Tuệ Mai

Nữ Sĩ Tuệ Mai, tên thật Trần Thị Gia Minh sinh năm 1928, con gái của cụ Á Nam Trần Tuấn Khải, nhà trên đường Nguyễn Chí Thanh, Ngã Sáu Chợ Lớn gần đường Nguyễn Tiểu La.
Tác Phẩm đã xuất bản:
- Thơ Tuệ Mai 1962 (tựa Nguyễn Sỹ Tế),
- Không Bờ Bến 1964,
- Như Nước Trong Nguồn 1969,
- Trên Nhánh Sông Mưa 1970,
- Về Phía Trời Xanh 1973.
chị Tuệ Mai là bạn cùng trang lứa với chị Nguyễn Thị Vinh. Hai người rất thân nhau.
Khi biết nhau, chị Tuệ Mai mang chứng bệnh ung thư giai đoạn cuối, chị thường cùng với chị Vinh đến nhà Chị Trinh Thục ở Ngã Bảy trên đường Lý Thái Tổ nhờ cứu chửa. Chị Trinh Thục có biệt danh là Quỳnh Y Trinh Thục phong thái siêu phàm, hoà nhã, vừa thấy đã mến, vừa nghe tiếng nói đã kính thương, tôi mê những hòn non bộ kiểu Nhật bạn bè tặng, chị trang trí trong phòng thờ thật là tuyệt.
Những năm đầu của chế độ mới, chị vẫn ung dung chửa bệnh cứu người tại nhà thật đáng kính. Dù được chửa trị tận tâm nhưng chị Tuệ Mai qua đời vào ngày đầu năm Nhâm Tuất 1982 vì chứng bệnh quái ác !
Chồng chị Nhà sư thi sĩ Phạm Thiên Thư, tác giả quyển Đoạn Trường Vô Thanh nổi đình nổi đám một thời.
Dù tuổi đời giữa hai người chênh lệch nhưng tình yêu thì không tuổi, Mẹ anh đã đem trầu cau xin cưới chị Tuệ Mai cho anh.
Tình thơ dệt “ Động Mai Vàng “, hạnh phúc không được bao lâu… Trong lần anh chị đến thăm nhà văn chuyên viết chuyện đường rừng Hoàng Ly tác giả quyển Giặc Cái, cô con gái có đôi mắt rất to đã hốt hồn Phạm Thiên Thư.
Chị Tuệ Mai biết hết nhưng không nói ra, sau cùng Phạm thiên Thư to nhỏ :
- Tuệ Mai không sanh nở được, Thiên Thư còn trẻ cần phải có con nối dòng …”
Thế rồi chị đứng ra thay mẹ đi cưới vợ cho chồng rồi ôm đồ về ở tại căn nhà trên đường Nguyễn Chí Thanh với căn bệnh cùng vết thương lòng. Thui thủi một mình cho đến ngày đầu năm 1982 chị ra đi, ngày đưa chị … buổi trưa hôm đó tôi tìm không thấy anh, thật là … đáng trách !
Chị Tuệ Mai và gia đình đã dệt hoa thiêu gấm trên đường anh đi, chị lại còn chơi đẹp đến phi thường, thế mà anh đối xử với chị quá tệ!
Tôi thương quý chị Tuệ Mai và cả Phạm Thiên Thư nửa, nhưng không thích cách cư xử của anh với chị. Vẫn biết rằng nhân quả chi phối việc mình làm nhưng … như thế thì đáng buồn !
Sau ngày tan hàng, một người bạn chồng là Linh Mục ra đời, đã nói với tôi thế này:
Nhất quỹ, Nhì ma, Thứ ba tu xuất
Anh cũng nằm trong dạng này ? tôi thấy và biết sau khi làm rể Hoàng Ly anh trãi qua nhiều mối tình nhưng đời bướm …! Chạy hoài theo những cãm thọ sao ?
Ông chủ quán Cà phê “ Động Hoa Vàng “ ơi ! Anh là nhà tinh thông Phật pháp, chuyển những bài kinh văn xuôi thành thơ rất tài tình, ăn nói có duyên tài hoa, tự đáy lòng tôi rất mến anh ngay từ ngày gặp đầu tiên bên nhà anh Trụ Vũ. Hảy tĩnh thức dừng chân lại kẻo muộn !

Chị Nguyễn Thị Thuỵ Vũ.

