Khi cuộc đời còn có nhiều khát vọng,
Em đi rồi! Hờ hững buổi Thu mưa,
Nhưng một hôm phù hoa thành ảo mộng,
Khi em về! Gặp lại cánh hoa xưa.
Tôi rộn ràng chờ đợi chuyến bay về thăm Việt Nam với vợ chồng cô cháu gái, cô có một cái tên rất đẹp là Nguyễn thị Hoa Thiên Lý, dù cô chỉ là một cô gái quê ít học. Khi cô được sinh ra, trước nhà có giàn hoa Thiên Lý, nên tên cô được đặt theo loài hoa ấy.
Cách đây vài năm, tôi từ Mỹ về thăm quê quán ở miền Bắc để nhận diện họ hàng (Cha tôi bảo thế! Nếu không, một ngày nào đó cha chết đi thì chúng mày mất hết cả cội nguồn).
Tôi đã học thuộc những tên tuổi, liên quan họ hàng, dây mơ rễ má với cha tôi, về quê trình diện, và được họ hàng chào đón thân tình.
Quê nhà tôi thuộc tỉnh Hà Nam, ngôi làng Nhật Tựu nghèo nàn, có cây cầu xi măng cũ kỹ, và dòng sông ngay đầu chợ, nước không sâu, đục lờ đờ chẳng biết chảy về đâu?
Tôi có rất nhiều anh chị em họ, ngày đầu tiên về quê, tôi lôi trong va li ra bao nhiêu là quà để tặng họ, nào xà bông, kem đánh răng, dầu thơm, mỹ phẩm và các loại kẹo bánh. Ai cũng tò mò và thích thú khi nhận được món quà lạ phương xa mà tôi chắc rằng có người cả đời họ chưa một lần dùng tới.
Chiều, mấy chị em họ dẫn tôi đi dạo quanh làng, đến một cánh đồng ruộng, tôi dừng chân trên bờ, nhìn vài cô gái đang làm dưới ruộng. Có một cô cứ nhìn tôi chăm chăm, dù từ xa tôi cũng nhận thấy cô gái khá xinh đẹp, nhưng tôi cũng chẳng có thì giờ nhớ đến cô nếu ngay buổi chiều đó tôi không gặp lại cô.
Tôi đang ngồi trong nhà anh chị Quý nói chuyện thì cô về, hai ống quần xắn lên tới gần đầu gối, hai chân trắng của cô còn dính những vết bùn, dù có lẽ cô đã rửa vội chân trước khi bước vào nhà. Cô nhìn tôi, e ấp cúi đầu chào:
- Cháu chào cô ạ !
Chị Quý giới thiệu:
- Cháu Lý, con đầu lòng của anh chị đấy.
Tôi ngắm nhìn Lý, cô khoảng mười tám, mười chín tuổi, nét mặt dù đã từng đội nắng mưa vất vả mà vẫn mơn mởn xinh tươi, làm tôi buộc miệng khen:
- Cháu xinh quá, có phải lúc nãy cô thấy cháu đang làm ruộng đấy không?
- Vâng, chính là cháu cô ạ, cháu định chạy lên chào cô nhưng không kịp.
Tôi nửa đùa nửa thật:
- Không ngờ cô có đứa cháu xinh như thế này, làm ruộng cực khổ quá, để cô tìm cho cháu một người chồng ở Mỹ nhé?
Cô bẻn lẻn cúi đầu, nhưng đôi mắt chợt sáng long lanh.
Ăn cơm xong, tôi lấy vài hộp mỹ phẩm của riêng tôi để cho Lý. Tội nghiệp những cô gái quê, chỉ tiếp xúc với bùn đất,cầm hộp mỹ phẩm mà ngẩn ngơ, dường như họ không biết phải làm gì với cái hộp xinh đẹp và thơm phức này!
Hôm sau Lý không đi làm ruộng, chỉ ở nhà, cứ quanh quẩn bên tôi, nghe tôi kể đủ thứ chuyện bên Mỹ, và Lý dạn dĩ hỏi tôi về cách sống, cuộc sống ở Mỹ. Đối với Lý, nước Mỹ là một thiên đàng mênh mông đầy thú vị.
