Một câu chuyện cảm động về tình cảm gia đình và quê hương bản quán.

Mùa hè thứ mười của ấu thơ tôi trôi qua ở một nông trại miền núi thuộc miền tây Na Uy, nơi mẹ tôi chào đời. Ðó là những ngày tháng đáng nhớ nhất của đời tôi.

Vâng, tôi không bao giờ quên những lúc tôi và ông ngoại ở bên nhau. Ðiểm đầu tiên khiến tôi chú ý đến ông tôi là bộ ria mép dày, rậm và đôi vai rộng của ông. Ðiểm thứ hai là cách ông làm việc. Tôi đã quan sát ông suốt cả mùa hè. Ông cắt cỏ bằng những nhát hái mạnh và khéo léo, vun tất cả lại rồi đem phơi khô. Ông lại bó củi khô thành từng bó lớn, lần lượt vác về vựa. Ông còn làm thịt một con lợn, bắt cá và đem muối, xay lúa mạch trong một cối xay chạy bằng sức nước, trồng và dự trữ khoai tây. Nội trong mùa hè ngắn ngủi, ông phải chuẩn bị đầy đủ mọi thứ cho gia đình và lũ gia súc qua được mùa đông dài băng giá. Ông chỉ ngơi tay chốc lát để ăn uống và chợp mắt vài phút.

Tuy vậy, ông tôi vẫn tìm được thời gian riêng cho hai chúng tôi. Ngày kia, sau chuyến đi sang làng bên, ông trao cho tôi một con dao nhỏ có vỏ bọc và nói: “Những thứ này cho cháu đây. Bây giờ cháu xem ông nhé!”

Ông rút dao ra khỏi vỏ, cắt một nhánh cây nhỏ còn tươi, ngồi xuống bên cạnh tôi. Với đôi tay đầy vết chai, ông chỉ tôi cách làm ống sáo. Cho đến hôm nay, đã 63 năm trôi qua, cứ mỗi lần tôi nghe những âm điệu trong trẻo của ống sáo, tôi lại nhớ đến tiếng nhạc phát ra từ ống sáo bằng cây của ông tôi. Sống ở một nông trại miền núi hẻo lánh, ông đã phải học cách tạo ra tất cả với những gì mình có trong tay.

Ngày đó, tôi suy nghĩ đơn giản là người ta cần cái gì thì mua cái đó. Tôi không rõ ông có biết điều này không, nhưng hình như ông muốn dạy tôi một điều gì khác. Một hôm, ông bảo: “Ði với ông, ông có cái này cho cháu”. Tôi theo ông xuống hầm, đến bên một cái bàn mộc gần cửa sổ. “Cháu sẽ có một chiếc thuyền nhỏ. Cháu có thể thả nó ở Storv***dal”. Ý chừng ông muốn nói cái hồ nhỏ cách nhà tôi vài dặm.

Tuyệt thật, tôi thầm nghĩ, rồi nhìn quanh tìm chiếc thuyền. Nhưng chẳng thấy đâu. Ông nhặt một khúc gỗ dài độ 18 inch lên. “Chiếc tàu ở đây” – ông nói – “Cháu sẽ tự làm ra nó”. Ðoạn ông trao cho tôi một lưỡi rìu nhỏ sắc như dao cạo. Tôi không rõ phải làm thế nào nên ông hướng dẫn tôi. Tôi bắt đầu đẽo phần mũi tàu. Sau đó ông lại chỉ cho tôi cách sử dụng búa và dùi đục, tôi chuyển sang làm khoang thuyền. Thỉnh thoảng, ông lại xuống tầng hầm, sửa lại vài chỗ vụng về, hoặc mài sắc lại các dụng cụ. Ông trả lời câu hỏi của tôi, gợi ý thêm, nhưng hầu như mọi việc tôi đều làm cả.

“Nó sẽ là một chiếc thuyền tốt. Cháu đã làm nó bằng chính đôi tay của cháu.” Ông nói. “Không ai có thể cho cháu những gì cháu tự làm cho bản thân”. Lời của ông vang vang trong đầu tôi lúc làm việc. Cuối cùng, tôi đã hoàn thành phần khoang thuyền. Tôi làm tiếp một cột buồm và một mái chèo. Chiếc thuyền không có gì đặc sắc, nhưng tôi thấy hãnh diện vì mình đã tạo ra nó.