Nguyễn Thị Thuỵ Vũ, theo lời chị Nguyễn Thị Vinh kể lại, chị xuất thân gia đình danh gia vọng tộc ở Vĩnh Long. Chị dạy học và viết văn chồng chị là nhà thơ Tô Thùy Yên hai người ăn ở với nhau sinh được, hai gái, một trai.
Về nghiệp văn chị đoạt Giải nhì Văn chương toàn quốc năm 1970.
Văn chị viết cháy bỏng, tình yêu rực lửa, những quyển tiểu thuyết làm xôn xao giới trẻ thời ấy gồm:
- Mèo đêm, tập truyện, nhà xuất bản Kim Anh 1966
- Lao vào lửa, tập truyện, nhà xuất bản Kim Anh 1967
- Chiều mênh mông, tập truyện, nhà xuất bản Kim Anh 1968
- Ngọn pháo bông, truyện dài, nhà xuất bản Hiện Đại 1968
- Thú hoang, truyện dài, nhà xuất bản Hồng Đức 1968
- Khung rêu, truyện dài, nhà xuất bản Kẻ Sĩ 1969.
Chị cộng tác với nhiều Báo và Tập chí như: Bách Khoa, Tiểu Thuyết Thứ Năm, Tin Sáng, Đời v.v…
Tôi còn nhớ thật ít về chị, dáng người khắc khổ nổi bật trên gương mặt rám đen là cái trán cao.
Con gái út sinh năm 1973, Chẳng may lúc chưa đầy 2 tuổi, chị người làm giữ bé không cẩn thận để cháu bị té từ trên giường đầu đập xuống nền gạch, chấn thương sọ não rất nặng. Cháu sống đời sống thực vật, chỉ nằm một chỗ, không biết gì. Chị vẫn yêu thương an ủi người giúp việc chị thật tuyệt vời ! Với chị trong hoàn cảnh nào tình yêu con bao giờ cũng thiết tha, tận tuỵ. Đáng làm gương cho nhiều người.
Tôi mến chị vì bản chất miền Tây, thật lòng, bộc trực, cuộc đời gian truân, khi thì đi kinh tế mới, lúc trở về làm lơ xe chạy tuyến Sài Gòn Thủ Đức chị nói suốt ngày đứng một chân đến kiệt sức, nhiều khi về sớm chị ghé nhà chị Vinh bới cơm cho thức ăn vào tô ăn vội rồi ra đi. Chị không có thời gian nhàn rổi như chúng tôi, chợt đến chợt đi, không tham gia văn nghệ văn gừng gì cả. Một hôm chị ghé giả từ chị Vinh về Lộc Ninh làm lò bánh mì từ ấy đến nay không gặp.
Tôi kính phục chị trong cuộc làm người, ở vai nào chị đóng cũng tròn, chấp nhận và chân thành !
Chị Nguyễn Thị Vinh được bảo lãnh đi Na Uy, sau đó anh Nguyễn Hữu Nhật tốt nghiệp trở về tôi có ghé nhà thăm một lần sau đó anh sang đoàn tụ với chị.

Cao Thệ

Anh Chị Thanh Quỳnh

Chị Quỳnh dòng dõi Hoàng Tộc cháu Ngoại của Tuy Lý Vương con thứ mười một của Vua Minh Mạng.
Dáng chị ngồi như núi, ngồi càng lâu càng thấy vững, tướng học nói tốt vô cùng, trán chị hình gan gà thật tốt nhưng tiếc là tóc quăn tiếng nói hơi khao khao vì vậy hậu vận sẽ gặp những điều rất bất ngờ !
Chị là quyển tự điển sống về văn học, Anh Thanh chồng chị nhỏ con nổi bật với hàng râu mép giản dị, vui vẻ hoà đồng lúc nào cũng cười khà khà, phong cách lịch lãm, quan tâm đến mọi người. Anh chị giao du rất rộng với văn nghệ sĩ từ thời còn sống trên Đà Lạt, sau biến cố 75 dọn về Sài Gòn.
Rất đông con, các con chị học hành rất giỏi, tên những cô gái khởi đầu bằng chử Giáng, Giáng Hương, Giáng Tiên, Giáng Châu, Giáng Ngọc … hầu hết các Giáng nhà chị là giáo viên. Hai con trai Nguyên, Đạm, dạy trường Bách Khoa Phú Thọ được học bổng sang Canada du học đậu, bằng Tiến Sĩ còn rất trẻ báo chí Canada loan tin khen ngợi, hiện sinh sống tại Canada, người còn lại ở Việt Nam là Bác sĩ Tuyền dạy Đại Học Y Dược Sài Gòn..
Qua anh chị Thanh Quỳnh, tôi được tiếp xúc nhiều nhân vật nổi tiếng thời bấy giờ như Lão Nhạc sĩ Tiền Bối Lê Thương, Nhạc sĩ Y Vân, Nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9, ba vị này hiền lành dể thương vô cùng, tôi không thể nào hình dung được tác phẩm và con người lại đối chọi bóp chát với nhau. Hai ông điềm đạm từ tốn như nhà giáo nghiêm khắc lại viết nhạc giựt gân hết biết, ông già hiền hậu ít nói mà nhạc lại oai hùng mạnh mẽ.
* Tôn Nữ Hỷ Khương
Tôn Nữ Hỷ Khương tên thật là Công Tằng Tôn Nữ Hỷ Khương , sinh năm 1937 tại Huế là con của nhà thơ nổi tiếng Ưng Bình Thúc Giạ Thị, cháu nội của Tuy Lý Vương, chị em cô cậu với chị Quỳnh, anh chủ nhà in, không thơ văn hiền lành ít nói thường chở chị trên xe Vespa đến nhà chị Quỳnh chơi vào ban đêm.
Các tập thơ đã xuất bản:
- Đợi mùa trăng, năm 1964
- Mộng thanh bình, năm 1970
Có tên trong thi nhân Việt Nam thế hệ 1954 – 1973
Không chuyên nghiệp nhưng trời cho chị một giọng ngâm thơ lay động lòng người, không phải ai cũng được nghe !

