bạo bệnh đó tôi thấy cái chết như gần kề, tôi bỗng nhớ quê hương, nhớ đường biển xưa, nhớ nơi tôi đã có một mối tình vĩnh cửu, nên tìm về chỗ này. Người già sống với dĩ vãng cô ạ. Cô thấy tôi thường ra đây ngắm biển, vì lúc nào tôi cũng tưởng nhớ đến những ngày tháng êm đềm năm xưa.”

Liễu ngắt lời ông Nguyễn:

- Bác gái đâu, có về VN với bác không?

Ông Nguyễn lắc đầu:

- Không. Nhà tôi ở lại bên đó trông nom đứa cháu ngoại mới sanh vì con gái út của tôi không được khoẻ.

- Ồ, thế thì ai chăm sóc bác ở bên này?

- Có đứa cháu gái bên vợ, và anh Hiệp, người lái xe cho tôi.

Ngừng lại một phút, ông Nguyễn thở dài nói tiếp:

- Tôi cũng đã bình phục gần như xưa, dù chậm chạp nhưng có thể tự chăm sóc vệ sinh cho chính mình. Khi tôi đòi về VN sống, nhà tôi cũng băn khoăn lắm nhưng nhờ có tài chính đầy đủ và lương hưu, nên chúng tôi xoay sở cũng dễ dàng. Vài tháng tôi lại qua Mỹ một lần, thăm con cháu và khám bệnh lại cho nhà tôi yên tâm.

- Bác vẫn còn uống thuốc giảm đau mà bệnh viện đang thí nghiệm?

Ông Nguyễn gật đầu:

- Biết làm sao bây giờ. Không có thuốc tôi như người chết dở. Được ngày nào hay ngày ấy, cô ơi.

******

Ông Nguyễn trở thành người bạn vong niên của Liễu. Thoáng thấy bóng chiếc xe hơi là cô vội vã chạy ra, phụ với anh Hiệp mở cửa xe cho ông, và mỗi lần ông ra về, cô theo ra tận xe, quyến luyến đứng nhìn cho đến khi chiếc Toyota khuất bóng. Chiếc bàn nơi ông Nguyễn ngồi lúc nào cũng sạch bóng, và cô muốn dành riêng cho ông, không bao giờ đưa khách lạ tới đó. Ông Nguyễn vẫn tới đó rất đều đặn, vẫn xa vắng nhìn ra biển khơi, thỉnh thoảng nói với Liễu về những bến bờ xa lạ mà ông ta đã có dịp ghé qua hơn một lần. 

Ông cũng cho Liễu xem tấm hình đứa cháu gái lên 10 đang ngồi chơi Piano. Liễu hỏi con bé có biết nói tiếng Việt không, ông lắc đầu, cười tủm tỉm:

- Nó chỉ nói được ba tiếng: “Ông”, “Bà” và... “Phở”.

Liễu bật cười, và ông Nguyễn cũng cười.

Cứ như thế, ngày nào Liễu cũng chờ ông khi trời vừa tắt nắng. Thế nhưng hơn tuần nay không thấy ông Nguyễn tới. Liễu băn khoăn nhưng đoán là trái gió trở trời, ông ta đau ốm nên nằm nhà. Mỗi lần nghe tiếng xe hơi ngoài xa lộ là Liễu đưa mắt nhìn. Những chiếc xe vụt qua như bóng thời gian, hơn tháng trời, mới lại thấy chiếc xe Toyota đen bóng. Không đợi cho xe ngừng hẳn, Liễu chạy vụt ra nhưng rồi chợt thấy hụt hẫng vì chỉ có chú Hiệp lái xe, không thấy ông Nguyễn ở băng sau, chỗ ông thường ngồi.

Hiệp mất hẳn vẻ nhanh nhẹn thường ngày, chập chạp ra khỏi xe, cúi đầu khi gặp ánh mắt dò hỏi của Liễu. Chừng như lâu lắm chú mới khẽ thở dài:

- Ông cụ về Mỹ rồi.

Liễu hỏi tới:

- Rồi bao giờ trở lại?

Hiệp lắc đầu:

- Không trở lại nữa đâu... ông cụ mất rồi.