Rồi với con thuyền nhỏ trong tay, tôi hướng đến Storv***dal. Trèo lên sườn núi dốc đứng, tôi vào rừng và đi theo một lối mòn khá dốc. Tôi băng qua các con suối nhỏ, giẫm lên lớp rêu xanh đẫm nước và đi lên những bậc thang đá trơn trượt – cao hơn, cao hơn nữa cho đến khi tôi ở phía trên hàng cây rừng. Cuối cùng, sau khoảng 4-5 dặm đường, tôi đã đến nơi.

Tôi thả chiếc thuyền xuống nước và bắt đầu mơ mộng. Một làn gió nhẹ đưa chiếc thuyền sang bờ bên kia. Khí trời thật trong lành. Xung quanh im ắng, ngoại trừ tiếng líu lo của một chú chim non.

Tôi trở lại hồ nhiều lần. Rồi gia đình tôi chuẩn bị quay về Mỹ. “Con không thể mang chiếc tàu về nhà. Chúng ta có quá nhiều hành lý”- mẹ bảo tôi. Tôi van nài mẹ nhưng chỉ hoài công.

Lòng buồn bã, tôi đến Storv***dal lần cuối cùng, tìm tảng đá mòn lớn, đặt chiếc tàu vào khoảng trống bên dưới tảng đá, rồi dùng đá nhỏ chất đống lấp lại, quyết định ngày nào đó tôi sẽ quay lại tìm kho tàng của mình.

Tôi từ biệt ông tôi, không biết rằng đó cũng là lần vĩnh biệt. “Tạm biệt cháu,” ông nói và siết chặt đôi tay tôi.

Mùa hè năm 1964, tôi đến Nay Uy với cha mẹ và vợ con tôi. Một hôm, tôi rời nông trang; đi bộ đến Storv***dal ý muốn tìm lại tảng đá lớn ngày xưa. Nhưng sao đá xung quanh nhiều quá! Tôi đã gần bỏ cuộc thì chợt trông thấy một đống đá nhỏ chèn dưới một tảng đá mòn lớn. Chậm rãi, tôi dời các viên đá ra và thò tay vào khoảng trống bên trong. Tay tôi chạm vào một vật gì đó nhúc nhích. Tôi lôi chiếc tàu ra. 34 năm qua nó đã nằm ở nơi đây, chờ đợi tôi quay về. Khoang tàu và cột buồm gỗ dày hầu như không hề bị suy suyển, riêng có lớp vải buồm đã mục nát.

Tôi sẽ không bao giờ quên được giây phút ấy. Khi tôi mân mê con thuyền, tôi cảm thấy như ông tôi đang hiện diện đâu đây. Ba chúng tôi lại được ở bên nhau, và giữa ông tôi, tôi và chiếc thuyền nhỏ thực sự có một mối dây liên kết gắn bó với nhau.

Tôi mang chiếc thuyền về trang trại cho mọi người xem và khắc lên trên mạn thuyền 2 con số 1930-1964. Có người gợi ý tôi nên mang chiếc thuyền về Mỹ. “Không được,” tôi đáp. “Chỗ của nó là dưới tảng đá ở Storv***dal”. Và tôi vẫn mang nó về chỗ cũ.

Tôi trở lại nhiều lần nữa. Mỗi lần như vậy, tôi lại khắc số năm lên mạn thuyền. Ông tôi như gần gũi với tôi hơn. Lần cuối tôi đến Storv***dal vào năm 2000. Lần này, tôi dắt theo hai đứa cháu gái: Catherine 15 tuổi và Claire 13 tuổi. Trên đường lên núi tôi nghĩ đến ông tôi và thầm so sánh cuộc đời ông và cuộc đời hai đứa bé. Catherine và Claire là mẫu người quyết đoán và độc lập hệt như tổ tiên khi xưa. Có điều không biết chúng có lỡ mất những thú vị thật sự của cuộc sống khi chúng được sinh ra trong hoàn cảnh đầy đủ hay không?

Bằng thái độ không mệt mỏi trên nông trại hẻo lánh này, ông tôi đã dạy cho tôi rằng chúng ta nên chấp nhận và phải biết ơn những gì ta có, dù ít hay nhiều. Chúng ta phải chịu đựng khó khăn và biết thụ hưởng niềm vui. Ðiều quan trọng nhất là phải dựa vào sức của bản thân để tiến lên trong cuộc sống.