* Nữ Hoạ Sĩ Hoàng Hương Trang
Nữ Hoạ Sĩ Hoàng Hương Trang, giáo sư trường Đại học Mỹ Thuật Sài Gòn
Tên thật: Hoàng Thị Diệm Phương, Sinh năm 1938 tại Huế
Tốt nghiệp cao đẳng Mỹ Thuật 1960
Sư Phạm Mỹ Thuật 1961
Nghiên cứu Mỹ Thuật Á châu (Tokyo1963)
Giải thưởng:
- Nam Phương Hoàng Hậu
- Giải hội hoạ vẽ biểu mẫu nhà máy xi măng Long Thọ Huế 1958
Chị rất tài hoa có giọng ngâm trời cho, bình dị mà buồn da diết lay động lòng người. Nhà chị ở khu vục Ngã Năm Gia Định trong một không gian hữu tình

* Anh chị Nhạc sĩ Tuấn Khanh
Nhạc sĩ Tuấn Khanh, anh còn là ca sĩ tên thật là Trần Ngọc Trọng sinh năm 1933, anh viết rất nhiều nhạc những bài :
- Quán Nửa khuya
- Chiếc lá cuối cùng
- Hoa soan bên thiềm cũ
thời tôi còn trẻ đi đâu cũng nghe hát. Chị là người đàn bà đảm đang, hiền lành dễ thương những năm 78-79 chị ở nhà làm Patê gan rất tuyệt, bỏ mối kiếm sống qua ngày.
Chúng tôi ngụ cùng xóm trên đường Chi Lăng, anh là bạn với anh tôi nhạc sĩ Long Thanh ( Thanh Què ) chơi B*** trong ban nhạc Jo Marchel.
Anh Tuấn Khanh bảo với tôi :
- Anh có công với cách mạng !
Nhìn qua đôi kính lão quan sát thấy anh thật lòng nên nói :
- Thôi đi , đừng thấy người ta sang, bắt quàng làm họ !
- Thiệt mà, em ca bài Quán Nữa Khuya của anh xem nào.
Tôi ca liền:
- Quán của tôi cà phê với hủ tiếu, cá kho tiêu thì ăn với bánh mì
Anh nhìn tôi nghiêm khắc :
- Chú mày nghe đây, “ Sóc Bom Bo chập chùng bên ánh lửa …” đoạn này anh sáng tác đó !
- Ừ thì anh có công với cách mạng !
Tôi đi vượt biên chung với anh và nhạc sĩ Trương Quang Ngọc ở xã Phước Hoà, Bà Rịa nằm ổ mấy ngày, bị động phải ra về !
Chuyến sau các anh đi được hiện ở Mỹ, Trương Quang Ngọc định cư ở Úc.
* Nhà văn, nhà thơ Cao Mỵ Nhân
Cũng tại đây tôi được gặp Nhà Văn, Thi Sĩ Quân Đội Cao Mỵ Nhân, Chị Sinh tại Chapa, Hoàng Liên Sơn. Di cư vào Nam 1954. Học sinh trung học Trưng Vương Sàigòn. Sĩ quan VNCH cấp bậc Thiếu Tá Trưởng phòng xã hội, bộ tư lệnh quân đoàn I. Sau 1975 bị tù cộng sản.
Chị vui vẻ với mọi người và rất dể thương, nhiều chuyện vui kể ra cười rớt nước mắt ! Biết chị từ những ngày còn rất nhỏ, xem trong tờ Thế Giới Tự Do bài viết nói về chị, nhưng đến khi tóc muối tiêu mới gặp được chị trên nhà Chị Quỳnh. Chị và tôi cùng một họ với nhau mà.
Chị là nhà thám tử tài tình rất là siêu, chiến công để đời của chị trong một lần giặt quần áo cho chồng, nhìn thấy một sợi tóc dài trong khi chị lại cắt tóc ngắn, sợi tóc nằm quăn queo dấu mình trong túi áo lính dầy cui của anh, phải tìm cho ra người chủ của sợi tóc kỳ bí này, thế mà chị tìm được ” bát phở “ của chồng, tay nghề còn cao hơn 007 một bậc.
Chị hiện đã sang Mỹ, anh Vũ Hối nói cho tôi biết như vậy !
* Mệ Bữu Lộc
Ông sinh năm 1911 tại An Cựu, thành phố Huế . Tuổi15, 16 Mệ Bửu Lộc đã chơi thuần thục điêu luyện 4 loại đàn : tranh, tì bà, nhị cầm, nguyệt cầm, đàn tranh là ngón sở trường nhất của Mệ
Trước 75 Mệ Bữu Lộc là Giáo Sư dạy nhạc dân tộc trường Quốc Gia Âm Nhạc tại Huế, con gái là Cô Thuỷ cũng dạy nhạc chồng là Anh Sơn, Anh Sơn đánh đàn ghi ta tay trái, thật giỏi hát nhạc sến không nghe chất sến chút nào mượt mà không chê vào đâu được, Cả ba vị hiền lành dễ thương vô cùng, nhà Mệ nho nhỏ tán cây Mận che mát khoảng sân trước nhà nằm trong hẻm trên đường Điện Biên Phủ đối diện với Bệnh Viện Bình Dân.
Sơn Thuỷ hiện định cư tại Mỹ