Liễu thảng thốt đưa tay che miệng:

- Trời!

Hiệp buồn bã:

- Hơn tháng trước bỗng dưng những cơn đau càng ngày càng dồn dập. Thuốc uống hầu như liên tục, cuối cùng ông cụ quyết định trở về Mỹ để giải phẫu. Bà cụ đã ngăn cản ông cụ nhiều năm vì sợ nguy hiểm, nhưng cuối cùng cũng đành. Giải phẫu xong ông cụ đi vào hôn mê, và vài ngày sau thì mất.

Liễu đứng thẫn thờ trong lúc Hiệp cố ngăn niềm xúc động, nói như thì thầm:

- Ông cụ tốt với tôi lắm, thường cho tôi tiền để tôi gửi về Bắc tặng mẹ tôi. Nguyên tôi là bộ đội phục viên, nghèo không nuôi nổi thân, lang bạt đến tận nơi này, may được người nhà ông cụ mướn lái xe. Ông cụ coi tôi như người nhà, kể chuyện đời mình, tôi cũng chẳng giấu ông cụ, nói cho ông cụ biết là tháng Tư năm 75 tôi là người lái xe tăng tiến quân qua vùng này. Tăng của chúng tôi bắn vào chiếc chiến hạm của VNCH đang ủi bãi vớt người, và có thể tôi là người đã gây ra mảnh đạn oan nghiệt đó trong đầu ông cụ. Tôi thật là ân hận.

Nghe tôi nói thế ông cụ chỉ cười, vỗ vai tôi: “Đâu có phải lỗi tại chú. Chúng mình đều là chiến binh... Chiến tranh ngày đó đã qua rồi.”

Hiệp dụi mắt, móc trong túi quần đưa cho Liễu một phong bì dầy:

- Ông cụ để lại di chúc, tặng tôi chiếc xe này để tôi chạy taxi, làm kế sinh nhai. Ông cụ cũng nhờ tôi đưa tặng cô ít tiền, để cô đi học đại học, và cám ơn cô đã bầu bạn với ông cụ những ngày qua.

Liễu đưa tay nhận chiếc phong bì, lòng nặng trĩu u buồn:

- Cám ơn chú. Gia đình có đưa ông cụ về an táng tại VN không chú?

Hiệp lắc đầu:

- Nói chuyện điện thoại với gia đình bên đó tôi mới được biết là ông cụ đã được hỏa táng, tro rắc ngoài biển… Thôi thế cũng là xong.

- Có liên lạc qua bên đó chú cho Liễu gửi lời phân ưu tới bà cụ, và xin cám ơn tấm lòng rộng lượng của ông cụ cùng gia đình.

- Vâng. Thế nào tôi cũng sẽ chuyển lời. Bây giờ tôi về nhé. À, còn một ít sách vở của ông cụ, tôi biết là ông cụ rất muốn để lại cho cô. Tôi sẽ mang ra đây để cô giữ làm kỷ niệm.

- Cám ơn chú.

Hiệp gật đầu chào, lủi thủi chui vào xe. Khi xe đã lăn bánh và mất hút trên xa lộ Liễu mới buồn bã đi tới cái bàn và ngồi xuống cái ghế ông Nguyễn thường ngồi. Cô đưa mắt nhìn ra biển và nói như thể là ông Nguyễn đang ngồi bên:

- Cuối cùng thì bác cũng về với biển, nơi chốn bác yêu thương.

Liễu mở chiếc phong bì. Xấp tiền có lẽ thừa cho cô theo đuổi mộng văn chương ở đại học như cô từng ước mơ, thế nhưng cô không thấy vui. Cô cúi mặt, và một giọt nước mắt ứa ra, đọng nơi khoé mắt cùng với tiếng thở dài.

Trần Quang Thiệu

Làm cha không hề dễ. Không hề có “hướng dẫn làm cha” nào kèm theo khi bạn chính thức lên chức bố, bạn chỉ có thể tìm hiểu qua cuộc sống hàng ngày cùng con.

Ảnh: Gloredel.Deviantart.

