Bài mới
Thành viên
Lịch
Tìm kiếm
Hỏi/Đáp
Ghi danh
Đăng nhập
IP Logged
Sau nhiều năm ở nội đô, vợ chồng tôi quyết định ra một
vùng ngoại ô nước Pháp để sống trong một căn nhà rộng rãi hơn, có vườn
và sân chơi cho con. Ở khu dân cư chúng tôi đến, ngôi nhà nào cũng rộng,
có vườn đầy hoa. Điều đặc biệt là đến khoảng 80% chủ nhà là người cao
tuổi. Tôi quan sát cả một khu phố dài, không hề có gia đình nào bố mẹ
sống cùng con cái, lâu lâu mới thấy con cái và trẻ nhỏ ghé thăm. Thỉnh
thoảng, tôi vẫn thấy xe cấp cứu đỗ trước cửa một căn nhà nào đấy. Và
hàng xóm lại ra vẫy "Chúc may mắn nhé" khi bánh xe chuẩn bị lăn.
Ở căn biệt thự diện bên đường, có một cặp vợ chồng già. Tôi hay gặp ông
bà lúc đưa đón con đi học, khi thì ở ngoài vườn, khi thì uống trà, khi
thì tưới cây, tỉa cành. Nhìn cảnh ông bà vui vẻ bên nhau, tôi thường
tưởng tượng hình ảnh vợ chồng tôi lúc về già, khi con cái đã trưởng
thành và có cuộc sống riêng. Có lẽ chỉ cần thế cũng đủ hạnh phúc.
Nhưng tối muộn một đêm mùa đông nọ, chỉ trước lễ Noel hai ngày, chuông
cửa nhà tôi rung lên. Bà gọi cửa nhờ chồng tôi sang giúp. Ông bị ngã,
không tự đứng dậy được. Chồng tôi vội chạy sang đỡ ông và giúp bà gọi xe
cấp cứu. Chỉ mấy phút sau xe đến đưa ông vào bệnh viện, còn bà vẫn ở
nhà. Bà bảo không cần đi theo ông, vào đó bệnh viện sẽ lo hết, ông cũng
quen rồi. Chỉ khi nào rơi vào tình trạng nguy kịch mới cần gọi cho con
cái. Bà phân bua, “Đứa nào cũng bận, trong khi còn tự lo được, tôi không
muốn phiền đến chúng nó”.
Tết năm đó chúng tôi về Việt Nam, lúc quay lại, ông đã đi rồi.
Chỉ còn lại mình bà, căn nhà lúc nào cũng đóng cửa, buông rèm. Tôi hầu
như không còn nhìn thấy bà bước ra khỏi nhà nữa, kể cả khi mùa xuân ấm
áp đã trở lại. Bà cũng mặc kệ vườn hoa, không còn bận tâm tỉa tót. Lâu
lâu cuối tuần, tôi mới thấy con cháu bà về thăm, ăn trưa hoặc ăn tối rồi
lại đi. Từ ngày ông mất, thỉnh thoảng tôi vẫn mời bà sang nhà tôi ăn
bánh uống trà cho khuây khỏa. Mỗi lần như vậy tôi thấy bà vui lắm, ánh
mắt của bà lấp lánh mỗi khi kể chuyện về con về cháu mình.
Nhìn bà tôi thường nghĩ tới bà ngoại của mình, cũng tầm lứa tuổi đó. Ông
ngoại tôi mất sớm, bà sống cùng ba mẹ tôi, bế bồng chị em tôi khi còn
nhỏ. Bà không lúc nào phải ở một mình, hễ ốm đau là con cháu thay nhau
chăm sóc, cơm bưng nước rót, vậy mà thỉnh thoảng vẫn buồn lòng nếu con
cháu vô tâm khiến bà phật ý. Tôi nghĩ, nếu phải sống một mình như bà cụ
hàng xóm ở Pháp, không biết bà tôi sẽ ra sao. Mặc dù tôi không bao giờ
dám hỏi bà cụ người Pháp rằng bà thấy thế nào.