Cao Thệ

Thưa các bạn !
Hôm nay ngày 23 tháng 10 nhà tôi :
Nguyễn Thị Bích Hồng
Qua đời tròn một năm.
Đã được
- Bệnh Viện National Institutes of Health Tiểu Bang Maryland tận tình chăm sóc.
- Bệnh vào giai đoạn cuối về Tiểu Bang California đã được Công Ty VITAS cử Bác Sĩ, Y Tá và nhân viên đến tận nhà chăm sóc miễn phí
Sau 7 năm 4 tháng nhà tôi ra đi
Nhân đây xin thành kính tri ân nước Mỹ và người dân Mỹ đã dang tay đón và cưu mang chúng tôi 42 tháng, Đất Mỹ bao bọc thân xác Bích Hồng
Trong thời gian nhà tôi bệnh gia đình chúng tôi được bạn hữu trên trang Web Gocong.com gởi lời thăm hỏi, quà biếu, cầu nguyện và chia buồn !
Nhân lễ giổ đầu tiên, gia đình chúng tôi xin tri ân và cầu chúc các bạn cùng gia đình nhiều sức khoẻ, may mắn, hạnh phúc !
Cao Thệ

Nhà tôi trên giường bệnh rất thích xem bài viết của con trai nói về Trịnh, hôm nay giổ đầu cháu viết gởi Mẹ xem

HOA VÀNG GIỖ MẸ

Cũng đã rất lâu rồi, ta thôi dẫn em lang thang trên những đồng cỏ, ngắm cào cào, châu chấu, đắm mình trong mùi hương của cỏ mới. Những cánh đồng vẫn như thế, vẫn sanh sôi khi mùa mưa về, vẫn héo hắt giữa những cơn nắng cháy bỏng từ trời cao. Vạn vật vẫn cứ vần vũ sanh diệt, vần vũ đến đi trong cõi người ta vô thường này. Em vẫn là em. Vẫn ngạc nhiên xoe tròn đôi mắt khi ngắm nhìn những hiện tượng đời sống. Ta vẫn cứ là ta. Trầm mặc đến vô tình, vậy mà vẫn bị cái hồn nhiên trong trẻo của em khuấy động. Em giống như một cơn gió xuân thổi xuyên suốt vào rừng già tịch mịch. Để rồi trong cơn gió, có mang chút hơi ấm của nắng trời, chút rạo rực của khí xuân, đánh thức những đóa hoa trong khu rừng. Rừng già bỗng chốc đã nở hoa…
Tháng mười đến tự khi nào em nhỉ? Chỉ biết rằng, một sớm tinh sương, khi ta lọ mọ mở cửa, dắt em ra trạm xe, em đã ồ lên thích thú, khi những cây phượng tím hai bên đường nở hoa. Bất ngờ quá. Ngạc nhiên quá. Em níu tay ta nán lại đôi ba phút để ngắm nhìn những đóa hoa tím nhạt. Cả một góc trời, tím biếc màu hoa. Một cơn gió mạnh thổi qua. Hoa phượng tím rơi lã chã, chao đảo như mưa rào. Cơn mưa màu tím. Để rồi, những mặt đường nhựa chai cứng, khô ráp cũng khoát lên màu áo tím. Đẹp thơ mộng như một bức tranh cõi thần tiên. Em dặn ta phải bước thật khẽ, thật êm, để đừng đạp hỏng những đóa hoa rơi trên phố. Lâu lắm rồi, em và ta mới có dịp bước chậm như thế. Ý thức về hiện tại, chánh niệm xuất hiện, khi con người biết trân trọng và yêu thương vạn pháp. Em có đồng ý với ta không?
Đôi mắt em cứ tròn xoe, ngắm hoa, và đôi chân bước thật bình an. Em chợt hỏi ta, kỳ diệu quá. Hoa đã trốn ở đâu nhỉ?
-          Hoa đã trốn ở trong cây phải không?