Cháu tôi tuy cũng lớn lên ở vùng ngoại ô với những nông trại, nông trang, nhưng cuộc sống rất đầy đủ và tiện nghi. Nhưng tôi vẫn hy vọng. Mong sao chúng hiểu được bài học ông tôi đã dạy tôi nhiều năm trước – bài học về con thuyền nhỏ cùng bức thông điệp về sự tự lực cánh sinh.

Trên núi cao, tôi ngập ngừng không mở lời e ngại mình sẽ phá tan sự yên tĩnh. Chợt Claire cắt ngang dòng suy nghĩ của tôi. Cô bé ngước lên nhìn tôi rồi nhẹ nhàng nói: “Ông ơi, ngày nào đó cháu sẽ quay lại đây.” Một thoáng ngập ngừng. “Cháu sẽ mang theo cả con của cháu nữa”.

                                                                                                                                                       Như Sao

Trở Về Mái Nhà Xưa - Vũ Khanh   <<<<<

Bố muốn dẫn con về , về lại căn nhà xưa , trong con hẻm nhỏ , để con nhớ lại quãng ngày thơ dại , từ khóc chào đời , đến khi tập đứng tập đi , học ăn học nói , chơi đùa cùng với các anh các chị trong nhà và các bạn ở trong chòm xóm thân thương , với ông Phán , bà Tư, chú Năm , cô Tám ... cho đến ngày  bố con mình bỏ xứ ra đi  ̣

Bố muốn dẫn con về , thăm lại ngôi trường vỡ lòng học chữ của con , mà ông bà Giám Đốc còn là 2 người bạn già kính mến của bố , và cô giáo lớp mẫu giáo dạy con cũng còn là người học trò lớp luyện thi Tú Tài Toán của bố , để nhớ lại một khoảnh khắc kỳ diệu của một đời người , gửi con vào lớp rồi , trên đường về nhà , sao nước mắt bố bỗng dưng .... ướt lệ !

Bố muốn dẫn con về , theo bố lại thăm một ngôi trường cổ đã khoảng 100 năm tuổi , nơi bố đã tự nguyện trải đời mình làm viên gạch lót đường để cho lớp trẻ bước lên ,cho một ngày mai tốt đẹp hơn thế hệ cha anh ,để con hiểu được phần nào thời gian sau này ở nơi xứ người , bất chợt thấy bố đôi lúc thẫn thờ ... tưởng nhớ ngày xưa , ôi những ngày xưa yêu dấu đến tội tình của bố   ̣

Bố muốn dẫn con về  ,thăm lại bến xe hơi đầu tỉnh , nơi 2 bố con mình ,một chiều cuối năm lóng ngóng đón Nội cho đến chuyến xe cuối cùng  ,mãi đến mấy ngày sau mới hay Nội đã ngã bệnh bất ngờ không đi được và đã mất vào mấy năm sau để bố con mình , từ năm đó , đã không còn dịp nào nữa ,chúc tuổi mừng Nội , mỗi dịp Tết đầu năm  ̣

Bố muốn dẫn con về , qua thăm bên Ngoại , một thành phố nhỏ hiền hòa bên dòng sông thơ mộng , quanh năm vang tiếng âù ơ , nơi bố tưởng là đã tìm được chốn ẩn thân cho qua thời loạn , để cho con nhớ lại quãng ngày vui sống với Ngoạị , với Cậu , với Dì , và để mong cho con nhớ được mãi đừng quên , một phần đời mình đã được nuôi sống bằng nước sông Cửu Long , cơm gạo Tháp Mười , và vú sữa Sa Giang ̣ 