Tuy nhiên, bạn có thể tham khảo 10 bài học quan trọng mà mỗi người cha cần thấu hiểu trong suốt hành trình nuôi dạy con của mình.

1. Yêu con vô điều kiện

Tình phụ tử không nên đi kèm với một phép thử. Không phải lúc nào bạn cũng có thể thích những gì con bạn làm hay những lời con nói. Bạn có thể ghét một số hành động của con mình nhưng bạn vẫn yêu thương bé, đó là điều không phải bàn cãi. Hãy chắc chắn rằng bé biết mình không bao giờ đánh mất tình yêu của bố. Mỗi ngày bạn nên nói với bé, bạn yêu bé biết bao.

2. Dạy bé qua các ví dụ cụ thể

Trẻ em dễ xem những gì bạn làm hơn là nghe những gì bạn nói. Nếu bạn muốn bé thực sự để tâm đến những bài học cuộc sống của mình, không chỉ nói mà hãy cho bé thấy những ví dụ cụ thể.

3. Không nói dối con

Hãy trung thực với con cái của bạn. Điều đó không có nghĩa là bạn phải chia sẻ tất cả mọi chi tiết trong cuộc sống với bé, hoặc nói với bé tất cả những tham vọng, những nỗi sợ hãi hay những thất vọng của bạn. Nên nhớ, bé chỉ là con của bạn, không phải là vợ và cũng không phải là cha xứ rửa tội của bạn. Chỉ cần tất cả những gì bạn nói với con là đúng sự thật.

4. Không đòi hỏi sự hoàn hảo

Trẻ em cũng giống như tất cả mọi người, đều mắc sai lầm. Con của bạn cũng không phải là ngoại lệ. Một trong những cách hữu hiệu mà bé có thể học để trở thành một đứa trẻ tốt hơn và sau này trở thành một người lớn tuyệt vời là học qua những trải nghiệm của chính bé và thử lại những bài học ấy. Hãy tha thứ cho những sai lầm của bé, và sau này bé cũng sẽ biết tha thứ cho bạn.

5. Hãy quan tâm đến bé

Hãy dành sự quan tâm cho con của bạn. Nếu bé muốn nói điều gì đó với bạn, bạn không nên lắng nghe chỉ bằng một tai. Có thể bạn rất gần gũi với con cái nhưng bé vẫn không nói cho bố tất cả mọi điều bé nghĩ hay bé cảm thấy. Chỉ bằng cách quan tâm chú ý đến bé, bạn mới nắm bắt được những dấu hiệu mà bạn không bao giờ muốn bỏ lỡ, bạn mới kịp thời có được một cái ôm hay những lời khuyến khích động viên vào lúc bé cần nhất.

6. Hãy là một tấm gương

Dù muốn hay không, bạn chính là hình ảnh người đàn ông mà con trai của bạn muốn giống thế khi trưởng thành và con gái của bạn muốn kết hôn với. Hãy chắc chắn rằng bạn xứng đáng với sự tin tưởng của bé, bé sẽ bước theo dấu chân bạn, hoặc chia sẻ cuộc sống với một người giống như bạn. Hãy chính trực, giữ các lời hứa của mình, tập thể dục và ăn uống đúng cách, tận tâm với những việc mình làm, yêu quý và tôn trọng người bạn đời của mình.

7. Không nhạo báng, sỉ nhục và làm bé phải xấu hổ

Con cái cần sự hỗ trợ chứ không cần những chỉ trích của bạn. Có nhiều vấn đề trong cuộc sống hoặc thời thơ ấu có thể khiến con bạn sợ hãi, lo lắng và nghi ngờ. Là một người cha, bạn phải có trách nhiệm nâng đỡ bé, để bé phát triển chứ không phải khiến con mình nhụt chí. Đừng bao giờ cố ý chế nhạo, sỉ nhục khiến con bạn xấu hổ, tự ti. Hãy nhớ quy tắc vàng bạn đối xử với ai như thế nào, người đó sẽ đối xử như thế với bạn.