-          Nếu em bẻ một nhành cây, em có thấy hoa trong những thớ gỗ không?

-          Ơ… vậy hoa đã ở ngoài cây? Nhưng không thể có chuyện đó được, không có chỗ nào có hoa cả. Chỉ có gió, ánh nắng, mưa trời, ong bướm, đất mùn mà thôi. Không đâu là hoa.

-          Hoa đã không ở trong cây. Cũng chẳng ở ngoài cây. Hoa chẳng ở đâu cả. Hoa không phải là một thực thể riêng biệt để có chỗ để trốn. Nhìn thật kỹ trong một đóa hoa, ta sẽ thấy có sự đóng góp của cây, của nắng, của mưa, gió, ong bướm, đất đai, con người. Có thể nói, hoa là một tập hợp của vạn pháp. Hoa là một kết tinh tuyệt diệu của muôn trùng các nhân duyên.

Em mỉm cười, cúi mặt nhìn xuống những bước chân đi.
-          Hoa thật nhiệm màu…

Tự dưng lúc ấy, ta lại nghe văng vẳng trong tai, lời Trịnh hát,
“ Em đến bên đời hoa vàng một đóa
Một thoáng hương bay bên trời phố hạ”
Nhờ hoa tím ở thành phố Brisbane, ta lại nhớ về hoa vàng của Trịnh. Sẽ rất vụng về, rất trẻ con, nếu như ta hiểu những ca từ của Trịnh bằng cách buộc chúng để ám chỉ vào một điều cụ thể. Giống như “em” không nhất thiết phải là một cô đào nào đó. Hoa vàng cũng không bắt buộc phải là hoa hoàng lan, hoa cúc, hoa tulip, hoa bí. Hoa vàng chỉ là một đóa hoa, mà theo Trịnh rất đẹp, rất nhiệm màu. Giống như hoa tím của ta vậy.
Trịnh chắc hẳn cũng đã giống như ta và em trong một sáng tháng 10, ngỡ ngàng với mùa hoa. Ngỡ ngàng vì hoa đã ở đâu mà xuất hiện nhanh đến vậy. Và rồi, Trịnh đã hiểu ra rằng, hoa chẳng ở đâu cả. Hoa tiềm tàng trong vạn pháp. Hoa không có một tự ngã riêng biệt để lẩn trốn. Hoa là một kết tinh nhiệm màu của muôn trùng duyên khởi.
Màu nhiệm và trùng điệp như thế. Nhưng mà sao nhẹ nhàng quá. Chỉ “đến bên đời”, chỉ như là một “thoáng hương bay”. Vì vạn pháp vốn dĩ là mỏng manh và vô thường kia mà. Thấy đóa hoa vàng đẹp lạ thường, kết tinh vi diệu nhưng nó chóng phai tàn lắm. Nó dễ rụng rơi trong gió, nó cũng chóng mục nát trong đất ẩm. Nó như một “thoáng hương bay”, chẳng thể cầm cố, giam giữ mà chỉ có tận hưởng ngay trong sát na hiện tại mà thôi.
“em” là một sự nhiệm màu, nhưng vô thường và mỏng manh. Vậy mà…
“Nào có ai hay, ta gặp tình cờ,
Nhưng là cơn gió, em còn cứ mãi bay đi”
Sự “tình cờ” ngẫu nhiên, nhưng bên trong đó là ẩn chứa tiềm tàng muôn vạn nhân duyên. Giữa phố muôn người qua lại, sự “tình cờ” nghe nhẹ nhàng nhưng chẳng dễ dàng chút nào. Giống như có ai đó đã từng ví von về giá trị của sự “tình cờ” ấy với con rùa mù bơi trên biển lớn. Nó vớ được một khúc gỗ mục…
“em” của Trịnh đã phải là một người cụ thể. Vậy em của Trịnh là ai ? Là ai để có thể là sự kết tinh kỳ diệu của vạn pháp(vô ngã), rồi lại vô thường như “một thoáng hương, cơn gió”. Và rồi để gặp được em, thấy có vẻ là “tình cờ” ấy, ngẫu nhiên ấy nhưng thật ra, là muôn trùng duyên kiếp?
“Em đến bên đời hoa vàng rực rỡ
Nào dễ chóng phai trong lòng nỗi nhớ
Ngày tháng trôi qua cơn đau mịt mù “
Bởi vì “em” là một pháp nhiệm màu, nhưng lại vô thường như một trò đùa trớ trêu của tạo hóa. Đó là “cơn đau mịt mù” do vô thường mang đến. Sự đau khổ vì tính mong manh ấy bao trùm cả vạn pháp. Vậy “em” có đầy đủ những những tính chất, vô ngã, vô thường, khổ. “em” có thể đại diện cho TÍCH MÔN mà kinh Pháp Hoa nhắc đến. Tích Môn chính là cuộc sống trên bình diện về sự không tồn tại một ngã riêng biệt của các pháp, đời sống và sự tồn tại của các pháp thì mỏng manh, dễ vỡ, từ đó trở thành một cơn đau dai dẳng, không lối thoát.
Trịnh đã từng viết trong bài “Tôi ơi đừng tuyệt vọng”,
“ Em là tôi, mà tôi cũng là em”