Phụ Chú  : Giữa thập niên 1980 , trong 1 lần dọn nhà , trong lúc thu xếp sách vở ,  tình cờ đọc được một bài viết của người con út thời trung học , viết về ngày dời xứ , lúc cháu mới vừa được 6 tuổi , đoạn cuối : "I did not look back  . I never wept . I never mourned  . I knew we were going to America ,but it never occurred to me that we were also leaving Vietnam . At the time of my departure , I did not know what I had to lose in order to gain . I did not realize that the people , language and culture that I had known so well and had taken for granted would in time become foreign to me . I was too young to understand . Not only did my parents  make their own personal sacrifices , but they were also forced to deny me a large part of my heritage for the sake of a better future . I may be able to visit my native country someday ,but I can never truly return to the place where I tasted my first experience of life and joy . The Vietnam that I once knew now exists only in fragile childhood recollections !  Trong xúc động thương con , thương mình , bài "Bố Muốn Dẫn Con Về "   đã  được viết liền một mạch sau đó  ̣  Hôm nay,  nhàn lão , nhớ con , nhớ cháu , nhớ thân quen , ngồi chép và sửa lại cho chỉnh gửi đi để  đọc cho vui thôi   ̣ Nhưng khi xong , lại cười mình , tuổi già đi lại đã cảm thấy bắt đầu khó khăn rồi , đâu còn được như xưa nữa  ̣  "Bố Muốn Dẫn Con Về " thật ra nên đổi là "Bố Muốn Được Con Dẫn Về " mới phải  ̣Cũng đã bao nhiêu nước chảy qua cầu  ̣ "Sông xưa rày đã nên đồng  / Chỗ làm nhà cửa chỗ trồng ngô khoai  / Vẳng nghe tiếng ếch bên tai / Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò  " ̣(Thơ Tú Xương)  ̣ Người xưa cảnh cũ chắc đâu còn nữa  mà vẫn muốn đòi con dẫn về  ?

Trả lại nụ cười

Trung tuần tháng Mười, thời tiết North Dakota đi vào giữa mùa Thu. Hôm nay trời lộng gió, lá vàng bay lả tả ngoài đường, và không khí về chiều se lạnh. Cả buổi chiều tôi làm việc mà lòng bồn chồn đứng ngồi không yên vì cha mẹ từ trại tỵ nạn Ðồn Chaffee thuộc tiểu bang Arkansas bay đến Bismarck lúc ba giờ chiều. Ðúng năm giờ, tôi liệng ngòi bút lên bàn giấy rồi chạy vội về nhà, mong gặp mẹ sớm; tôi xa mẹ đã gần sáu tháng nay rồi. Trong nhà, ba em Bình, Lâm và Trọng ngồi xếp ve mỗi đứa một góc và nhìn tôi với ánh mắt lo âu. Mẹ và Quỳnh Châu nấu nướng sau nhà bếp, cha mặt hầm hầm đi lui đi tới trong phòng khách. Tôi rụt rè chào,

“Thưa cha mới tới.”

“Cha con chi với mi? Mi tới đây thì họ đạo mấy trăm người kèn trống ra phi trường đón rước, còn cha mẹ mi tới thì chỉ có thằng Gardner với con Châu ra đón như vợ chồng thằng ăn mày. Anh em mi không đứa mô thèm ló mặt, coi tau là đồ bỏ hay răng?”

Tôi hiểu ra lý do khiến cha giận dữ. Lúc mới tới Bismarck và được họ đạo nhà thờ Ba ngôi Lutheran tiếp đón nồng hậu, tôi vui mừng viết thư vào trại Ðồn Chaffee kể hết ngọn ngành để mẹ mừng mấy đứa con thương yêu của mẹ đã định cư an lành nơi xứ người, quên mất rằng dưới mắt cha tôi là thằng con “bất hiếu bất mục” ở Sài Gòn bỏ cha mẹ ra đi trước. Tôi hối hận đã tạo cơ hội cho cha ganh tị trách mắng, nhưng gắng gượng giải thích,

“Cha mẹ đến buổi chiều, bên nhà thờ ai cũng phải đi làm. Mấy đứa nhà mình đi học ba giờ rưỡi chiều mới về. Con đang tập sự, gọi là ‘thời kỳ thử thách,’ không thể bỏ sở mà đi. Thằng Sang cũng bận đi làm bây giờ chưa về.”