Việc cha mẹ về già sống cùng con cháu, thậm chí mô hình "tứ đại đồng
đường" rất phổ biến ở các nước châu Á. Ngược lại, với văn hóa châu Âu,
con cái lúc trưởng thành đều rời cha mẹ và tạo lập cuộc sống của riêng
mình. Khi không thể tự lực, người già có thể thuê nhân viên y tế chăm
sóc tại nhà hoặc vào viện dưỡng lão, ít ai chuyển tới sống cùng con
cháu. Chính vì thế, số người già cô đơn tại châu Âu càng lúc càng nhiều,
chiếm tới hơn 30% dân số.
Tuổi thọ kéo dài một mặt thể hiện sự phát triển của quốc gia, mặt khác
nó cũng mang lại nhiều vấn đề, đặc biệt là vấn nạn cô đơn của người già.
Cô đơn là một trong những căn bệnh đáng sợ nhất mà người cao tuổi phải
đối diện trên toàn cầu. Đến nỗi, có những cụ già ở Nhật cố tình ăn trộm
để được vào tù sống cho đỡ buồn.
Chính phủ các nước phát triển đã tìm nhiều cách để người già được hưởng
sự chăm sóc tốt nhất. Ở Vương quốc Anh có “Bộ Cô đơn”. Ở nhiều nước phát
triển, các đường dây nóng mở ra chỉ để người già có nơi gọi điện tâm
tình, hoặc có những phong trào tình nguyện khuyến khích thanh niên tới
thăm hỏi người già, trò chuyện và đọc sách, ăn với họ bữa cơm. Có những
nơi chính phủ khuyến khích con cái đón cha mẹ về sống chung. Bù lại, họ
sẽ được giảm giờ làm, giảm thuế hoặc được hưởng thêm ưu đãi trong chăm
sóc y tế, sức khỏe.
Mỗi lần nhìn cụ bà nhà đối diện với căn biệt thự mệnh mông, tôi thầm cảm
ơn vì người già Việt Nam sướng hơn hẳn người già ở châu Âu, nhất là về
mặt tình cảm. Có thể bố mẹ tôi, ông bà tôi ở quê nhà còn gặp nhiều vấn
đề trong chăm sóc y tế, thực phẩm và hỗ trợ xã hội, nhưng tôi thấy hầu
như rất ít người cao tuổi ở Việt Nam phải sống cô đơn một mình, trừ
trường hợp họ không có con cái hoặc người thân. Người Việt coi trọng chữ
hiếu và đa số gắng hiếu thuận với cha mẹ đến hết đời nên chúng ta coi
việc chăm sóc cha mẹ khi về già là điều tất yếu, ít ai đắn đo suy tính.
Đó là nét văn hóa rất quý.
Tuy nhiên, thực tế đang đổi thay. Theo kết quả điều tra quốc gia về
người cao tuổi Việt Nam, dân số Việt Nam đang "già hóa". Tỷ lệ người
trên 60 tuổi dự báo sẽ chiếm 20,7% dân số vào năm 2040, so với 10,2% năm
2014. Bên cạnh đó, cấu trúc gia đình Việt Nam đang thay đổi rõ rệt, nếu
năm 1993 có tới 80% người cao tuổi sống với con cái thì năm 2010, tỷ lệ
này chỉ còn 69,5%. Đã có một nhóm người trẻ coi việc tách ra ở riêng
khỏi cha mẹ sau 18 tuổi là chuyện bình thường. Điều đáng buồn là, ngay
cả khi sống cùng với con cháu, nhiều người già vẫn cảm thấy cô đơn khi
không nhận được sự quan tâm, chia sẻ thích đáng. Chẳng ít người già đang
bị bỏ rơi ngay chính trong ngôi nhà của mình, giữa người thân của mình.
Nếu coi sự cô đơn của người già là một tình thế đi kèm với mức độ phát
triển kinh tế, thì đã đến lúc Việt Nam chuẩn bị tinh thần để đối phó với
điều đó.
Thấy bạn bè nhắc sắp tới ngày Vu Lan trên mạng, tôi chợt nao lòng khi
nhớ về ông bà, bố mẹ ở Việt Nam. Tôi tự hỏi và mong ước, liệu sau giờ
làm việc, mỗi người chúng ta có thể bỏ điện thoại thông minh xuống, nhìn
vào mắt người lớn để hỏi, rằng bữa cơm hôm nay có vừa miệng không?