Vậy “tôi” là ai?, “tôi là ai mà yêu quá đời này?”. Biết cuộc đời đầy rẫy những đám mây khổ mịt mù, sắc thân là vô thường, cũng là không có ta và cái của ta. Vậy mà sao có thể yêu được cơ chứ ? có chăng, “tôi” chính kẻ sống ở BẢN MÔN, đang ngắm nhìn và yêu thương thế giới của Tích Môn? Bản Môn cũng là một danh từ trong kinh Pháp hoa. Nó trái ngược với những tính chất của Tích Môn. Giống như khi nói về đóa hoa, người đứng ở quan điểm Tích Môn sẽ cho rằng, đóa hoa là vô thường, dễ hư mất tàn hoại. Nhưng người thuộc quan điểm Bản Môn, sẽ mỉm cười, vì họ thấy rằng, đóa hoa hư mất tàn hoại chỉ là tướng hình mà thôi. Chứ thật ra, đóa hoa đã có mặt trong đất, cũng có mặt trong mưa, hơi ẩm và thậm chí là trở về để có mặt trong tất cả. Vì nhờ sự có mặt trùm khắp như vậy, đóa hoa cũng có NGÃ. Nhưng không phải là Ngã cũa riêng đóa hoa, mà là Ngã chung của vạn pháp. Vì các pháp đều có mặt và nương gá trong nhau. Nhờ sự quán chiếu về sự Thường, và Hữu Ngã như thế, nên người ở Bản Môn sanh ra sự hỷ lạc ( trái với đau khổ ), và tịnh (trái với bất tịnh ).
Có thể nói, Tích Môn là những cơn sóng sanh diệt. Bản Môn là đại dương mênh mông, bất sanh bất diệt. Hai góc nhìn, hai cách quán chiếu sự vật hiện tượng này, tuy có trái ngược, nhưng kỳ thật lại bổ trợ cho nhau. Nhờ có biển lớn không sanh diệt, mới có những cơn sóng vô thường, và ngược lại. Nhờ Bản Môn thường lạc ngã tịnh, mới có Tích Môn Vô thường vô ngã khổ, bất tịnh, và ngược lại. Bản Môn và Tích Môn là BẤT NHỊ.
Hay nói đúng hơn, Tích Môn chính là thân thể tứ đại vô thường, còn Bản Môn chính là TỰ TÁNH, viên mãn tròn đầy.
Vì vậy, từ Bản môn, “tôi” đang ngắm nhìn “em” đang mịt mù trong những đau khổ của thế giới Tích Môn. Hay chính là, Như Lai tánh, tánh giác thanh tịnh đang ngắm nhìn thân tứ đại đang oằn mình trong khổ từ vô thường, vô ngã và bất tịnh. Và cũng chính là, “tôi” đang ngắm nhìn “em”, ngắm nhìn và cảm thương cho chính tôi.
Nhờ sự ngắm nhìn chính mình và vạn pháp dưới những góc độ như vậy, nên Trịnh mới thốt lên “ tôi là ai, mà yêu quá đời này”. Vì tình yêu ấy, Trịnh mới thấy ý thức được rằng, sự hiện diện của các pháp trong vạn pháp tuy là vô thường nhưng cũng chính nhờ sự vô thường ấy, mà chúng trở nên đẹp độc đáo và DUY NHẤT.
Bởi thế mà, Tự tánh đã đồng cảm với những đau khổ của thân tứ đại.
“Xin cho bốn mùa,
Đất trời lặng gió
Đường trần em đi
Hoa vàng mấy độ”
Tự tánh đã mong mỏi rằng, xin hãy bớt những đau khổ cho thân tứ đại này. Tội nghiệp quá. Thương quá. Xin những cơn gió đời hãy lặng bớt đi trong giây lát, để những tháng ngày em sống, những con đường trần thế em đi qua, sẽ có những phép màu, những đóa hoa vàng.
Thấy được sự sanh diệt, vô ngã của đóa hoa. Rồi từ đó lại thấy rằng đóa hoa là một thực thể nhiệm màu. Đó chính là sát na, Tích Môn giao thoa và hòa quyện chẳng thừa, chẳng thiếu với Bản Môn. Sự GIÁC NGỘ là như thế. Nó vi diệu đến mức, trong các bản kinh văn Phật giáo, nó được diễn tả cách điệu như một vị thiện tri thức với thần thông vô hạn, có thể mang cả cõi Phật ở phương ngoại đặt trọn vẹn, vừa vặn vào thế giới Ta Bà, phiền não, ác trược.
Xin những luồn gió của cõi Ta Bà, mang đầy những thịnh và suy, hủy báng và danh dự, tán tụng và chỉ trích, đau khổ và an lạc tạm dừng lặng lại. Những cuồn phong của nhị nguyên. Đừng thổi nữa, để giữa chốn phố thị phồn hoa, em bình an mà ngắm mấy độ HOA VÀNG. Để giưã hồng trần, em có một phút lắng lòng mà GIÁC NGỘ CHÂN NHƯ.
“ Những đường cỏ lá
Từng giọt sương thu
Yêu em thật thà”