Thực ra tôi biết thằng Sang ra ba (bar) uống bia với bạn và cố tình về trễ để khỏi gặp cha ngay. Ngày ở Tuy Hòa, nó hay bị cha kiếm cớ đánh đập tàn nhẫn đến độ mẹ xót con chịu không nổi phải gửi nó vào Sài Gòn ở với tôi. Tôi ra bếp chào mẹ, nhưng mẹ mắc làm cơm tối cho cha ăn và đi ngủ sớm, và xua tay bảo tôi đi lên nhà trên. Giống như ngày nào, cha ăn riêng một mâm một cỗ, Lâm và Trọng túc trực để cha sai vặt và thỉnh thoảng bị mắng vì không làm đúng ý cha. Tôi ngồi xớ rớ trong phòng khách để lỡ cha gọi tới. Cha chậm rãi thưởng thức bữa cơm Việt Nam mẹ nấu, uống nước trà, và lấy tăm xỉa răng rồi chửi trổng,

“Con tau là con quỷ con yêu. Cha hắn một đời đem xương máu nuôi hắn ăn học để chừ hắn giam cha mẹ nằm dưới hầm như ri. Trời ơi là trời!”

Cha trút cơn thịnh nộ lên đầu tôi vì ông Gardner và họ đạo bảo trợ sắp đặt cho cha mẹ ở dưới tầng hầm. Tầng này là một apartment riêng biệt có phòng ngủ, phòng tắm, bếp nấu ăn, và lối đi riêng ra bên ngoài. Cách xếp đặt theo nếp sống Mỹ khiến cha thấy bị xúc phạm vì từ trước đến nay cha luôn luôn chiếm căn phòng lớn nhất và sống tự do một mình một cõi ở nhà trên, mặc mẹ và anh em tôi chui rúc dưới nhà sau chật hẹp tù túng. Mắng mỏ chán chê, cha đứng dậy ho khan và khạc nhổ một hồi rồi vùng vằng đi xuống hầm. Bấy giờ mới đến lượt chúng tôi ngồi vào bàn ăn, và mẹ mới rảnh tay nhìn rõ mấy đứa con. Mẹ khóc vuốt mặt tôi,

“Ai ăn đồ Mỹ cũng béo trắng ra mà răng mi cứ doi doi (không mập không ốm) rứa?”

Tôi thương mẹ ứa nước mắt. Cả nhà vừa ăn cơm vừa sung sướng nói chuyện lung tung, thỉnh thoảng mẹ nhắc, “Nói dỏ dỏ (nho nhỏ) thôi, để ‘ông già’ mi ngủ.” Sau nửa đêm mẹ nhìn đồng hồ giục tôi, “Chết cha, mi đi ngủ để mai đi làm,” và vào phòng Bình ngủ chung với em. Trong căn phòng nhỏ nhất nhà, hai mẹ con ngủ trên chiếc giường đơn một người nằm vì cha giữ độc quyền phòng ngủ dưới hầm.

Tuần lễ kế tiếp, cha kê ra các chuyện tôi làm ngày mới đến và đòi phải làm giống y như thế. Thí dụ, tôi được mời lên bục giảng nhà thờ nói vài lời trong buổi lễ sáng Chủ Nhật, và được tờ Bismarck Tribune (Bismarck Diễn đàn) phỏng vấn. Cha vênh mặt,

“Mi là thằng kỹ sư quèn mà được trọng vọng như rứa, huống chi tau đã từng giữ chức vụ tối quan trọng, coi toàn một tỉnh, và chỉ huy hàng ngàn thằng lính. Thằng thống đốc (tiểu bang) ở đây ăn thua chi.”

Cha viết bằng tiếng Việt bài diễn văn đọc ở nhà thờ và bản trả lời cho các câu hỏi mà cha đoán chừng sẽ được hỏi trong cuộc phỏng vấn, và biểu tôi dịch ra tiếng Anh. Cha đọc bản dịch, bắt bẻ từng chữ, và chê tôi dịch “sai bét sai be.” Cha chê thì chê, tôi “Dạ, dạ” mà không giải thích, cãi lại, hay thay đổi một chữ nào. Cha được thể lên mặt,

“Tau biết mà, bọn kỹ sư mi chữ nghĩa được mấy mô. Làm răng bằng tau học tiếng Anh từ khi mi học tiểu học, đi Mỹ du học hai lần, và nói chuyện hằng ngày với mấy thằng cố vấn Mỹ?”