8. Hãy cười, nhảy múa và ca hát

Cuộc sống có thể gây áp lực, khiến bạn mệt mỏi và chán nản nhưng điều đó không thể ngăn cản bạn tận hưởng những khoảnh khắc quý giá bên con. Hãy chỉ ra cho bé thấy bé đã mang lại niềm vui như thế nào cho bạn. Đừng bao giờ để mình bị cuốn theo những mối bận tâm riêng mà bỏ lỡ những cơ hội được cười vui bên con. Hãy nhảy múa và ca hát với con bất cứ khi nào bạn có thể. Nếu bạn đang bị một điều gì chi phối, gây áp lực, mặc kệ nó, hãy cứ vui vẻ và mỉm cười. Cuộc đời có bao nhiêu mà hững hờ.

9. Chuẩn bị tinh thần cho rủi ro

Trong khi dạy con cách ăn uống hay chơi bóng, đừng quên dạy bé cách chấp nhận rủi ro. Một trong những phương pháp tốt nhất dạy bé việc chấp nhận rủi ro chính là chia sẻ một vài câu chuyện và kinh nghiệm của chính bạn. Không nên gắn bó với một công việc mà bạn đã chán ghét chỉ vì những đồng lương hàng tháng nếu bạn thực sự đã mong muốn có một công việc kinh doanh riêng. Hãy nắm lấy cuộc sống và thực hiện theo những giấc mơ của bạn. Hãy đi tìm những niềm vui. Và hãy chỉ cho con của bạn biết điều đó.

10. Tôn trọng sự lựa chọn của con

Chiều Nay Tôi Đưa Bà Ra Đầu Làng

Bà nội không có anh em thân thích, nghe kể bà người gốc Nam Định, chạy giặc về làng đỏ thành Vinh, gặp rồi lấy ông nội, bà sinh được một mình ba rồi tảo tần chợ búa chừng ấy năm ròng.

Ba được ông bà nội nuôi ăn học thành tài, ba làm cán bộ nhà nước, sau ba nằm trong đội kỹ sư về quê mẹ xây dựng công trình gì to lắm, gặp rồi lấy mẹ rồi sinh ba anh em, em là út. Mới sinh em được vài tháng thì ba được cơ quan cử sang Liên Xô học chuyên ngành, và thế là ba đi biền biệt từ đó.

Ông nội đã mất trước khi em ra đời mấy năm, nên lớn lên em chỉ thấy có bà nội, mẹ và mấy anh chị em với nhau chấy rận. Ba đi rồi bà nội lãnh trách nhiệm chạy chợ nuôi cả nhà, mẹ phụ.

Bà nội có một tình thương đặc biệt lạ lùng dành cho mấy anh em, vừa nuông chiều, vừa nghiêm khắc. Hồ như tự căn cốt giống nòi bà hiểu rằng sau đứa con trai độc đinh thì lũ cháu lốc nhốc thơ dại này là những máu mủ ruột thịt duy nhất mà bà có, đấy là sau này em suy nghĩ thế, chứ bà nội chắc cũng chẳng bao giờ cần bận bịu cắt nghĩa tình thương vô điều kiện đó của bà làm chi.

Ngày đó tiếng là thành phố nhưng nhà ai cũng nghèo như nhau. Bà nội có một sạp hàng ở chợ bán nhiều thứ, nhưng thứ đắt khách nhất là món nộm đu đủ mà bất cứ đám cưới hay tiệc tùng gì thời đó cũng đều phải có. Khi em lên sáu tuổi là bắt đầu biết phụ anh trai chiều chiều gọt vỏ đu đủ, cạo hột sạch sẽ, ngâm nước phèn chua cho miếng đu đủ cứng giòn, rồi vớt ra để ráo. Sáng hôm sau tinh mơ bà và mẹ sẽ dậy để dùng bàn nạo nạo ra thành sợi, đem lên bán cho khách trên chợ. Thường thì khách phải đặt hàng từ hôm trước, cuối chiều mỗi ngày bà nội sẽ báo về số lượng hôm nay phải gọt bao nhiêu. Có những hôm khách đặt nhiều anh em em phải gọt hàng tạ quả, rã rời, muỗi cắn ngứa râm ran, bàn tay bị mủ đu đủ ăn đến mòn, nhưng không đứa nào kêu than vì biết đấy là những hôm bà bán được hàng.