Suốt một tháng ở quê hương, Lý là người thân và gần gũi tôi nhất.Trước ngày tôi trở về Mỹ, Lý đã gặp riêng tôi, dặn dò:
- Cô nhớ tìm cho cháu một người chồng ở Mỹ để cháu đi Mỹ nhé !
Nhìn vẻ mặt nghiêm trang của Lý, tôi biết Lý không đùa như hôm đó tôi đã đùa. Tôi gật đầu vì không muốn nhìn Lý thất vọng, đơn giản thế thôi, chứ tôi có biết ai mà làm mai cho cháu mình?
Về đến Mỹ, tôi càng biết điều ấy không phải dễ. Việt kiều về Việt Nam cưới vợ rất nhiều, nhưng toàn kén chọn vợ trẻ đẹp, học giỏi con nhà giàu, họ biết cái giá trị Việt kiều của họ, nên coi như được quyền lựa chọn những gì tốt đẹp nhất.Tìm đâu ra một Việt kiều chịu về quê cưới một cô gái chân lấm tay bùn, cho dù cô có đẹp, có ngoan?
Suy đi nghĩ lai. tôi thật lòng muốn giúp Lý qua Mỹ, Lý trẻ đẹp và xứng đáng được đổi đời. Nếu không, Lý lại lấy chồng ở quê và tiếp tục còng lưng trên ruộng đồng, sẽ đẻ những đứa con nheo nhóc như cha mẹ đã sinh ra chị em Lý. Cuộc sống cứ thế mà xoay vòng, làm ruộng cha truyền con nối như một nghề không sao bỏ được. Người thì càng sinh sôi nhưng ruộng đất không nở thêm một tấc nào, vì thế cuộc sống miền quê càng thêm đói khổ.
Không trông mong gì tìm được một Việt kiều, tôi liền đăng tìm bạn trên internet, lời rao rất thật thà, đây là một cô gái quê ít học, hiền lành xinh đẹp, muốn tìm một người Mỹ để xây dựng gia đình, để đổi đời. Kèm theo lời rao là tấm hình Lý mà tôi đã chụp ở quê.
Tôi không ngờ có vô số người nhào vô làm quen, thôi thì đủ loại, cà rỡn có, nham nhở có, và chân tình cũng không thiếu. Tôi bỗng dưng trở thành ?giám khảỏvà lũ đàn ông hám gái đẹp kia là những thí sinh ngoan ngoãn trong tay tôi, gạn ra lọc vào mãi tôi tin là đã chọn được một người Mỹ đáng tin cậy nhất, hoàn hảo nhất trong cái đám ?thí sinh? lạ hoắc khắp bốn phương trời đó. Ông ta tên John, lớn hơn Lý ?20 tuổi, là giáo sư Đại học, tài chánh vững vàng. John rất nhiệt tình muốn cưới Lý và sẵn sàng về Việt nam làm thủ tục.
Chuyện Lý ngày nào muốn qua Mỹ tưởng như đùa mà đã thành sự thật.
Những ngày đầu tiên Lý qua Mỹ đã làm khổ tôi không ít, cảnh sống lạ, vói người chồng không cùng ngôn ngữ gây cho Lý nhiều khó khăn. Lý gọi phone cho tôi để hỏi ý kiến bất cứ chuyện gì, bất cứ lúc nào, kể cả lúc nửa đêm:
- Cô ơi, ông John ngủ ngáy to quá, cháu ra ngoài ghế sa lông ngủ, được không cô?.
Có hôm Lý hốt hoảng gọi tôi:
- Cô ơi, cô giải thích cho ông John hộ cháu với, ông ấy tưởng cháu muốn đầu độc ông ấy. Sự thể là thế này, thấy ông John kêu nhức đầu, cháu liền lấy chai dầu xanh ra cạo gíọThế là ông ấỷbỏ chạy..
Ấy vậy mà dần dần Lý đã chinh phục được ông John, cứ mỗi lần thấy khó ở trong mình là John lại kêu vợ? ?cạo gió?.