Trong buổi lễ nhà thờ, cha đọc diễn văn với giọng Pháp pha lẫn âm Quảng Bình nên không ai hiểu. Một bà ngồi cạnh tôi quay sang hỏi, “Ông ấy là cha anh, phải không? Ông ấy nói gì vậy?” Cuộc phỏng vấn với tờ báo cũng không suôn sẻ. Cô ký giả hỏi một đằng, cha không hiểu bèn làm bộ cười cười và cầm bản trả lời đọc một nẻo. Hai bên không ai hiểu ai, nhưng sau đó cha khoe mình,

“Chữ tau nói, con Mỹ béo nớ phải về nhà tra tự điển mới hiểu nổi.”

Ðể chuẩn bị kiếm việc làm, cha dùng bản tóm lược (bối cảnh học hành và làm việc) của tôi làm mẫu, thảo bằng tiếng Việt giặm thêm tiếng Pháp, và biểu tôi -viết lại bằng tiếng Anh. Mặc dù cha không tiếc lời chỉ trích chê bai bản tóm lược tôi soạn, tôi không buồn lòng vì nhờ đó tôi biết sơ lược về chuyện học hành và làm việc của cha thời niên thiếu, một quá khứ bí ẩn cha chưa hề tiết lộ với ai trong gia đình.

Trong 15, 16 năm đầu đời của tôi, mỗi năm cha về nhà (nơi mẹ và anh em tôi sống) một lần; lần nào cũng gieo rắc kinh hoàng khủng khiếp. Cha chỉ tử tế với mẹ được vài tiếng đồng hồ. Sau bữa cơm chiều, cha trổ ngón nã tiền với bài bản quen thuộc: Trước tiên, năn nỉ mẹ đưa tiền để trang trải nợ nần vì “lỡ thua” bạc, nếu không chủ nợ sẽ kiện cho mất chức và có thể vào tù. Dễ dầu gì mà mẹ xùy đồng tiền mồ hôi nước mắt chắt chiu dành dụm cho đàn con dại sống còn đến ngày mai. Cha bèn nổi cơn đập phá các thứ đồ dùng trong nhà rồi thượng cẳng tay hạ cẳng chân, mẹ chạy trốn và ẩn nấp khắp các xó xỉnh, và khi tìm ra cha cầm súng lục lên đạn răng rắc kê vào đầu mẹ dọa bắn. Mẹ sợ chết đi để con bơ vơ, đành bằng lòng với một đọi (tô) nước mắt. Ẵm được tiền, cha lại đàng hoàng nhỏ nhẹ với mẹ một đêm trước khi ra đi, để lại sau lưng căn nhà tan hoang.

Về sau, cha mẹ và các con ở chung. Cha làm chức vụ cao hơn, lương tiền và bổng lộc khá hơn, nhưng máu mê cờ bạc nhiễm vào các thớ thịt sâu hơn và cha dễ bị các con bạc khác bịp hơn. Trước khi cha đi đánh bài, mẹ thường hay hờn mát,

“Thôi ôông ơi, ngồi đánh bài làm chi cho đau lưng mỏi cổ? Ôông lấy cái khay để tiền lên và quỳ xuống dưng cho hắn có phải có ơn hơn không?”

Cha cũng ra tay đập vỡ đồ đạc, khủng bố gia đình, và nã tiền mẹ thường xuyên hơn. Nhiều lần, tối hôm trước anh em tôi ngủ trong nhà mình, sáng ra nhà thành ra nhà người khác vì đêm qua cha về nhà gí súng vào đầu mẹ buộc phải ký văn tự bán nhà. Ngày nay, trên đường đi tỵ nạn, chắc hẳn cha là vị cựu sĩ quan cao cấp giữ chức vụ quan trọng trong chính phủ Việt Nam Cộng Hòa độc nhất không có lấy một chỉ vàng phòng thân.

Trước khi cùng với ông Gardner lên nha Chức nghiệp North Dakota tìm việc, cha gật gù,

“Kỹ sư chỉ với vài năm kinh nghiệm như mi mà lương chín trăm rưỡi ($950) một tháng, ít nhất hắn phải trả cho tau gấp đôi, chừng hai ngàn, tau mới nhận.”