Có những buổi sáng, bà và mẹ phải dậy từ một hai giờ, ngồi nạo đu đủ, tay mỏi rũ, nhiều khi chà vào bàn nạo rướm máu. Xong xuôi thì sẽ có một ông già trong xóm làm nghề gánh thuê qua nhà gánh lên chợ cho bà. Ngày đó trong giấc ngủ của em lúc nào cũng có tiếng sột soạt của bàn nạo, nhiều khi nhìn bàn tay bà nội và mẹ chai sần rướm máu, em cứ ao ước có một cái máy gì đó có thể làm hàng thật nhanh giúp cho bà và mẹ đỡ vất vả.

Bà nội nhuộm răng đen, ăn trầu, tóc vấn khăn trần, mặc quần lụa, áo cánh. Mùa đông bà mặc áo bông to và trùm thêm khăn nhung. Ký ức về bà luôn thơm mùi trầu và đẹp đẽ. Bà rất sạch sẽ, nấu ăn ngon và hay lo toan. Bà thích tắm. Cứ mỗi buổi trưa nhất là mùa hè bà đều đi xe lai từ chợ về nhà để tắm. Anh em em được dặn trước, anh trai thì sẽ múc nước giếng mát lạnh đổ đầy hết chậu đến thùng đến vại, còn em thì ngâm bồ kết cho bà, đầu tiên nướng thơm lên rồi bẻ vụn hoà vào chậu nước đem ra phơi nắng. Đến khi bà về chậu bồ kết đã chuyển sang màu vàng sậm. Những buổi tắm của bà nội sẽ có một chút hò hét thét lác khá om sòm, nào múc nước nào kỳ lưng nào lấy khăn lấy áo, nhưng sau đó sẽ là cảnh bà ngồi trên cái chõng tre trong vườn xoã tóc hong, miệng bỏm bẻm nhai trầu, em thì lăng xăng nhổ tóc sâu cho bà, bà ôm em thơm tho hít hà em một chốc rồi lại lật đật lên cho kịp buổi chợ. Nắng vàng như cũng xấp xải theo từng bước bà đi.

Lại nhớ những trưa hè đó, nắng lộng thênh thang, anh em em mải theo chúng bạn chạy chơi không biết mệt, nào là vác sào bắt cào cào châu chấu về nuôi gà, nào là bắt cóc bắt kỳ giông bỏ vào thùng cho ăn muỗi, nào là chơi ô ăn quan, nhảy dây đánh chuyền. Những con đường làng rợp bóng tre mát rượi bướm bay hoa nở cỏ dại mọc đầy, vĩnh viễn in dấu những bàn chân bé bỏng rong chơi hồn nhiên suốt một thời thơ ấu.

Cứ thế mải chơi đến khi trời nhá nhem mới hớt hải chạy về, một xíu kịp ngay trước khi bà về chợ. Bao nhiêu năm là mấy ngàn buổi chợ bà về chưa một ngày nào thiếu bánh quà cho mấy anh em, khi thì củ khoai củ sắn luộc, khi thì bánh gói bánh nếp bánh đậu bánh vừng hoặc hoa trái mùa nào thức ấy. Cả lũ ùa vào bà vòi quà, em bé nhất nên lúc nào cũng được phần hơn. Bà nhìn mấy anh em ăn âu yếm, rồi ôm em rờ tóc rờ tai, thấy còn nóng bừng và đẫm mồ hôi là bà mắng yêu cho một chập. Rồi lôi em đi tắm táp thay quần áo ăn cơm. Có những hôm em vừa bê bát cơm ăn vừa ngủ gật đánh rơi cả bát, bà lại bế em vào giường đặt cho em ngủ. Cơn mơ em thơm mùi trầu và bàn tay bà quạt mát.