Ông John dạy môn thần học, đã viết ra những cuốn sách dày cộp để giảng dạy cho sinh viên, nhìn kệ sách cao và đầy sách vở của chồng, Lý rất thán phục, mỗi lần lau chùi kệ sách Lý đều kính cẩn xếp chúng lại cho ngay ngắn.
John rất yêu Lý, ông hãnh diện vì cưới được một cô gái còn trinh nguyên và trẻ đẹp. Những ngày họp mặt các giáo sư dạy cùng trường ông đều mang vợ theo. Bên cạnh các ông giáo sư đạo mạo khác, bên cạnh các phu nhân của họ, lịch lãm, cao sang, cô Lý làm ruộng năm nào ngồi ngẩn ngơ như một con búp bê làm kiểng, để cho các bà kín đáo nhìn Lý với ánh mắt tò mò và dị nghị (sau lưng Lý, dĩ nhiên). Ông John biết điều đó, nhưng ông ?don?t carẻ, biết đâu một vài ông trong cái đám giáo sư đạo mạo khả kính kia, cũng đang nghĩ trộm ước thầm có được một cô vợ trẻ như ông?
Lý đã đổi đời, từ một cô gái quê đã trở thành vợ của một giáo sư Đại học, ở nhà đẹp, đi xe hơi, hưởng một đời sống tiện nghi đầy đủ. Ông John không cho Lý đi làm, ngoài lương dạy học, ông còn lợi tức từ nguồn kinh doanh địa ốc do cha mẹ để lại, tha hồ cho ông một cuộc sống vật chất phủ phê, ông chiều cô vợ trẻ đẹp và chiều cả gia đình vợ, Lý đã gởi tiền về quê cho cha mẹ xây nhà, cuộc sống của họ cũng ?lên hương? nhờ nguồn tài trợ của con gái từ Mỹ.
Những lúc chồng đi dạy học, ở nhà rảnh rỗi, Lý thường phone cho tôi, Lý thật sự hài lòng với cuộc sống hiện nay, dần dần Lý tâm sự, Lý đã từng có một mối tình ở quê, mối tình vừa mới chớm, chưa kịp nở đã tàn. Người yêu Lý là thợ lái máy cày ở làng bên, anh đẹp trai, hát hay và mơ mộng, anh hẹn một vài năm nữa có tiền sẽ cưới Lý, anh sẽ dựng một căn nhà nhỏ, sẽ trồng một giàn hoa Thiên Lý, vì cô mang tên loài hoa ấy. Lý sẽ sống với anh, và hương thơm hoa Thiên Lý ngoài sân luôn quấn quýt bên anh.
Nhưng anh nghèo quá, một vài năm nữa biết đâu vẫn chỉ là mộng ảo? .Lý thực tế hơn, ngày ấy tôi đã mang về làng quê, về ngôi nhà của cha mẹ Lý những hình ảnh, những câu chuyện bóng bẩy và giàu có của nước Mỹ, làm Lý sướng mê. Lời nói đùa vô tình của tôi đã làm Lý náo nức và ước mơ, cô so sánh và muốn thoát ra khỏi đồng ruộng, khỏi luỹ tre làng, muốn rời xa con sông Nhật Tựu nơi đầu chợ, quanh năm dòng nước lững lờ, buồn như kiếp người nghèo khổ ở làng quê, phải trôi đi thật xa,thật xa, để gạn đục, để xanh trong hơn.
Tuổi trẻ nào mà chẳng có khát vọng? Ai chẳng có lần mơ những nơi chốn phù hoa?
Mối tình ấy chỉ có cha mẹ của Lý biết, họ viết thư sang kể rằng Lý theo chồng sang Mỹ, thì hai năm sau anh ấy cũng lấy vợ. Lý chỉ biết có thế, và không ai muốn nhắc đến chuyện ấy nữa. Lý đang có hạnh phúc và Lý tin rằng người yêu của Lý cũng đang hạnh phúc, ai đã có phận nấy.
Bây giờ Lý đã có một đứa con ba tuổi với John, Lý xa Việt nam thế mà đã hơn bốn năm rồi !