Những con đường um tùm của cỏ dại, lá rừng, đậu đầy những hạt sương mỏng tanh. Những con người xác thân vô thường đau khổ trong thế giới chằng chịt của vô minh. Xin hãy yêu “em”, hãy yêu nhau “thật thà”. Đừng yêu nhau vì cùng mau da, cùng huyết thống, cùng dân tộc, cùng tôn giáo. Đừng yêu nhau vì những kỳ vọng, những chấp trước, những lợi lạc cá nhân. Đừng yêu nhau vì để đẹp lòng Thiên Chúa, cũng đừng yêu nhau để vãng sanh Cực lạc, cũng đừng yêu nhau để có phước, tránh họa. Hãy yêu nhau chân chất, nhưng đất yêu cây cỏ, nhưng nhật nguyệt ôm ấp muôn loài. Yêu chỉ yêu mà thôi.
“Hãy yêu nhau đi, khi rừng thay lá”
Trịnh sao mà dễ thương và nồng đượm chân tình đến vậy. Ông cứ tha thiết, mong mọi người hãy yêu nhau giữa những biến động tàn khốc của vô thường trong một màn tối của vô mình. Tình yêu ấy như là một bản năng tự vệ của loài người trước những đau khổ của trần thế. Vậy hãy cứ yêu nhau đi.
“em đến nơi này bao điều chưa nói
Lặng lẽ chia xa, sao lòng quá vội
Một cõi bao la ta về ngậm ngùi
Em cười đâu đó trong lòng phố xá đông vui”
Bản Môn, tự tánh tuy là tròn đầy và viên mãn. Nhưng nó chẳng thể diễn tả, và hiển lộ bản thân. Mà phải thông qua sự sanh diệt, vô thường ngắn ngủi của Tích Môn. Để diễn tả và hiển bày Bản Môn thứ vượt qua giới hạn của ngữ ngôn và diễn đạt của loài người, thì những điều “em” đã nói cả một đời vẫn chưa đủ, vẫn chưa thấm vào đâu cả.
Vô thường không phải chỉ hiển bày qua cái chết của thân tứ đại. Mà nó luôn hằng hữu và thị hiện trong từng sát na. Vì thế mà, sự chia xa trở nên lặng lẽ một cách đáng sợ, nhưng sự hối hả, và thúc bách của vô thường thì thật là vội vàng.
“ Một cõi bao la ta về ngậm ngùi
Em cười đâu đó, trong lòng phố xá đông vui”
Nếu một cánh hoa, tan rã ra trong đất. Thì thân tứ đại cũng tan rã trong đất, trả lại hơi ấm, trả lại nước, hơi thở. Ta thì còn “ngậm ngùi “ lắm, vì thời gian đã chẳng cho phép ta hiển bày hết chính mình bằng ngôn ngữ thông qua em. Giống như nước được cơ may làm sóng, nó ao ước được tung hoành ngang dọc khắp đại dương, nhưng thời gian nó được mang thân sóng quá ít ỏi, và sóng thì quá mỏng manh đối với những dự định chinh phục của nước. Vì lẽ đó, nước sẽ tan về với biển khi sóng vỡ tan, với những “ngậm ngùi”, tiếc nuối về giấc mơ lang bạt kỳ hồ. Đại dương đối với nước, cũng như là “một cõi bao la” mà ta sẽ quay về.
Nhưng còn em thì sao ?
Em lại mỉm cười viên mãn ở đâu đó trên quả địa đầu tràn ngập nhân loại. Tại sao em lại viên mãn ? bởi vì em đã hoàn thành sứ mệnh của chính em rồi. Em đã thị hiện sanh diệt, để rồi từ đó, nhân loại có thể quán chiếu về sự bất sanh bất diệt. Con người, động vật, cỏ cây trên cõi giới này có thứ nào mà chẳng đang thị hiện sanh diệt đâu chứ ?
Bản Môn thì luôn khao khát được hiển bày thông qua hình ảnh của Tích Môn. Và thật vậy, Tích Môn chẳng bao giờ thôi, thị hiện khổ, vô thường, bất tịnh, vô ngã để ngầm hiển lộ CHÂN NHƯ là thường, lạc, ngã, tịnh.
“em đến nơi này, vui buồn đi nhé
Đời sẽ trôi xuôi qua ghềnh qua suối”
Kết thúc bài hát, bằng một lời mời gọi, mở đầu một vòng tử sanh, em hãy đến nơi này một lần nữa, thỏa sức vui , và cũng thỏa sức buồn. Vì cuộc đời này tuy thấy qua ghềnh, qua suối nhưng có giữ được gì đâu?
“vui buồn” mà Trịnh nhắc đến, là sự tùy duyên. Hãy vượt qua những be bờ của định kiến, niềm tin và tôn giáo, để có thể đi đến tận cùng của niềm vui, gốc rễ của nỗi buồn. Để thấy rằng, buồn vui không phải là SẢN PHẨM CỦA NHÂN THẾ, mà do sự CHẤP NGÃ và NGÃ SỞ HỮU của chính ta.
“ Một vết thương thôi riêng cho một người”.
Bài ca, có vẻ nhưng ẩn màu một mối tình thoáng chốc của trai gái thế gian. Nhưng có lẽ, Trịnh đã viết về một tình yêu khác. Một khúc tình ca, giao thoa Bản Môn và Tích Môn, và hòa quyện giữa Tự tánh với thân tứ đại vô thường. Đó mới chính là khúc tình ca mà sóng đại dương ngàn đời vẫn hòa điệu bằng sự thị hiện sanh diệt muôn trùng.