Lại nhớ những mùa mưa bão, tầm tháng bảy tháng tám hàng năm, bà sẽ lo mua tích trữ rất nhiều mấy thứ quan trọng nhất là gạo củi mắm muối, rồi bà sẽ cùng mẹ làm vừng lạc cất trong hũ thủy tinh, kho cá cất trong nồi đất, muối dưa, muối cà cất trong vại sành hết to đến nhỏ, rồi lại nhờ người ta kê giùm một góc cao ráo trong bếp để làm chỗ nấu và là chỗ để dành cho những chum nước trong. Xong xuôi cả thảy đó bà mới yên tâm cho được. Em không bao giờ quên những ngày lụt bão, xung quanh ngập mênh mông, bà và mẹ bì bõm chợ búa cơm nước, cấm không cho anh em em ra ngoài vì nước băng hà băng hải bà sợ nhỡ đứa nào sụt cống sụt giếng sụt mương. Được nghỉ học lội chơi lép nhép cả ngày trong sân, đến tối ăn kễnh một bụng cơm nóng ngon lành rồi chui vào chăn êm ấm, nằm nghe mưa gió quật rào rào ngoài cửa sổ, lơ mơ tiếng bà kể chuyện - thường bắt đầu về một mốc thời gian kiểu là “hồi còn mồ ma ông cụ Tích” - em đã biết cảm thấy sung sướng một nỗi niềm con trẻ mà đến tận bây giờ khó có thể tìm lại được.

Có một buổi chiều em đi học về, thấy bà về chợ sớm, loay hoay với một mảnh giấy và cây bút chì. Thì ra bà viết thư cho ba, bà ít học, chữ nghĩa chỉ vừa đủ đánh vần và đọc được một ít sách kinh. Thế nên bà loay hoay mãi không xong, rút cục đành gọi em viết hộ thật đẹp nhé bà đọc cho em chép mà phải chép đúng như bà bảo đấy. Đến giờ em vẫn nhớ mấy câu bà đọc “Ku Tồ cái Sim cái Tí ở nhà ngoan học giỏi biết giúp bà nhiều việc. Thời buổi loạn lạc con bên ấy giữ gìn. Mẹ ở nhà ruột héo gan khô vì thương nhớ con”

Ngày đó em còn quá nhỏ, không hiểu vì sao ba đi biền biệt không về. Thỉnh thoảng mới có người chuyển giúp cho nhà vài lá thư viết vào những thời gian khác nhau, một ít quà cáp, đồ dùng, quần áo và rất nhiều sách - tiếng Nga có, tiếng Anh có, tiếng Việt có - cho anh em em. Em cũng không để tâm cho lắm tại sao mẹ lại cứ lặng lẽ như một cái bóng bên bà, chăm chỉ và yêu thương phục tùng vô điều kiện. Có những lý do lớn lao vì cuộc đời, vì thời đại, vì lý tưởng của người lớn mà một đứa trẻ bé bỏng như em nào muốn biết làm gì.

Rồi đến một buổi chiều mùa thu năm đó, anh em em học ở trường buổi sáng nên đang thơ thẩn học bài trong nhà thì nghe tiếng cô Linh hàng xóm hét râm ran, ối mọi người ơi ai như anh Trọng về rồi đây này, thế là về thật rồi đây này làng nước ơi.

Anh Trọng đó là ba em.

Ngày ấy đi lại xa xôi, em không hề có khái niệm về Hà Nội, về sân bay, về bến xe bến tàu hay bất kỳ phương tiện nào ngoài đi bộ và xe đạp, vậy mà em thấy ba trở về sau mười năm xa cách từ một nơi nào tít mù trên bản đồ thế giới mà thỉnh thoảng anh trai chỉ cho em. Ba cao lớn lực lưỡng, để râu quai nón, tay xách nách mang nào vali nào túi, người ba toả ra mùi thơm của nước hoa hoặc nước giặt quần áo hay một thứ mùi gì đó mà sau này em gọi chung là: mùi Tây. Bà nội và mẹ lật đật bỏ buổi chợ chạy về, cả nhà mừng mừng tủi tủi, hàng xóm đến thăm đông như hội, ba nhìn em gọi em lại bế em vào lòng nhưng em oà khóc quẫy ra và chạy đến bên bà. Không quen, em không quen con người xa lạ này một tí nào.