*** ***
Lần này trở lại làng quê thì tôi đã nhớ tên và quen biết hết tất cả họ hàng của mình.
Cha mẹ Lý vui mừng và hãnh diện đón con và cháu.
Một buổi chiều, tôi theo thân nhân đi sang làng bên cạnh, vừa để ngao du xem cảnh vừa để thăm một đứa cháu. Cô này tên Duyên.
Đi bộ gần nửa tiếng mới tới nhà Duyên, một căn nhà nhỏ ven chân đê, những nhà ven đê đều là nhà nghèo cả, họ không có tiền mua đất, mua nhà trong làng, nên ra ven đê dựng nhà.
Vợ chồng Duyên có một con, chồng Duyên trông khoẻ mạnh, đẹp trai, còn Duyên khá mặn mà, Duyên cũng là chị em họ với Lý, họ ngang tuổi nhau. Duyên hỏi thăm tôi về Lý, tôi đang kể về cuộc sống của Lý tại Mỹ, thì chồng Duyên xin phép đi chút việc, anh lấy xe đạp, vội vã ra ngoài.
Khi tôi đang định ra về thì Lý đến, cô đi một mình, tay xách nách mang những gói quà từ Mỹ về cho người em họ, hai chị em tíu tít hỏi thăm nhau, lâu ngày mới được trở lại làng quê Lý vui cuống cuồng, chỗ nào đối với Lý cũng thành lạ, thành đẹp, Lý ngắm sân trước rồi ra sân sau, và đột nhiên tôi nghe một tiếng kêu thảng thốt lẫn nghẹn ngào:
- Cô ơi !
Tôi bước ra sân sau, bây giờ tôi mới thấy một giàn hoa Thiên Lý, giữa những cành lá leo quấn quýt, xum xuê những chùm hoa Thiên Lý màu trắng xanh đang nở đẹp.
Lý đang giơ tay hứng một chùm hoa, đôi mắt Lý thoáng mơ buồn, trong khi tôi không hiểu gì cả thì Duyên nói:
- Chị Lý ơi, giàn hoa này chồng em trồng đấy, anh ấy bảo trồng hoa Thiên Lý cho thơm nhà, anh ấy không cho hái xuống, cứ để hoa nở và hoa rụng, thế thôi! Nhưng nếu chị thích thì cứ hái một vài chùm đi, không sao đâu.
Lý ngắt một chùm hoa to nhất và gói vào khăn tay. Chúng tôi chào Duyên để ra về, đi một đoạn, Lý kéo tay tôi và nói nhỏ:
- Lúc nãy cô đã gặp chồng của Duyên rồi chứ gì? Cháu vừa mới biết rằng anh ấy chính là người mà cháu đã kể cho cô nghe, người đã hứa sẽ cưới cháu, sẽ dựng một căn nhà và trồng một giàn hoa Thiên Lý.
Đột nhiên đôi mắt Lý long lanh, ngấn lệ:
- Dù không lấy được cháu, anh ấy vẫn trồng hoa Thiên Lý, cô ơi?
Tôi sửng sốt và chợt nhớ đến vẻ mặt hiền lành, ít nói của chồng Duyên, lúc anh lấy xe đạp ra ngoài khi tôi đang kể về vợ chồng Lý ở bên Mỹ. Tôi cảm tưởng như mình có lỗi, đã mang đến cho anh một nỗi đau. Người vợ kia không hề biết rằng trong tim anh vẫn còn một ngăn kỷ niệm cho người yêu cũ.
Ngày xưa, Lý đã đánh đổi mối tình đầu vừa hé nở, ngây thơ trong sáng ấy, để lấy một cuộc sống vật chất, phù hoa. Nhưng bây giờ, nếu như Lý có mang tất cả những vật chất phù hoa ấy cũng không mua lại được những gì đã mất.
Chúng tôi bước trở về làng Nhật Tựu, hương thơm hoa Thiên Lý trong khăn tay của cháu tôi hay từ mảnh sân kia cùng theo chúng tôi về ?

Nguyễn Thị Thanh Dương