Cha quên nói cha sẽ làm công việc gì. Nha Chức nghiệp phỏng vấn, cho thi trắc nghiệm khả năng, và khoảng một tháng sau mời cha đi phỏng vấn với công ty ráp và chế tạo đồ phụ tùng máy cày. Công ty cần tuyển tống thơ văn làm ở phòng công văn và có nhiệm vụ thu nhận, phân phát, và gửi đi các thư từ và gói đồ. Sau khi ăn cơm tối, cha ca tụng dài dòng việc làm “lý tưởng,” mặc cho chúng tôi đói meo đợi ăn cơm. Cha nói công ty trả lương hai đô la ($2.00) một giờ (vào khoảng $350 một tháng), trả lệ phí bảo hiểm sức khỏe cho cá nhân cha, và hàng năm cho nghỉ hai tuần vào dịp Giáng sinh và Tết tây. Hai tuần lễ cuối năm, công ty kiểm kê hàng hóa và vật liệu tồn kho, xưởng dây chuyền lắp ráp đóng cửa, và nhân viên nghỉ có lương. Cha hãnh diện,

“So với thằng Sang làm trạm xăng một đồng bảy mươi lăm xu ($1.75) mà không có quyền lợi chi hết, việc ni tốt gấp mấy lần chớ phải chơi mô.”

Tuy nhiên, công việc đòi hỏi khả năng nâng kiện hàng nặng ít nhất 40 pound (khoảng 18 ký). Hôm sau, cha đem hồ sơ đi khám sức khỏe. Kết quả ai cũng biết trước, mẹ trề môi,

“’Ông già’ mi chừ 52 tuổi, chỉ giỏi tài ôm mấy con bài, làm được chi mà nói tướng (nói huênh hoang, khoác lác)?”

Cả ngày cha đi ra lại đi vào, cái nhà là nhà của “cha,” cha muốn vào phòng nào thì hồn nhiên vặn cửa xông vào, không thèm gõ cửa, và không cần biết trong phòng có ai và người đó đang làm gì. Cha tung hoành khắp nhà như chốn không người, vì chúng tôi không ai dám hó hé mở miệng mà không được cha hỏi trước. Cuối tuần cha biểu tôi chở đi mua sắm áo quần ở thương xá bằng chiếc xe cũ bạn tôi vừa bán vừa cho với giá $100. Tôi làm tài xế, cha ngồi chễm chệ bên phải băng sau, giống như thời cha cầm đầu một tỉnh, ra ngoài có tiền hô hậu ủng, và trước có xe hụ còi sau có xe hộ tống.

Vào tiệm, cha không thèm mở miệng nhờ tôi giúp mà tự đi tìm áo quần đem vào phòng thử và chọn lựa món ưng ý rồi ra quầy trả tiền. Cha cũng tiết kiệm lời nói, không thèm đếm xỉa tới mấy người bán hàng vì khi nói về y phục, rào cản ngôn ngữ giữa cha và người bán hàng rất khó vượt qua. Về đến nhà, cha xé vụn biên lai và liệng ngay vào thùng rác. Khi mặc lại nếu thấy áo quần mua về không còn vừa ý, cha tức tốc kêu Lâm hay Trọng đem cho kho đồ cũ bên nhà thờ Ba ngôi. Nhà thờ nhận đồ cũ tín hữu tặng để mỗi Chủ Nhật cuối tháng mở rummage sale (cuộc bán đồ cũ linh tinh) bán với giá tượng trưng cho người nghèo. Quỳnh Châu và em Bình thi nhau đoán: Cha không biết ở Mỹ hàng mua ra khỏi tiệm trong vòng 30 ngày có thể mang trả lấy tiền lại, hay cha biết mà “sợ” không dám mang đi trả? Không cô nào biết giải đáp.

                                                                                                o O o

Tháng Ba năm 1984, vào năm 61 tuổi cha mất vì cơn liệt tim. Hậu quả của những năm đánh bạc thâu đêm, chơi bời trác táng, uống rượu như hũ chìm, và hút thuốc nhả khói như đầu máy xe lửa. Ngồi trong nhà quàn với mẹ và đông đủ các em, tôi hồi tưởng mối liên hệ giữa tôi và người vừa nằm xuống và không tìm thấy một thoáng tình cảm nào ngoài những ràng buộc của văn hóa Khổng Mạnh, các bài học luân lý, và câu ca dao,

Công cha như núi Thái sơn,

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Tôi không nhớ, trong 36 năm hiện hữu trên cõi đời, có bao giờ được ngồi ăn cơm gia đình chung mâm với cha hay không, nhưng chắc chắn tôi chưa bao giờ nghe một lời nói dịu dàng thương yêu hay săn sóc từ miệng cha. Ngược lại, tôi chưa bao giờ hỏi cha một câu. Cha hỏi, tôi trả lời. Cha ra lệnh, tôi thi hành. Cha chửi mắng, tôi nín khe tôi nghe. Cha đánh đập, tôi nghiến răng tôi chịu. Và tuyệt nhiên không hỏi hay xin cha điều gì.