Nhiều ngày sau, ba bắt đầu bắt được nhịp với nếp sống ở nhà, và mấy anh em cũng làm quen lại với ba, em đã để cho ba bế vào lòng, thơm lên mái tóc tơ óng mượt được mẹ cắt hoài một kiểu úp nồi đất mà em cho là rất xấu, em cũng để cho ba cọ cái hàm râu ria vào cặp má bầu bĩnh của em mà không nhột và quẫy ra. Chị gái đã nở mũi khi nấu ăn và được ba khen ngon, anh trai đã chịu chiều chiều bỏ buổi đá bóng để về ngồi cho ba kèm học môn tiếng Nga là môn anh bết bát nhất. Và bà nội mỗi ngày là một đại tiệc bà mua và nấu bao nhiêu món ngon cho cả nhà ăn. Đêm đêm khi anh em em ngủ rồi ba người vẫn ngồi trò chuyện rì rầm cho thoả lòng nhung nhớ chừng ấy năm trời.

Rồi thì như một dĩ nhiên, gánh nặng gia đình từ bà nội san hết sang vai ba. Ba xin bà nghỉ chợ. Nhà đã xây lại mỗi người một phòng. Anh em em dần lớn lên rồi cũng bận bịu học hành sách vở quanh năm ngày tháng và những thú vui bè bạn khác. Bà nội ở nhà đi ra đi vào với bầy chó mèo vườn tược. Làng xóm năm xưa người còn kẻ mất, những con đường rợp bóng tre dần bị thế chỗ bởi những bờ tường xi măng cắm đầy mảnh chai, những mảng bê tông trần trụi, vênh váo, xa cách. Bà nội dần trở thành một người quê trong phố lạc nhịp với thời gian và luôn hoài niệm về nếp sống xưa cũ.

Anh Tồ học đại học Xây dựng rồi đi làm xa giống ba, chị Sim học Báo chí tuyên truyền thỏa ước mơ làm nhà báo. Đến hồi em ôn thi vào đại học, thức đêm ròng rã xanh xao, bà hay dúi cho em ít thức quà như ngày bé. Em ôm bà nũng nịu giờ còn ai ăn mấy thứ này nữa đâu bà ơi, em thức đêm học bài để đỗ đại học như anh Tồ chị Sim đấy cho bà xem.

Và rồi em đỗ đại học như mong đợi, nhưng bà nội đã không kịp chờ ngày nhìn thấy em thành ông nọ bà kia để đáp đền bà. Một chiều tháng mười trời trở lạnh và mưa bụi giăng đầy ngõ, sau một tuần ốm mệt bà luội dần như ngọn đèn hết dầu. Vị bác sĩ của gia đình ngày xưa thường đạp xe đến khám bệnh tiêm thuốc cho anh em em mỗi khi bị ốm, người gần gũi bà nội như người thân, cúi nghe tim nghe huyết áp bà hồi lâu rồi đỏ hoe mắt bảo ba em ừ chú ơi chuẩn bị thôi, đến lúc bà nhà ta được nghỉ ngơi rồi.

Ba vững vàng cắt đặt mọi sự. Cả nhà em và họ mạc đã về đủ quây quần. Mẹ và em sắp sẵn phần nước thơm để tắm cho bà. Thức cho đến cạn đêm ấy, nhìn bà nội nằm lặng yên trên giường, bé nhỏ, đơn độc trong hành trình cuối cùng, em mới hiểu rằng bà nội sẽ cứ thế mà đi, không bao giờ còn tỉnh lại, để nhìn em một cái, nói với em một câu, hay còn có thể nắm tay em nữa. Em đã oà khóc nức nở, khóc như bị ai đánh, khóc vì ngay lúc đó đã thương nhớ về bà như một quá vãng khôn nguôi.

Nhiều năm sau này nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh Tiến đã sáng tác một câu nhạc mà mỗi lần nghe em lại đau đớn nhớ bà đến ứa lệ:

Nhớ bà tôi một trăm năm rồi ngọn cỏ hoá mây trời

Chiều nay tôi đưa bà ra đầu làng

Đầu làng mình chợt nổi trận gió to…

Nguyễn Vân Ánh Ngọc