…. Con vẫn nhớ, lần đầu tiên nghe bài nhạc này với mẹ, trên căn gác nhỏ ở nhà ngoại. Trời lúc đó nóng như đổ lữa, mẹ nằm nghỉ trưa và con ngồi nhổ tóc bạc cho mẹ. mẹ con mình đã im lặng cùng nhau nghe đến giai điệu cuối cùng.
Thời gian đấy, giống như mới ngày hôm qua thôi. Vậy mà mẹ giờ đã về với cõi bao la, và thân tứ đại đã gửi trả lại trần gian.
Giỗ đầu của mẹ. Con chẳng biết làm gì. Chỉ biết rằng, mẹ rất vui khi đọc bài con viết, niềm vui ấy đối với mẹ rất lớn. con xin chọn bài nhạc này của Trịnh, dâng tặng mẹ một đóa hoa vàng ở cõi bao la.
Dẫu biết rằng sanh tử chỉ là huyễn mộng. Nhưng nước mắt vẫn cứ rơi, vì trong cõi mộng này, ta chẳng giữ được thứ gì cả…

Cu Tí con của mẹ…

Thăm vợ ngồi bên mồ đề thơ

Cô bé an nhiên ngủ giấc nồng
Bên đời hoa cỏ đã vào đông
Đất ơi xin hảy phà hơi ấm
Ru bé mơ thêm những giấc hồng

Cao Thệ