Cha nghiêm khắc và khó lường trước, trông thấy cha là mấy anh em tôi sợ mất vía im thin thít. Không bao giờ chúng tôi dám nói cười khi cha hiện diện. Hôm nay là lần đầu tiên, và lần cuối cùng, tôi và các em vui cười thoải mái trước mặt cha, vì cha nằm yên trong quan tài. Cám ơn cha đã trả lại nụ cười cho tụi con.

Nguyễn Ngọc Hoa

Mẩu chuyện được kể lại dưới đây đơn giản thôi, không có chút gì kịch tính, nhưng nó chứa đựng một ý nghĩa nhân sinh sâu sắc, khiến người đọc cảm động. Đây, mời các bạn theo dõi. NS

Có một người diễn viên già đã về hưu và sống độc thân. Mùa hạ năm ấy, ông tìm về một làng vắng vẻ ở rừng núi, sống với gia đình người em của ông là giáo viên trường làng. Mỗi buổi chiều, ông thường ra ngồi chơi nơi bãi cỏ vắng lặng ngoài thung lũng. Ở đây chiều nào ông cũng thấy một chú bé đợi đoàn tàu hỏa chạy ngang qua. Có một đường tàu hỏa đi qua thung lũng rộng này, trước khi rẽ vào những núi đá um tùm phía ga trên. Chú bé hồi hộp đợi. Ðoàn tàu phủ đầy bụi đường với những toa đông đúc hành khách như một thế giới khác lạ ầm ầm lướt qua thung lũng. Chú bé đứng vụt dậy, háo hức đưa tay vẫy. Chú mong có một hành khách nào đó vẫy lại chú. Nhưng hành khách – mệt mỏi vì suốt một ngày trên đường – chẳng ai đi vẫy lại chú nhỏ không quen biết. Hôm sau, hôm sau, rồi hôm sau nữa, hôm nào ông già cũng thấy chú bé ra vẫy và vẫn không hành khách nào vẫy lại. Nhìn nét mặt thất vọng của chú bé, tim người diễn viên già như thắt lại. Ông nghĩ : “Không có gì đau lòng bằng thấy một em bé thất vọng, đừng để cho trẻ con mất lòng tin ở đời sống, ở con người.”

Hôm sau, người em thấy ông già giở chiếc vali chứa đồ hóa trang diễn viên của ông ra. Ông dán lên mũi một bộ râu giả, đeo kính, mượn ở đâu một chiếc áo vét cũ mặc vào, rồi chống gậy đi.

 Thắm Nguyễn

Ông đi nhờ chuyến xe ngựa của trạm bưu điện xuống ga dưới, cách đó 20 km. Ông mua vé lên tàu đi ngược lên ga trên. Ngồi sát cửa sổ toa tàu, ông thầm nghĩ: đây là vai kịch cuối cùng của mình, cũng như nhiều lần nhà hát phân cho mình – một vai phụ, một vai rất bình thường: một hành khách giữa bao hành khách đi tàu.

Qua cái thung lũng có chú bé đang đứng vẫy, người diễn viên nhoài người ra, cười và đưa tay vẫy lại chú bé. Ông thấy chú bé mừng cuống quít, nhảy cẫng lên, đưa cả hai tay vẫy mãi.

Con tàu đi xa. Ông diễn viên già cảm động hơn bất cứ một đêm diễn huy hoàng nào ở nhà hát. Ðây là vai kịch cuối cùng của ông, một vai phụ, một vai không có lời, một vai không đáng kể nhưng đã làm cho chú bé kia vui sướng, đã đáp lại tâm hồn chú và chú sẽ không mất lòng tin vào cuộc đời.

                                                                                                                                       Như Sao

                                                                                                                                       (theo Chicken Soup for the Soul)